2024-03-29T08:34:17Z
https://jplsq.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8746
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
صفحات آغازین
2018
06
22
1
7
https://jplsq.ut.ac.ir/article_68273_0dfff330f1753bc7b71c36be12c97f83.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
اقدامات شورشیان بوکوحرام از منظر حقوق بشر و حقوق بشردوستانه
رضا
اسلامی
سیدکاظم
محمدپور
بوکوحرام از گروههای شورشی رادیکال سنیمذهب و مخالف با دولت سکولار نیجریه است. شورشیان این گروه شورشی برای پیشبرد اهداف خود به خشونت و ارتکاب انواع جنایات بینالمللی متوسل میشوند. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی درصدد تبیین این نکته است که چرا عملکرد شورشیان بوکوحرام با اینکه غالباً محصور در نیجریه است، ماهیتی بینالمللی یافته است. در این مقاله، عملکرد و راهبرد شورشیان این گروه که دربردارندۀ نقض موازین بینالمللی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه و از موجبات تهدید علیه صلح و امنیت بینالمللی است، بررسی شده است. از طرفی به نظر میرسد بوکوحرام یک گروه شورشی تروریستی بیاعتنا به موازین بینالمللی است. در فرجام، نتایج تحقیق بیانگر این است که افزون بر دولتها، شورشیان گروههای شورشی مانند بوکوحرام نیز ملتزم به رعایت موازین حقوق بشردوستانه، همچنین حداقل حقوق بنیادین و عدولناپذیر بشر در شورشهای داخلیاند.
بوکوحرام
تعهدات
حقوق بشر
حقوق بشردوستانه
گروه شورشی
نیجریه
2018
06
22
243
260
https://jplsq.ut.ac.ir/article_66122_ff0da29f80376db23f76a5f1ddcd7e6f.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
قابلیت تحقق سایبر تروریسم و ارتباط آن با حق ذاتی دفاع مشروع مقرر در مادۀ 51 منشور سازمان ملل متحد
سید باقر
میرعباسی
مجید
کورکینژاد قرایی
تروریسم با پیدایش جوامع انسانی آغاز شده و در بستر پیشرفت جوامع با سرعت فزایندهای خود را دگرگون کرده است. از نوینترین گونههای تروریسم که امروزه توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده، باید به تروریسم سایبری اشاره کرد. این پدیده که از ابهامات تروریسم سنتی و فقدان تعریف و توافق بر سر آن رنج میبرد، بهدلیل بستر بیهمتای ارتکاب آن یعنی فضای سایبر، دچار ابهامات بیشتری میشود که، سنگ بنای بررسی سایر جنبههای آن، بررسی قابلیت تحقق این پدیده در عالم واقع است. در این مقاله تلاش کردهایم تا با استفاده از اطلاعات موجود، وجود چنین پدیدهای را اثبات و در نهایت ارتباط آن با مادۀ 51 منشور سازمان ملل متحد را بررسی کنیم، زیرا صدق عنوان حملۀ مسلحانه بر اقدامات سایبری خود چالش بزرگ دیگری در خصوص این اقدامات است که تبعات بسیاری را ممکن است بههمراه داشته باشد.
