دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

یکی از مواردی که در حوزۀ حقوق بشر بسیار محل بحث و مجادله است، نظریۀ اضطرار است. براساس این نظریه، اِعمال بعضی حق‌های فردی در شرایط بحرانی پدید‌آمده در جامعه، می‌‌تواند امنیت عمومی را به مخاطره بیندازد که از این رو، دولت باید به طور موقت، حق بعضی افراد را به اجبار سلب کند‌‌. این مسئله به دو دلیل تأمل‌برانگیز است: 1. اولویت قراردادن امنیت عمومی بر حق فردی و 2. توجیه سلب حق افراد به دلیل مخاطرۀ امنیت عمومی در شرایط اضطرار. موارد مذکور، مسائل چالش‌‌برانگیزی است که محل بحث و مجادله‌اند. اساساً این نظریه می‌‌تواند موجبات سوء‌استفاده از قدرت و استبداد حاکمیت در جهت نقض حق‌‌های فردی را پدید آورد. در این مقاله دیدگاه‌های مختلف مدافعان نظریۀ اضطرار بررسی می‌‌شود تا مبنای قانع‌کننده‌‌ای برای توجیه سلب حق فردی یافته و حدود اختیار دولت در این زمینه مشخص شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The reason and the scope of derogation from right due to the emergency theory

نویسندگان [English]

  • Ahmed Momeni-Rad 1
  • Arian Petoft 2
  • Mojtaba Sabeti 3

1 Assistant Professor, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Ph.D. Candidate in Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

3 M.A. Student in Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the controversial issues in the area of Human Rights is “Emergency Theory”. According to the emergency theory, exercising certain rights in crisis situations may harm public order and security; so the government will have no choice but temporary derogation from certain citizens’ rights. Such act draws attention: First public order and security take priority over individual rights, and second, the way of justification of derogation from human rights based on the threats to public order and security in emergency situations. Basically, such theory may lead to abuse of power and tyranny which results in individuals rights violation. This paper examines the approaches of emergency theory adherents in order to establish a convincing basis to justify derogation from individual rights in emergency situations; it also determines frameworks and limits of state’s authority in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crisis Situations
  • Derogation from Right
  • Emergency Theory
  • Public Security
  1. الف) فارسی و عربی

    پتفت، آرین و مرکزمالمیری، احمد (1395). مفهوم و قلمرو اصول کلی حقوق اداری، تهران، چاپ اول، مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضاییه، انتشارات جنگل.

    پتفت، آرین، جمشیدی، علیرضا (1395). حقوق شهروندی در پرتو آیین‌‌های نوین اداری، فصلنامۀ اخلاق زیستی، ویژه‌نامۀ حقوق شهروندی، سال ششم، شمارۀ 21، 23-50.

    پتفت، آرین، مؤمنی‌‌راد، احمد (1392). ابعاد اخلاقی قواعد حاکم بر حرفۀ مطبوعات در جمهوری اسلامی، پژوهش‌‌های اخلاقی، سال چهارم، شمارۀ اول، 147-164.

    جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1382). مکتب‌های حقوقی در حقوق اسلام، چاپ سوم، تهران، گنج دانش.

    ـــــــــــــــــــــــ (1387). تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران، گنج دانش.

    خمینی، روح‌الله (1369). صحیفۀ نور، تهران، شرکت سهامی چاپخانۀ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    راسخ، محمد، بیات‌کمیتکی، مهناز (1393). مفهوم مصلحت عمومی، حق و مصلحت 2، نشر نی، 555-575.

    سروش، محمد (1378). دین و دولت در اندیشۀ اسلامی، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم.

    شهیدی، مهدی (1385). مجموعۀ مقالات حقوقی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.

    شیرازی، محمد (1361). سیاست از دیدگاه اسلامی، ترجمۀ محمدباقر فالی و عبدالصاحب یادگاری، چاپ اول، قم، نشر اندیشه‌های اسلامی.

    طباطبایی، محمدحسین (1344).المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی‌همدانی، چاپ دوم، قم، دارالعلم.

    عمید‌‌زنجانی، عباسعلی (1388). مبانی حقوق بشر در اسلام و دنیای معاصر، تهران، انتشارات مجد.

    غروی‌نایینی، محمدحسین (1422). فواید الاصول، چاپ چهارم، نشر اسلامی.

    غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1424). المستصفی من علم الاصول، بیروت.

    فیرحی، داود (1393).فقه و سیاست در ایران معاصر، چاپ اول، تهران، نشر نی.

    قبانچی، سیدصدرالدین (1433). الفکر السیاسی للشهید الصدر، بیروت.

    گلدینگ، مارتین (1978). مفهوم حق: درآمدی تاریخی، در حق و مصلحت 1، از محمد راسخ، طرح نو، 1387، 177-193.

