فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اعضای هیأت تحریریه

اهداف و چشم‌انداز

اخبار و اعلانات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

راهنمای نحوه ارسال مقاله

فهرست داوران

مخاطرات زیست‌محیطی ناشی از انفجار خطوط لولۀ نورد ‌استریم در پرتو ‏حقوق بین‌الملل محیط ‌زیست

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق بین‌الملل عمومی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.‏

2 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران‏

10.22059/jplsq.2024.369161.3440

چکیده

امروزه سطح درک مخاطرات زیست‌محیطی به‌طور چشمگیری رشد یافته است، به‌نحوی که بحران‌های زیست‌محیطی همانند آلودگی جو، خاک، دریا، گرمایش جهانی، انتشار مواد خطرناک و تخریب محیط ‌زیست در زمرۀ دغدغه‌های جدی جامعۀ بین‌المللی قرار می‌گیرد. در 26 سپتامبر 2022، عاملان ناشناس به عمد، خطوط لولۀ نورد استریم واقع در بستر دریای بالتیک را با چهار انفجار در نزدیکی محل دفع مهمات شیمیایی باقی‌ماندة جنگ جهانی دوم حوالی جزیرۀ بورنهولم منفجر کردند. حال این پرسش مطرح است که انفجارها چه مخاطرات زیست‌محیطی بشری در پی دارند و چگونه می‌توان از محیط ‌زیست در هنگام مخاصمات مسلحانه حمایت کرد؟ یافته‌ها با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای با رویکرد توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد که انتشار گاز ناشی از انفجارها علاوه بر افزایش گرمایش جهانی، موجب تخریب اکوسیستم دریایی و آسیب‌هایی به پستانداران دریایی و ماهی‌ها وارد کرده و برای حمایت از محیط ‌زیست؛ یک نظام حقوقی بین‌الملل محیط ‌زیست از اصول، معاهدات و حقوق عرفی ترکیب یافته است تا از محیط زیست نه‌تنها زمان صلح، که هنگام جنگ نیز حفاظت کند، استناد به این قواعد یک حق بین‌الملل بشری نسبت به محیط زیست سالم وجود دارد که بالنتیجه انفجارهای خطوط نورد استریم را می‌توان از مصادیق نقض حقوق بشر و بشردوستانه تلقی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Environmental Hazards Arising from the Nord Stream Pipeline ‎Explosions in the Framework of International Environmental Law

نویسندگان [English]

  • Meisam Norouzi 1
  • Mehdi Shayanmehr 2

1 Assistant Prof in public of International Law, Department of law, Faculty of Humanities, Bu-Ali ‎Sina University, Hamadan, Iran‎.

2 ‎. Ph.D. Student in International Law, Department of Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad ‎University of Hamadan, Hamadan, Iran‎

چکیده [English]

In recent years, the understanding of environmental risks has significantly expanded, with environmental crises such as air, soil, and marine pollution, global warming, hazardous material emissions, and environmental degradation becoming pressing concerns for the international community. On September 26, 2022, unknown actors deliberately detonated four explosions on the Nord Stream pipelines, located on the seabed of the Baltic Sea, near the disposal site of chemical munitions remaining from World War II, in the vicinity of Bornholm Island. This raises the question: what are the human environmental risks resulting from these explosions, and how can environmental protection be ensured during armed conflicts? Using documents and library sources with a descriptive-analytical approach, the findings indicate that the gas emissions from these explosions not only contribute to global warming but also cause the destruction of marine ecosystems, harming marine mammals and fish. To protect the environment, an international environmental legal framework, comprised of principles, treaties, and customary law, exists to safeguard the environment during both peacetime and wartime. According to these rules, there is an international human right to a healthy environment, and consequently, the Nord Stream pipeline explosions can be considered a violation of human rights and humanitarian law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental destruction
  • ‎International ‎Environmental Law
  • ‎International Human ‎Rights
  • Armed Conflicts
  • ‎Nord Stream‏.‏
مراجع
  1. فارسی