تروریسم
تروریسم سایبری
حملۀ مسلحانه
دفاع مشروع
فضای سایبر
مادۀ 51 منشور
2018
06
22
261
280
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67094_13822f28c263e8e1b8692d5191978fbb.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
اعمال نظارتناپذیر قضایی در نظام حقوقی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران
سید محمد مهدی
غمامی
کمال
کدخدامرادی
تحدید قدرت دولت و بهتبع آن حفظ حقوق و آزادیهای شهروندان، از دغدغههای مهم حقوق عمومی بهویژه حقوق اساسی و حقوق اداری است. در همین زمینه تأسیس نظارت قضایی بر اعمال دولت بهمثابۀ یکی از سازوکارهای جلوگیری از خودسری آن در نظامهای حقوقی پا به عرصۀ گذاشته است. علیرغم این دغدغه، نظامهای حقوقی مختلف از جمله نظام حقوقی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران برخی از اعمال دولت را بنا به دلایلی از شمول نظارت قضایی مستثنا ساختهاند. بر این اساس در این مقاله نگارندگان قصد دارند بهصورت تطبیقی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهند که مبانی قابل تحلیل اعمال نظارتناپذیر قضایی دو نظام حقوقی مشروطه و جمهوری اسلامی چیست؟ چه اعمالی و چرا از نظارت مراجع قضایی در هر نظام خارج هستند و این خروج چگونه قابل ارزیابی است؟ در نظام حقوقی مشروطه به صراحت اصل 44 «شخص پادشاه از مسئولیت مبری است....». بهعلاوه آنکه در آن نظام غیر از اصل 89 و کلیت اصل 71 حکم دیگری در مورد صلاحیت قضایی وجود ندارد. در نظام حقوقی جمهوری اسلامی، علیرغم الزامات اصل 156 و صراحت اصل 173، اعمال نهادهای متعدد ذیل قوۀ مجریه و همچنین برخی دیگر از کارکردهای سایر نهادها از نظارت قضایی خارج مانده است.
جمهوری اسلامی
دیوان عدالت اداری
سلطنت مشروطه
نظارت قضایی
نظارتناپذیری
2018
06
22
281
300
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67095_212325d55eb08df64a46a99f906a8a83.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
نقش صنعت نفت و گاز در تحدید حقوق مردم بومی نسبت به زمینها و داراییهای فرهنگی
جعفر
نوری
زهره
تیموری
امروزه با گسترش فزایندۀ تقاضای جهانی برای انرژی، منابع انرژی مانند نفت و گاز اهمیت بسزایی یافتهاند. اما دستیابی به این منابع مهم، مستلزم استفاده از زمینها و داراییهای مردمی است که در محدودۀ این منابع زندگی میکنند. این مردم شرایط ویژهای دارند، که آنان را در گروه متمایزی از مردم قرار میدهد و باید مورد توجه قرار گیرند. تعلقات مذهبی، سنتی، امرار معاش و مانند آن از مواردی است که این زمینها را برای این مردم بومی بسیار مهم میگرداند و ارتباطات آنان را محکمتر میسازد. اینکه ورود صنعت به قلمرو این مردم بومی چگونه باید صورت گیرد و آیا این مردم میتوانند نقشی در انتخاب این پروژهها داشته باشند یا خیر، پرسشی است که در پی پاسخ آنیم. الزاماتی که حقوق بینالملل برای حفظ حقوق بومیان تعیین کرده، الزام به اخذ رضایت و مشورت از بومیان است که مسئولیت دولتها را در پی دارد.
حقوق مردم بومی
داراییهای فرهنگی و سنتی
زمینها و داراییها
صنعت نفت و گاز
2018
06
22
301
317
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67096_470f7d7b9e8a553f4085edc2eaff4aec.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
نسبت میان شرط مارتنس و حقوق بشر در نظم حقوقی بینالمللی جدید
شهرام
زرنشان
ساختار و مبانی نظام حقوق بینالملل امروز اغلب مبتنی بر آرا و اندیشههای مکاتب پوزیتیویستی است و به همین سبب نیز حاکمیت دولتها محور اصلی ساخت قواعد حقوق بینالملل تلقی میشود، اما نباید از یاد برد که موجودیت و اعتبار حقوق بشری که اکنون بهکرات از آن سخن میگوییم، مدیون ساخت و ارادۀ دولتها نیست. حقوق بشر امروز روایتی تازه از همان حقوق طبیعی دیروز است. علاوهبر این، نفوذ بیش از پیش اصول و مبانی حقوق طبیعی بر پیکرۀ نظام حقوق بینالملل معاصر آن هنگام تجلی بارزتری یافت که نظام سنتی قاعدهسازی موجود دیگر نمیتوانست در تمام زمینهها – بهطور مشخص حوزۀ حقوق بشر - پاسخگوی اقتضائات و ضرورتهای جامعۀ بینالمللی باشد. ازاینرو اعلامیۀ «شرط مارتنس» به تصویب دولتها رسید. بدینترتیب در حال حاضر شاهد تحولی نوین در عرصۀ ساخت و پرداخت مهمترین منابع حقوق بینالملل بشریم؛ تحولی در راستای پاسخ به نیازهای روز؛ تحولی که تجلی پیوند شرط مارتنس با حقوق بشر در نظم حقوقی جدید است.
