2024-03-29T11:12:46Z
https://jplsq.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8034
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
صفحات آغازین
2017
03
21
1
5
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61993_0dd732bf4bc5cea8927a5704d09abcb4.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
تحقق عدالت کیفری بینالمللی در آفریقا؛ موانع و راهکارها
محمد حسین
رمضانی قوام ابادی
منصور
بهمئی
دیوان کیفری بینالمللی ساختار حقوقی نوینی برای تعقیب مرتکبین جرایم بینالمللی و ناقضان حقوق انسانهاست. این ساختار حقوقی، علاوهبر وجود محاکم داخلی کشورها، متضمّن ایجاد صلاحیت رسیدگی برای مرجع رسیدگی بینالمللی است؛ بههمین سبب این دیوان دارای صلاحیت تکمیلی است که مبیّن نوعی هماهنگی و پویایی در ساختار قضایی و تقنینی نظامهای ملّی است تا دولتها بتوانند اولویت اعمال صلاحیت خود را در رسیدگی و تعقیب جرایم بینالمللی محفوظ دارند. علیرغم آنکه به عمر این دیوان، اکنون اندکی زود است تا کارنامة این مرجع قضایی بینالمللی را قضاوت صحیح کرد، مواضع دولتها در روند رسیدگیهای این دیوان به برخی قضایا تأملبرانگیز است؛ بهگونهای که بهخصوص مواضع دولتهای آفریقایی و بهتبع آن اتحادیة آفریقا، دربردارندة زمزمههایی مبنی بر عدم همکاری، تهدید به خروج از اساسنامة دیوان و متعاقب آن توسعة صلاحیت دیگر مراجع قضایی یا حتی تأسیس مرجع کیفری مستقل است؛ مواضعی که به تضعیف دیوان و چهبسا صعوبت تحقق عدالت کیفری در جامعة بینالمللی بینجامد.
اتحادیة آفریقا
جرایم
اساسنامه
دیوان بینالمللی کیفری
رسیدگی
عدالت کیفری
عدم همکاری
2017
03
21
1
26
https://jplsq.ut.ac.ir/article_60507_7b70ea7ee9743532dc5ff65397cdc98d.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
مبانی حقوقی یارانههای حزبی
بیژن
عباسی
مقصود
عبادی بشیر
احزاب سیاسی در نظامهای مردمسالار معاصر از نهادهای اساسیاند که کارویژههای متعددی چون انتقال مطالبات مردم به حکومت، متشکلکردن افکار پراکنده، معرفی نامزدهای انتخاباتی و تدوین برنامۀ حرکت آیندۀ حکومت را بر عهده دارند. در دهههای اخیر به دلیل بیرغبتی مردم به عضویت حزبی و کمک به این نهاد، منابع مالی آنها به شدت کاهش یافته است. تأمین مالی احزاب از منابع دولتی بهمنزلۀ بدیل یا جایگزین معرفی شده است، اما این امر مخالفان سرسختی دارد. مقالۀ حاضر ضمن معرفی برنامههای مستقیم و غیرمستقیم تأمین عمومی احزاب و بیان نظرهای موافق و مخالف به شیوۀ توصیفی و تحلیلی ضرورت و مبانی حقوقی تأمین عمومی احزاب را بررسی کرده است. یافتهها حاکی از آن است که حمایت و حراست از حقوق بشر، مشروعیت حکومت و کارآمدی آن مستلزم کمک دولتی به احزاب است.