الف) کتاب‌ها

  1. آقایی، سید داوود؛ علاقبند حسینی، یونس؛ قنبری امیرهنده، امین (1398). دعاوی ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری. چ چهارم، تهران: دانشگاه تهران.
  2. ابراهیم گل، علیرضا (1395). مسئولیت بین‌المللی دولت؛ متن و شرح مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل، چ هشتم، تهران: شهر د انش.
  3. آلکسیویچ، سوتلانا (1399). صداهایی از چرنوبیل. ترجمة حدیث حسینی، تهران: کوله پشتی.
  4. بختیاری اصل، فریبرز (1376). حفاظت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه. تهران: مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  5. برایان، نیکول (1388). بوپال، فاجعۀ زیست‌محیطی. ترجمة منیر شاخساری، تهران: نردبان.
  6. پورهاشمی، عباس؛ ارغند، بهاره (1392). حقوق بین‌الملل محیط زیست. تهران: دادگستر.
  7. تقی‌زاده انصاری، مصطفی (1395). حقوق بین‌الملل محیط زیست. چ دوم، تهران: خرسندی.
  8. حبیبی، حسن (1383). حقوق بین‌الملل عمومی. ج2، چ دوم، تهران: اطلاعات.
  9. زمانی، سید قاسم (1388). جرم انگاری تخریب محیط زیست در حقوق بین‌الملل در کتاب حقوق محیط زیست (نظریه‌ها و رویه‌ها). به اهتمام احمدعلی محسن زاده، نادر ساعد و علی سمیعی، تهران: خرسندی.
  10. زمانی، سید قاسم (1384). حقوق سازمان‌های بین‌المللی (شخصیت، مسئولیت، مصونیت). تهران: شهر دانش.
  11. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1402). حقوق بین‌الملل عمومی. چ هفتادوهشتم، تهران: گنج دانش.
  12. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1401). حقوق بین‌الملل بشردوستانه. چ ششم، تهران: گنج دانش.
  13. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1400). حقوق جنگ؛ حقوق بین‌الملل مخاصمات مسلحانه. چ هفتم، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
  14. ضیایی بیگدلی، محمدرضا؛ زمانی، سید قاسم؛ حبیبی مجنده، محمد؛ ساعد، نادر؛ عبدالهی، محسن؛ نژندی‌منش، هیبت‌اله؛ عبدی، ایوب؛ ساعدوکیل، امیر؛ فاتح، علی؛ ضیاءالدینی، امیر (1394). آرا و نظریات مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
  15. فهیمی، عزیزالله و مشهدی، علی (1395). حمایت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه از منظر اسلام و حقوق بین‌الملل بشردوستانه. تهران: خرسندی.
  16. کنعانی، محمدطاهر؛ سیاه رستمی، هاجر؛ حسین‌نژاد، کتایون (1385). حقوق بین‌الملل بشردوستانه ناظر بر حمایت از افراد در درگیری‌های مسلحانه (مجموعه اسناد ژنو). تهران: دالاهو.
  17. شاو، ملکم (1400). حقوق بین‌الملل محیط زیست. ترجمة علی مشهدی و حسن خسروشاهی، چ سوم، تهران: خرسندی.
  18. لال، کوروکولاسوریا؛ رابینسون، نیکلاس (1390). مبانی حقوق بین‌الملل محیط زیست. ترجمة سید محمدمهدی حسینی، تهران: میزان.
  19. مرما، الیزابت؛ براش، کارل؛ دایاموند، جوردن (1393). حمایت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه از منظر حقوق بین‌الملل. ترجمه و تحقیق: سیدعلی حسینی آزاد، مهرداد محمدی، تهران: شهر دانش.
  20. مشهدی، علی (1392). حق بر محیط زیست سالم. تهران: میزان.
  21. موسوی، سید فضل‌الله (1395). حقوق بین‌الملل محیط زیست. چ سوم، تهران: میزان.
  22. هنکرتز، ژان‌ماری؛ دوسوالدبک، لوئیس؛ آلورمن، کارولین؛ دورمن، کنوت (1391). حقوق بین‌الملل بشردوستانة عرفی، ج1، ترجمۀ دفتر امور بین‌الملل قوة قضائیه، چ دوم، تهران: مجد.

 