حقوق طبیعی
حقوق عرفی
شرط مارتنس
منابع حقوق بینالملل
2018
06
22
319
338
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67097_1686174a88ea8f9df10d0e6b62418d90.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
تأملی در خصوص اثر ابطال مقررات مغایر با قانون
مسلم
آقایی طوق
بطلان مقررات یکی از ضمانتاجراهای مهمی است که در حقوق اداری کشورهای مختلف و از جمله ایران، برای تضمین حاکمیت قانون درنظر گرفته شده است. با این حال، این مسئله که پس از ابطال یک عمل اداری آثار آن عمل از چه زمانی ملغی و رفع خواهد شد، یکی از مباحث مهم حقوق دادرسی اداری است. این مسئله حداقل از چهار نظر اهمیت دارد؛ تحلیل مفهومی ابطال، الزامات حاکمیت قانون و نیز احیای حقوق تضییعشدۀ اشخاص با اثر قهقرایی ابطال سازگارترند. اما امنیت حقوقی و نیز حقوق مکتسبه با قهقرایی نبودن اثر ابطال همسوترند. مادۀ 13 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 اثر ابطال را از زمان صدور رأی دانسته است، مگر در موارد مغایرت با شرع یا مواردی که بهسبب رعایت حقوق تضییعشدۀ اشخاص، اثر ابطال به زمان تصویب مترتب شود. این ماده هرچند به نفع امنیت حقوقی و حقوق مکتسبۀ اشخاص است، با فهم حقوقی و اصل حاکمیت قانون مغایر است و رویۀ عملی دیوان نیز نشان میدهد که این نهاد رویکرد چندان مطلوبی به سازوکار حمایتی حقوق تضییعشدۀ اشخاص ندارد. روش پژوهش تحلیلی- تطبیقی است.
ابطال
بطلان
حقوق اداری
دیوان عدالت اداری
مصوبات دولتی
2018
06
22
339
356
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67098_87ac1d2958f54d54c4004d22a1105a3b.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
رژیم بینالمللی مسئولیت ناشی از آلودگی فعالیتهای حفاری فراساحلی
عبدالحسین
شیروی
فریده
شعبانی جهرمی
حفاری چاههای نفت و گاز در دریا (فراساحل) میتواند سبب آلودگی خارج از قلمرو کشور محل فعالیت شود و به قلمرو سایر کشورها نیز خسارت وارد کند. جبران خسارات وارده به دولت(های) زیاندیده مستلزم اثبات نقض وظیفۀ دولت محل انجام فعالیت است که این امر پرداخت غرامت بهصورت فوری و کافی را سخت مینماید. بنابراین، لازم است نظام مسئولیت ناشی از اعمال ممنوعنشده اما زیانبار، تحت حقوق بینالملل پیشبینی شود. اگرچه فعالیتهای حفاری فراساحلی خطرناکاند، براساس حقوق بینالملل از اعمال مجازند و اصولاً توسط اشخاص خصوصی انجام میگیرند. مسئول شناختن اشخاص در سطح بینالمللی برای فعالیتهای زیانبار که سبب بروز آلودگی فرامرزی میشود، از عدم جبران خسارات وارده به قربانیان جلوگیری میکند. ازاینرو، به بررسی عناصری میپردازیم که در اجرای نظام کارامد مسئولیت مدنی بینالمللی در خصوص آلودگیهای ناشی از فعالیتهای حفاری فراساحلی نقش کلیدی دارند.