    ملاط، شبلی (1988). تحدید الفقه الکلامی، بیروت، دارالنهار.

    مؤمن، محمد (1415). کلمه فی مزاحمه الاقدام الحکومه الاسلامیه لحق الاشخاص کلمات سدیده فی مسائل جدیده، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.

    ولمن، کارل (1985). مفهوم حق: سهم هوفلد، در حق و مصلحت 1، از محمد راسخ، طرح نو، 1387، 194-207.

    هاشمی، محمد (1386). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ هجدهم، تهران، نشر میزان.

     

    ب) انگلیسی

    1. Agamben G.(2008), The State of Exception, University of Chicago Press
    2. Alnaouq M.A.(2010), Derogation, Emergency and the Rule of Law: Scope and Limitation, Central European University, pp.1-72
    3. Amnesty I. (2001), Rights at Risk: Amnesty International's Concerns Regarding Security Legislation and Law Enforcement Measures, International Secretariat
    4. Boyle O. M. (2016) Emergency Government and Derogation under the ECHR Lecture given to the Law Society, Dublin
    5. Burton Hafner, E., Helfer, L. R., & Fariss, C. J. (2011) Emergency and escape: explaining derogations from human rights treaties International Organization, Vol.65, No.4, pp.673–707
    6. Cline D.(2013), Deprivation of Liberty: Has the European Court of Human Rights Recognized a Public Safety Exception, Utrecht Journal of International and European Law, Vol. 29, No. 76, pp.23-38
    7. Conte, Alex (2010), Human Rights in the Prevention and Punishment of Terrorism, Springer Science & Business Media
    8. Criddle E.J.(2010), Human Rights, Emergency, and the Rule of Law, Human Rights Quarterly, V.34, N.1, pp. 39-87
    9. Debeljak J.( 2008), Balancing Rights in a Democracy, Melbourne University Law Review, Vol.32, pp.422-469
    10. DeLaet Debra L. (2015) The Global Struggle for Human Rights, Cengage Learning
    11. Dershowitz A.M.(2002), Why Terrorism Works, Yale University Press
    12. Desierto, D. A. (2012), Necessity and National Emergency Clauses, Martinus Nijhoff Publishers
    13. Doebbler C.F.(2004), International Human Rights Law: Cases and Materials, VICD Publishing
    14. Dougal MC.(1974), Human Rights and Public Order: Principles of content and Procedure for Clarifying General Community Policies, Virginia Journal of International Law, Vol.14, pp.387-421
    15. Duffy H.(2005), The 'War on Terror' and the Framework of International Law, Cambridge University Press
    16. Dyzenhaus D.(2005), The State of Emergency in Legal Theory, in Global Anti-Terrorism Law and Policy, Cambridge University Press, pp.65-89
    17. Dyzenhaus D. (2006), The Constitution of Law, Cambridge University Press
    18. ECHR: European Court on Human Rights (2015), Terrorism and the European Convention on Human Rights, Press Unit
    19. ECHR: European Court on Human Rights (2016)Derogation in time of emergencyPress Unit
    20. Farber D.A.(2002), Rights as Signals, Journal of Legal Studies, Vol.31, No.1, pp.83-98
    21. Fitzpatrick J.(1994), Human Rights in Crisis: The International System for Protecting Human Rights During State of Emergency, University of Philadelphia Press
    22. Forsythe D.P.(1989), Human Rights and World Politics (Second Edition), University of Nebraska Press
    23. Forsythe D.P.(2009), Encyclopedia of Human Rights, Oxford University Press
    24. Goldrick D.Mc (2004), The Interface Between Public Emergency Powers and International Law, International Journal of Constitutional Law, Vol.2, pp.380-429
    25. Gross O.(2003), Chaos & Rules: Should Responses to Violent Crisis Always Be Constitutional, Yale Law Journal, Vol.112, No.5, pp.1014-1134
    26. Gross O. (2006), Law in Time of Crisis: Emergency Powers in Theory and Practice, Cambridge University Press
    27. Hartman J.F.(1981), Derogation from Human Rights Treaties in Public Emergency, Harvard Law Journal, Vol.22
    28. House of Lords, House of Commons Joint Co.(2008) Counter-terrorism Policy and Human Rights, The Stationery Office
    29. Henckaerts JM.(2008), Concurrent Application of International Humanitarian Law and Human Rights Law: A Victim Perspective, in International Humanitarian Law and Human Rights Law: Towards a New Merger in International Law by Roberta Arnold, Noëlle N. R. Quénivet, BRILL Publication, pp.237-268
    30. Higgins R.(1976), Derogation Under Human Rights Treaties, the British yearbook of international law, Vol.48, No.1, pp.281-319
    31. Hocking J.(2007), Counter-terrorism and the Post-democratic State, Edward Elgar Publishing
    32. Joseph S.(2004), The International Convention on Civil and Political Rights, 2nd edition