احزاب سیاسی
یارانۀ حزبی
کمک دولتی
فساد مالی
مردمسالاری
2017
03
21
27
50
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61025_d09a1672f14f34888d1eaab5ef7a33fd.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
ماهیت «برجام» از منظر حقوق بینالملل
امید
ملاکریمی
محمود
جلالی
به نظر حقوقدانان «برجام» را هم میتوان موافقتنامهای بینالمللی و تفاهمنامهای غیرالزامآور تلقی کرد و هم برای آن ماهیتی غیر از معاهده در نظر گرفت. برای پاسخ به این پرسش که برجام معاهدۀ بینالمللی است یا صرفاً یک تفاهم سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران با گروه 1+5، از یک سو باید به متن 167 صفحهای برجام مراجعه کرد و از سوی دیگر باید قواعد حاکم بر حقوق بینالملل و قوانین کشورهای مذاکرهکننده را مورد توجه قرار داد. هرچند در متن برجام سخنی از معاهدهبودن آن به میان نیامده است، اما با مراجعه به حقوق داخلی و بینالملل، میتوان آن را موافقتنامۀ بینالمللی به حساب آورد. دولت ایالات متحدۀ امریکا قبل و بعد از رسانهایشدن متن برجام و بعد از آنکه از مجاری قانونی دو کشور -کنگرۀ امریکا و مجلس شورای اسلامی ایران- به سلامت عبور کرد، اصرار دارد که برجام یک معاهدۀ بینالمللی نیست و نمیتوان برای آن اعتبار حقوقی مبرهنی در نظر گرفت. مقامات دستگاه دیپلماسی کشور نیز ادبیاتی مشابه دولتمردان امریکایی اتخاذ و تأکید کردهاند؛ آنچه اتفاق افتاده، یک تفاهمنامه است و نه یک موافقتنامۀ الزامآور که کشورهای طرف مذاکره را در چالشی به نام «ضمانت اجرا» تحدید کند. در این مقاله ضمن مداقه در ارتباط بین قطعنامۀ 2231 شورای امنیت و برجام، بررسی خواهد شد که چرا سند برجام را باید یک موافقتنامۀ بینالمللی به حساب آورد. همچنین، در این مقاله ماهیت برجام بررسی و با استدلالات حقوقی بر این امر که این سند یک موافقتنامۀ سیاسی یا نزاکتی است تأکید خواهد شد.
برجام
حقوق معاهدات
حقوق بینالملل
شورای امنیت
2017
03
21
51
73
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61746_e3c9b8e623ee96ce9c2f9f814b44868a.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
واکاوی اصل عدم بی تفاوتی در رویکرد اتحادیۀ آفریقایی
عباسعلی
کدخدایی
ناصر
سرگران
مریم
عبیدی نیا
بهرغم تورم هنجاری در بعد حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، جهان امروز شاهد نقض گستردۀ این حقوق است. شاید بتوان عامل اصلی آن را در نبود سازوکارهای کارآمد و مناسب بهمنظور رعایت و احترام به حقوق مذکور جستجو کرد. اتحادیۀ آفریقایی در اوایل قرن 21 اصل عدم بیتفاوتی را بنیانگذاری کرد تا به کمک عملی مردمان در معرض نقض فاحش حقوق بشر و بشردوستانه بشتابد. اصلی که همگام با اصل مسئولیت حمایت شکل گرفت تا پاسخگوی نیازهای اجتماعی قارۀ آفریقا باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوهای اکتشافی ضمن تبیین عناصر اصل عدم بیتفاوتی و قیاس آن با سایر اصول و دکترینهای مشابه یا به ظاهر متضاد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا اصل عدم بیتفاوتی جایگزینی برای اصل عدم مداخله است؟
اساسنامۀ اتحادیۀ آفریقایی
اصل عدم بیتفاوتی
اصل عدم مداخله
اصل مسئولیت حمایت
اتحادیۀ آفریقایی
شورای صلح و امنیت
2017
03
21
75
95
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61747_0ed221600bf9205e1847a06a5d14a7b2.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
نگاهی مفهوم شناختی به تدوین قوانین و تمییز آن از تنقیح
مسلم
آقایی طوق
بیش از 50 سال از عمر تدوین در نظام حقوقی ایران میگذرد، اما هنوز در عرصههای مختلف این برنامه، دچار آسیبهای جدی هستیم. یکی از این آسیبها، خلط میان دو مفهوم کلان (تدوین) و خرد (تنقیح) و تلاش برای همسنگپنداشتن آن دو است. درواقع، در ادبیات حقوقی و نظام قانونگذاری کشور به تناوب گاه از تنقیح و تدوین و گاه از تدوین و تنقیح سخن گفته میشود. حال آنکه مطالعات ریشهشناختی و نگاهی به تجربۀ سایر کشورها و ادبیات حقوق تطبیقی نشان میدهد که بهترین ترجمه برای لفظ کدیفیکاسیون، لفظ تدوین است. تنقیح صرفاً بخشی از برنامۀ کلی تدوین است که به شناسایی زوائد و فضولات قوانین و مقررات میپردازد. حال آنکه برنامۀ تدوین شامل بخشهای دیگری همچون نظاممندکردن قواعد حقوقی در یک حوزۀ خاص و ایجاد انسجام در کل نظام حقوقی است.