آلودگی فرامرزی
جبران خسارت
چاههای نفت و گاز
فعالیت حفاری فراساحلی
مسئولیت
2018
06
22
357
377
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67099_157c5344a767c57f79ccfc7a1489197d.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
استقلال قضایی در دادگاه قانون اساسی هند
هدی
غفاری
مازیار
خادمی
اندیشۀ ضرورت نهاد صیانتکننده از قانون اساسی، مبتنی بر پذیرش این قانون در رأس سلسلهمراتب قواعد حقوقی است تا صلاحیت بررسی قوانین عادی و ابطال آن را در صورت ناسازگاری داشته باشد. در برخی کشورها این امر بر عهدۀ نهاد قضایی است. از مباحث حائز اهمیت، استقلال این دادگاههاست که ارتباط مستقیمی با کارکرد صحیح آن دارد. در هند صیانت از قانون اساسی، از طریق دو نهاد دیوان عالی در سطح ملی و دادگاه عالی در سطح ایالات، انجام میپذیرد. استقلال قضایی در این دادگاهها بهصورت استقلال سازمانی و استقلال شخصی جلوه کرده است. دستاورد این پژوهش این است که قانون اساسی و نظریات دیوان عالی در بحث استقلال ساختاری، راه را برای نفوذ دیگر شاخههای حکومت بسته است و در بحث استقلال شخصی، نه در حد استقلال ساختاری، ولی به شکل شایان توجهی سازوکارهای بهرهمندی قضات از استقلال قضایی را پیشبینی کرده است.
استقلال قضایی
دادگاه عالی هند
دیوان عالی هند
نهاد صیانتکننده از قانون اساسی
2018
06
22
379
398
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67100_69d7f4f67a6409d1110ccaa3c1bec316.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
«نگرانیهای مشترک بشری»: از پدیداری تا تکامل در حقوق بینالملل محیط زیست
شیما
عرب اسدی
امیرحسین
رنجبریان
مفهوم «نگرانیهای مشترک بشری» از دهۀ 1990 میلادی در حوزۀ حقوق بینالملل محیط زیست پدیدار شد و هدف از طرح آن یافتن راهی برای رویارویی با مشکلات زیستمحیطی جهانی و همچنین پاسخگویی به اختلافات برخاسته از مفهوم «میراث مشترک بشریت» میان دولتها بود. سپس این مفهوم از زمینههای اصلی خود همچون تنوع زیستی و تغییر اقلیم، فراتر رفت و مصداقهای دیگری از اینگونه نگرانیهای مشترک مطرح شدند. در این نوشتار، ضمن شناخت ابعاد و عناصر نگرانیهای مشترک بشری، جایگاه این مفهوم در حقوق بینالملل، بهویژه در کالبد اصول اساسی حقوق بینالملل محیط زیست و تعهدات جامعۀ بینالمللی در کل بررسی میشود.
جامعۀ بینالمللی
منافع مشترک
میراث مشترک بشریت
محیط زیست جهانی
نگرانیهای مشترک بشری
همکاریهای بینالمللی
2018
06
22
399
418
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67101_5d9fd3bb244e8687ec6f9e60dfbfe4e6.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
عملیات سایبری بهمثابۀ توسل به زور
فریده
شایگان
سیدحامد
صفوی کوهساره
فناوری سایبر قواعد بازی را در حوزههای مختلف متحول ساخته و توسل به زور نیز از این قاعده مستثنا نیست. افزایش حملات سایبری علیه دولتها و پیچیدگی روزافزون آنها در سالهای اخیر حکایت از آیندهای مبهم دارد. این مقاله پس از بررسی مفهوم سنتی توسل به زور، به این مسئله خواهد پرداخت که آیا قواعد موجود در خصوص فناوریهای آنالوگ میتوانند در مورد فناوریهای نوین دیجیتال استفاده شوند. این مطالعه نشان خواهد داد که نیرو یا زور سایبری تا چه حد میتواند بر حقوق توسل به زور معاصر انطباق یابد. پرسش کلیدی در این مسیر آن است که آیا کاربرد زور سایبری یک توسل به زور در معنای بند 4 مادۀ 2 منشور ملل متحد محسوب میشود. در پاسخ به این پرسش به قواعد تفسیر مندرج در کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات و رویکردهای مختلف در حوزۀ دکترین پرداخته خواهد شد. مقاله با ارائۀ چشماندازی عملی در خصوص قاعدهمندسازی این شکل نوین از زور پایان مییابد. نگارندگان با ادغام روشمند رویکردهای موجود، نظر خود را در مورد توسل به زور سایبری ارائه خواهند داد.