    33. Kahler M.(2000), Conclusion: The Causes and Consequences of Legalization, International Organization, Vol.54, No.3, pp. 661-683
    34. Kolb Robert and Gloria Gaggioli (2013) Research Handbook on Human Rights and Humanitarian Law, Edward Elgar Publishing
    35. Kucik J.(2008), Does Flexibility Promote Cooperation? An Application to the Global Trade Regime, International Organization, Vol.62, No.3, pp. 477-505
    36. Lehman J. M.(2011), Limits to Counter-Terrorism: Comparing Derogation from the International Covenant on Civil and Political Rights and the European Convention on Human Rights, University of ESSEX Press, pp.103-122
    37. Lena A.(1998), The International Law of Human Rights and States of Exception: With Special Reference to the Travaux Preparatoires and the Case-law of the International Monitoring Organs, Martinus Nijhoff Publishers
    38. Lobel J.(1989), Emergency Power and the Decline of Liberalism, Yale Law Review, Vol. 98, No. 7, pp. 1385-1433
    39. Manfredi C. and M. Rush (2013) Judging Democracy, University of Toronto Press
    40. Neumayer, Eric (2013) Do governments mean business when they derogate? Human rights violations during notified states of emergency, Springer Science-Business Media, New York, Rev Int Organ, Vol.8, pp.1-31
    41. Norris R.E.(1981), The Suspension of Guarantees, The American University Law Review, Vol.30
    42. Nowak M.(2005)a, Human Rights Handbook, Inter parliamentary Union, Chapter IV
    43. Nowak M. (2005)b, UN Covenant on Civil and Political Rights: CCPR Commentary, 2d Rev, ed.Arlington
    44. Oràà J.(1992), Human rights in states of emergency in international law, Oxford University Press
    45. Pelc J.K.(2009), Seeking Escape: The Use of Escape Clauses in International Trade Agreement International Studies Quarterly, Vol.53, No.2, pp.349–368
    46. Prokhovnik R.(2011), International Political Theory After Hobbes: Analysis, Interpretation and Orientation, Palgrave Macmillan
    47. Rainey Bernadette (2012) Human Rights Law Concentrate: Law Revision and Study Guide, OUP Oxford
    48. Ramraj V.V.(2008), Emergency and the Limits of Legality, Cambridge University Press
    49. Ranstorp M.(2013), Terrorism and Human Rights, Routledge
    50. Roach K.(2012), Ordinary Laws for Emergencies and Democratic Derogation from Rights,Emergency and the limits of legality, chapter10, Cambridge University Press, pp.229-257
    51. Rowe, Peter(2005), The Impact of Human Rights Law on Armed Forces, Cambridge University Press
    52. Ruddock P.(2004), A New Framework: Counter Terrorism and Rule of Law, The Sydney Papers, Vol.16, No.2, pp.112-121
    53. Russett B.M.(1990), Controlling the Sword: The Democratic Governance of National Security, Harvard University Press
    54. Salerno di Martina Elvira (2016) In the fight against terrorism, does Article 15 of the ECHR constitute an effective limitation to states’ power to derogate from their human rights obligations? giurisprudenza penale
    55. Schmitt C.(2010), Political Theology: Four Chapter on the Concept of Sovereignty, Translated by George Schwab, University of Chicago Press
    56. Seiderman J.D.(2004), The Impact of Counter-Terrorism on Human Rights: Toward an International Monitoring Mechanism in Yearbook of the International Commission of Jurists, Intersentia nv, pp.399-415
    57. Sheeran S.(2014), The UN Security Council and International Human Rights Obligations: Towards a Theory of Constraints and Derogation, in Routledge Handbook of International Human Rights Lawby Scott Sheeran and Sir Nigel Rodley, Routledge, pp.371-404
    58. Simmons B.A.(2009), Mobilizing for Human Rights: International Law in Domestic Politics, Cambridge University Press
    59. Terrance G.(2000), Inalienable Rights : The Limits of Consent in Medicine and the Law: The Limits of Consent in Medicine and the Law, Oxford University Press
    60. Thomson J.J.(1992), The Realm of Rights, Harvard University Press
    61. Ullah A.(2011), Derogation of Human Rights Under the Covenant and Their Suspension During Emergency, Research Journal of South Asian Studies, Vol.26, No.1, pp. 181-189
    62. UNHCHR: United Nations Human Rights High Commissioner (2014) A human rights perspective into the Ebola outbreak West Africa Regional Office Report
    63. Williams G.(2006), Balancing National Security and Human Rights Journal of Comparative Policy Analysis, Vol.8, No.1, pp.43-62
    64. Zumpani, Federico (2014) International Law, War and Human Rights: The Humanitarian Response against the State of Emergency, Athens Journal of Social Sciences, Vol. 1, No. 2, pp.121-131