تدوین (کدیفیکاسیون)
تورم قوانین
تنقیح
قانونگذاری
کد
2017
03
21
97
111
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61748_c8fd95043e143b2540ca73b6864c4504.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
مبانی اقدامات ائتلاف ضدداعش در عراق براساس حقوق مخاصمات مسلحانه
حمید
الهویی نظری
امیر
فامیل زوار جلالی
دولت اسلامی عراق و شام یا همان داعش، یک سازمان تروریستی سیاسی و نظامی است که از سال 2014 به طور چشمگیری تیتر رسانهها شد. این گروه که حضور گستردهای در عراق و سوریه دارد، با تشکیل خلافت اسلامی به رهبری ابوبکر البغدادی، یک دولت اسلامی را به مرکزیت شهر الرقه در 29 ژوئن 2014 ایجاد کرد. بعد از تشکیل این خلافت و آغاز اقدامات سختگیرانه و گسترده در مناطق تحت تصرف و با ادامۀ حملات و پیشروی به شهرهای مختلف در سوریه و عراق و به دنبال واکنش مجامع بینالمللی از جمله شورای امنیت نسبت به این گروه تروریستی، طرح تشکیل ائتلافی بینالمللی از سوی ایالات متحدۀ امریکا برای مبارزه با داعش مطرح شد. با گذشت بیش از یک سال از عمر این ائتلاف، بررسی نوع مخاصمه در عراق بعد از ورود نیروهای ائتلاف و مبنای حقوقی حضور ائتلاف در عراق مفید به نظر میرسد. تحقیقات و بررسیها نشاندهندۀ این است که اصل ورود ائتلاف در عراق، از لحاظ بینالمللی غیرقانونی نبوده است.
ائتلاف بینالمللی ضدداعش
توسل به زور
حقوق بشردوستانۀ عراق
داعش
2017
03
21
113
134
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61749_cb064bcdddaf8514b6e5a2131cafd599.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
مبانی فقهی حقوقی لزوم عمل به وعدههای انتخاباتی و مقابله با وعدههای دروغین
محسن
اسماعیلی
سید احمد
حبیب نژاد
تبلیغات انتخاباتی در نظام جمهوری اسلامی ایران نتوانسته است به یک مدل شایسته و الگوی بومی دست یابد و بهویژه، وعدهمحوری، به یک رویۀ عمومی در انتخابات تبدیل شده است. هرچند در میان فقها در لزوم یا عدم لزوم وفا به وعدهها اختلاف وجود دارد، به نظر میرسد ادلۀ طرفداران لزوم وفای به وعده در موضوع وعدههای انتخاباتی پسندیدهتر باشد. البته قوانین و مقررات خاص و ویژهای نیز برای مقابله با این معضل تبلیغاتی پیشبینی نشده است، اما برخی اصول قانون اساسی یا برخی بندهای سیاستهای کلی نظام در امر انتخابات نیز میتوانند مبنای حقوقی مقابله با وعدههای دروغین انتخاباتی و لزوم عمل به وعدههای قانونی باشند. همچنین، ضمانت اجراهای موردنظر در این مورد باید در شرایطی خاص و بدون هرگونه سوءاستفاده و تحت نظر اصل حاکمیت قانون و در قالب یک فرایند قضایی یا شبهقضایی و طی یک بررسی کاملاً مستند و مستدل همراه اصول و قواعد دادرسی منصفانه باشد.