بهرهبرداری سایبری
توسل به زور
حملۀ سایبری
عملیات سایبری
مداخلۀ سایبری
2018
06
22
419
441
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67102_ee79333ad77b40fb54056f725eb2b332.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
نابودسازی فرهنگی از منظر حقوق بینالملل با تأکید بر اقدامات اسرائیل در سرزمینهای اشغالی
میثم
حقسرشت
علیرضا
آرشپور
نابودسازی فرهنگی (ژنوسید فرهنگی) از ابعاد نسلزدایی است، این در حالی است که نسلزدایی فرهنگی در چارچوب معاهدات بینالمللی از جمله کنوانسیون منع و مجازات نسلزدایی، قرار نگرفته و جرمانگاری نشده است. بررسی آرا و رویۀ دادگاههای بینالمللی کیفری از جمله پروندۀ آکایسو، کرستیچ و المهدی این امر را مشخص میکند که نسلزدایی مقید به بعد جسمانی نیست و لزوم جرمانگاری نسلزدایی فرهنگی بهمنظور حمایت از حقوق بشر بنیادین ضروری است. تحقیق حاضر در پاسخ به این پرسش که از منظر حقوق بینالملل کیفری، ماهیت حقوقی نابودسازی فرهنگی چیست و آیا میتوان آن را جرمی بینالمللی شناخت؟ رویۀ قضایی بینالمللی و وضعیت سرزمینهای اشغالی و عملکرد رژیم اسرائیل در تخریب و نابودسازی ابعاد گوناگون فرهنگی فلسطین را مورد مداقه قرار داده است.
اسرائیل
حقوق بینالملل
سرزمینهای اشغالی
نسلزدایی
نابودسازی فرهنگی
2018
06
22
443
462
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67103_6d3a408d016e24c5d1f95cec5637ec31.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
چالشهای حقوقی حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب در منطقۀ انحصاری اقتصادی و فلات قاره
محمد
رضوی راد
ژانت
الیزابت بلک
سید قاسم
زمانی
مهران
محمودی
«کنوانسیون 1982 حقوق دریاها» تا اندازه ای حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب را در «منطقه مجاور» و «منطقه» مورد توجه قرار داده و در مناطق دریایی دیگر حفاظت از این میراث در چارچوب مقررات عام کنوانسیون قرار گرفته است. در میان مناطق مزبور، حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب در منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره به دلیل ضرورت برقراری نوعی «تعادل ظریف» میان حقوق و صلاحیت های دولت ساحلی و سایر دولت ها پر چالش بوده و از اهمیت و حساسیت بسزایی برخوردار است. از سوی دیگر «کنوانسیون 2001 یونسکو» که با هدف جبران کمبودها و خلاء های کنوانسیون 1982 در خصوص حفاظت از این میراث به تصویب رسیده به دلیل اختلافات میان دولت ها در خصوص حقوق و صلاحیت های دولت ساحلی، سازوکار پیچیده، مبهم و محافظه کارانه ای را مقرر نموده تا چارچوب کلی پیش بینی شده در کنوانسیون 1982 همچنان بدون تغییر باقی بماند.
چالشها
دولتهای صاحب پرچم
دولت ساحلی
کنوانسیون 1982 حقوق دریاها
کنوانسیون 2001 یونسکو
فلات قاره
منطقۀ انحصاری اقتصادی
میراث فرهنگی زیر آب
2018
06
22
463
482
https://jplsq.ut.ac.ir/article_67104_8c81cb20798d700f218e57398cd40575.pdf
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی
2423-8120
2423-8120
1397
48
2
چکیده های انگلیسی
2018
06
22
1
12
https://jplsq.ut.ac.ir/article_68272_397352246eb7f24ad79961a031b1610d.pdf