تعهد اجتماعی
حاکمیت قانون
شروط ابتدایی
صلاحیت
وعدههای انتخاباتی
2017
03
21
135
150
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61750_33ab3c937672559aecb1da860aaa6605.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
مبانی حقوقی مشارکت سازمانهای بینالمللی در اجرای تصمیمات شورای امنیت
مهدی
حدادی
علی
احدی کرنق
سازمانهای بینالمللی از ابزارهای نیرومندی برای اجرای تصمیمات شورای امنیت برخوردارند. این سازمانها به منظور مشارکت در روند اجرای تصمیمات شورای امنیت، به مبانی حقوقی خاص آن نیاز دارند. از جمله مبانی حقوق مشارکت سازمانهای بینالمللی میتوان به دو دستۀ کلی اشاره کرد: 1. قواعد سازمان بینالمللی و 2. مقررات منشور ملل متحد. دستۀ نخست شامل اساسنامۀ سازمانهای بینالمللی، رویه، اختیارات ضمنی و دستۀ دوم شامل مقررات فصل هفتم (بند 2 مادۀ 48) و هشتم منشور از جمله مبانی ورود سازمانهای بینالمللی برای اجرای تصمیمات شورای امنیت است.
اساسنامه
اختیارات ضمنی
تصمیمات شورای امنیت
سازمانهای بینالمللی
رویه
فصل هفتم منشور
فصل هشتم منشور
2017
03
21
151
176
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61751_2e0cde2c2b00b5b1b94f528bda17bd0a.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
دیالکتیک صلح و بربریت: مطالعه و نقد نظریۀ لیبرالی حقوق بینالملل
علیرضا
ابراهیم گل
سیامک
کریمی
«نظریۀ حقوق بینالملل» در پی بررسی خاستگاه قواعد، نهادها و رویههایی است که حقوق بینالملل بر مبنای آنها ایجاد میشود. به همین دلیل است که «نظریه» در حقوق میتواند دستکم به برخی از رویهها و قواعد مشروعیت بدهد و موارد دیگر را بدون مشروعیت باقی گذارد. از این منظر، «نظریۀ لیبرالی حقوق بینالملل» در حقوق بینالملل جایگاهی مهم دارد. به گواهی مطالعات گوناگون، این نظریه در برآمدن رویکرد «صلحآمیز» در حقوق بینالملل و کنارزدن رهیافتهای کلاسیک در این حوزه نقش بهسزایی داشته است که عمدتاً سخنی جز «مشروعیت جنگ» نمیشناختند. با وجود این، دقت در مؤلفههای ساختاری این نظریه، بهخوبی این حقیقت را فاش میکند که نظریۀ لیبرالی حقوق بینالملل در همان حالی که به تحقق رویکرد «صلحآمیز» در حقوق بینالملل کمک کرده است، بسترهای قابل اعتنایی را بهمنظور توجیه بهکارگیری «زور» یا به عبارت دیگر تساهل نسبت به «جنگ» فراهم میکند. این مقاله تلاش میکند تا این دوگانگیها یا تناقضها را در نظریۀ لیبرالی حقوق بینالملل بررسی کند.
برابری حاکمیتها
توسل به زور
دولت لیبرال دموکرات
صلح
نظریۀ لیبرالی حقوق بینالملل
2017
03
21
177
200
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61752_284f82fa5b76921dbbab45fea807fdc5.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
چرایی و دامنۀ اِعمال سلب اجباری حق براساس نظریۀ اضطرار
احمد
مومنی راد
آرین
پتفت
مجتبی
ثابتی
یکی از مواردی که در حوزۀ حقوق بشر بسیار محل بحث و مجادله است، نظریۀ اضطرار است. براساس این نظریه، اِعمال بعضی حقهای فردی در شرایط بحرانی پدیدآمده در جامعه، میتواند امنیت عمومی را به مخاطره بیندازد که از این رو، دولت باید به طور موقت، حق بعضی افراد را به اجبار سلب کند. این مسئله به دو دلیل تأملبرانگیز است: 1. اولویت قراردادن امنیت عمومی بر حق فردی و 2. توجیه سلب حق افراد به دلیل مخاطرۀ امنیت عمومی در شرایط اضطرار. موارد مذکور، مسائل چالشبرانگیزی است که محل بحث و مجادلهاند. اساساً این نظریه میتواند موجبات سوءاستفاده از قدرت و استبداد حاکمیت در جهت نقض حقهای فردی را پدید آورد. در این مقاله دیدگاههای مختلف مدافعان نظریۀ اضطرار بررسی میشود تا مبنای قانعکنندهای برای توجیه سلب حق فردی یافته و حدود اختیار دولت در این زمینه مشخص شود.
اضطرارگرایان
امنیت عمومی
سلب حق
شرایط بحرانی
نظریۀ اضطرار
2017
03
21
201
226
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61753_ad7b741f2db6cb8c761b6adf72273c6a.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
تعهد بینالمللی دولتها در تضمین حق بر تأمین اجتماعی در اندیشۀ جان رالز
آزاده السادات
طاهری
مجید
مظلوم
تعهد دولتها در تضمین حق تأمین اجتماعی امروزه در اسناد بینالمللی و غالب نظریات حقوقی پذیرفته شده است. اما درخصوص اینکه ماهیت تعهد دولتها در تضمین این حق صرفاً داخلی و ملی است یا علاوه بر آن دولتها تعهد بینالمللی نیز دارند، اختلافنظر وجود دارد. در این مقاله سعی بر آن است که ماهیت تعهد دولتها (داخلی و بینالمللی) در تضمین حق تأمین اجتماعی در اندیشۀ جان رالز شناسایی شود. قراردادگرایی جان رالز بهمنزلۀ یکی از مبانی توجیهی حقهای بشری، تعهدات دولتها را در تضمین این حق بررسی میکند. رالز در تضمین این حق به تعهدات داخلی یا بینالمللی دولتها رویکرد یکسانی ندارد. به این معنا که در قراردادگرایی او تعهد دولتها در تضمین حق بر تأمین اجتماعی در سطح داخلی پذیرفته شده، اما تعهد بینالمللی آنها در ماهیت و روشها دارای ابهام است. با این حال به نظر میرسد در شرایط خاص، رالز مساعدتهای محدود در سطح بینالمللی را نه الزامی بلکه جایز میداند.
تأمین اجتماعی
تعهد بینالمللی دولتها
جان رالز
حق تأمین اجتماعی
حقوق بشر
2017
03
21
227
241
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61754_98ee462a73ff55edc9f4ed715e5a4752.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
تأملی بر مشروعیت کاربرد هواپیماهای بدون سرنشین در مخاصمات مسلحانه از منظر حقوق بینالملل بشردوستانه
سید حسام الدین
لسانی
مهوش
منفرد
پیشرفت فناوری در قرن 21 در حال رونمایی از شکل دیگری از سلاحهای پرندۀ نظامی است که هواپیماهای بدون سرنشین مصداق بارز آنها به شمار میروند. نظر به اینکه کاربرد این نوع از سیستمهای هوابرد چالشهای جدی را از منظر حقوق بینالملل بشردوستانه موجب شده است، ارزیابی مستقل حقوقی در این خصوص ضروری است. پیش از بررسی دقیق این مسئله شناخت این سیستمها و بررسی چالشهای ناشی از بهکارگیری آنها در مخاصمات مسلحانه ضروری است. مقالۀ حاضر با طرح چالشها و ابهامات ناشی از بهکارگیری این سیستمهای نوظهور در مخاصمات مسلحانه تلاش دارد عملکرد هواپیماهای بدون سرنشین در مخاصمات مسلحانه را براساس قواعد پایهای حقوق بینالملل بشردوستانه نظیر اصل تفکیک، تناسب و اقدامات احتیاطی ارزیابی حقوقی کند. در این ارزیابی نشان داده میشود که کاربرد این سیستمها در موارد متعددی ناقض قواعد بنیادین حقوق بینالملل بشردوستانه بوده است.
اصل تفکیک
اصل تناسب
اصل اقدامات احتیاطی
حقوق بینالملل بشردوستانه
هواپیماهای بدون سرنشین
2017
03
21
243
264
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61755_7a20b53e3fd3385a4197e82ea5be3622.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1396
47
1
چکیده های انگلیسی
2017
03
21
1
12
https://jplsq.ut.ac.ir/article_61952_cc0b2c640ad2bdb3f081a0d58f596920.pdf