ب)مقالات

  1. افتخار جهرمی، گودرز؛ رضائی، علیرضا (1395). همگرایی حقوق محیط زیست و حقوق بشر؛ با نگاهی به فقه اسلامی. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، (7)، 1-32.
  2. امین منصور، جواد (1398). رابطة بین حقوق بشر و محیط زیست در پرتو تحول در روابط بین‌الملل. سیاست خارجی، (1)، 119-160.
  3. برادران، نازنین؛ حبیبی، همایون (1398). قابلیت اعمال قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه در جنگ‌های سایبری. مطالعات حقوق عمومی، 49، (1)، 139-158.
  4. بلک، ژانت الیزابت؛ رضائی‌پور، فاطمه (1398). تأثیر اصل احتیاط در حل تعارضات میان‌بخشی تجارت-محیط زیست بر یکپارچگی حقوق بین‌الملل. مطالعات حقوق عمومی، 49، (4)، 1003-1023.
  5. توکلی طبسی، علی؛ منصوری، فرنگیس (1394). تعهد و التزام متخاصمین به قواعد حقوق بشردوستانه در مخاصمة داخلی سوریه. مجلة حقوقی بین‌المللی، (52)، 159-204.
  6. حاتمی، امیر (1382). جنگ‌های مدرن و کاربرد علوم رفتاری در آن، فصلنامة دانشکدة فرماندهی و ستاد، (8)، 31-65.
  7. حسین‌پور خوش‌قلب، فاطمه؛ کیهانلو، فاطمه (1402). چالش‌های حقوق بین‌الملل بشردوستانه در حفاظت از محیط زیست دریایی. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 53، (3)، 1465-1489.
  8. خلف رضایی، حسین (1398)، «گروه‌های مسلح فراملی و اجرای حقوق بشردوستانه بین‌المللی. مجلة حقوقی بین‌المللی، (61)، 251-279.
  9. زرنشان، شهرام (1397). نسبت میان شرط مارتنس و حقوق بشر در نظم حقوقی بین‌المللی جدید. مطالعات حقوق عمومی، 48(2)، 319-338.
  10. رضازاده، حسین؛ کدخدایی، عباسعلی (1399). انسانی شدن حقوق محیط زیست در پرتو کرامت انسانی، پژوهش حقوق عمومی، 21، (66)، 9-40.
  11. عسکری، پویا (1401). حفاظت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه از دیدگاه کمیسیون حقوق بین‌الملل و کمیتة بین‌المللی صلیب سرخ. مجلة حقوقی بین‌المللی، (67)، 141-169.
  12. عزیزی، ستار (1390). بررسی مشروعیت دعوت از مداخلة خارجی در مخاصمات داخلی: با تأکید بر رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه (فعالیت‌های نظامی در سرزمین کنگو)، پژوهش حقوق و سیاست، (33)، 169-202.
  13. عظیمی، علی‌محمد (1391). فقه حکومتی و محیط زیست. ماهنامة معرفت، (11)، 57-72.
  14. قاسمی، غلامعلی؛ عاکفی قاضیانی، محمد (1399). حمایت از زیرساخت انرژی در مخاصمات مسلحانة بین‌المللی. مطالعات حقوق انرژی، 6، (1)، 173-193.
  15. کدخدائی، عباس؛ ساعد، نادر (1390). نظام بین‌الملل حقوق بشر و جنگ نرم، راهبرد فرهنگ، (16)، 55-75.
  16. کزازی، مجتبی (1379). معرفی و بررسی مقدماتی کمیسیون غرامت سازمان ملل متحد. مجلة حقوقی بین‌المللی، (16 و 17)، 117-162.
  17. کوشا، سهیلا؛ زارع آرند، فرامرز (1401). چالش‌های حقوقی جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی ناشی از آزمایش سلاح‌های هسته‌ای در فضای ماوراء جو. مطالعات حقوق عمومی، 52، (2)، 1027-1050.
  18. مشهدی، علی؛ رستگار، آزاده (1397). تغییرات آب‌وهوایی، حقوق بشر و لزوم تأسیس دیوان بین‌الملل محیط زیست، تحقیقات سیاسی بین‌المللی، (35)، 150-126.
  19. مشهدی، علی؛ دقیق، مهتاب (1400). حمله به تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک به‌عنوان اقدام تلافی‌جویانه در حقوق بین‌الملل بشردوستانه. مطالعات حقوق عمومی، 51، (2)، 559-574.
  20. موسوی، سید فضل‌الله؛ حسینی، سیدحسن؛ موسوی فر، سیدحسین (1394). اصول حقوق بین‌الملل محیط زیست در پرتو آرای مراجع حقوقی بین‌المللی، پژوهش حقوق عمومی، 17(48)، 9-25.
  21. مومنی‌راد، احمد؛ قنبری، پریچهر (1402). نقش سازمان‌های بین‌المللی در مقابله با آسیب‌ها و جرائم زیست‌محیطی. مطالعات حقوق عمومی، 53(4).
  22. وثوقی، سعید؛ موسائی، علی (1401). طرح نورد استریم 2 و منافع آلمان، روسیه، اتحادیۀ اروپا و آمریکا. مطالعات اوراسیای مرکزی، 15(1)، 361-386.

 

  1. انگلیسی
  2. A) Books
  3. Anderson T. & Grewell B. (2009). the greening of foreign policy, Property and Research Center. Bozeman.
  4. Bledsoe, R., & Boleslaw, A. B. (1987). International Iaw Dictionary, (ABC-clio).
  5. Brito A. & Dealmeida A. (2009). Multi-attribute Risk Assessment for Risk Ranking of Natural gas pipelines. Reliability Engineering and System Safety.
  6. Bothe M., & Partsch K. J. & Waldmer S. (1989). New Rules for Victims of Armed Conflicts: Commentry on the two Protocols Additional Protocols to the Geneva Conventions of 1949, Martinus Nijhoff Publishers, the Hague.
  7. Cole R. (1948). under water explosions. Princeton University Press, Princeton.
  8. Doswald, L. (1995). San Remo Manual on International Law Applicable to Armed Conflicts at Sea, Prepared by International lawyers and naval experts convened by the International Institute of Humanitrain Law. Cambridge University press.
  9. Kiss, A. (1997). Manual of Europen Environmental Law. Cambridge University Press.
  10. Quoc, D. (2009). Droit International Public. 8e e.d.
  11. Frank, A. (2019). Deutschlands Versorgung mit Energieressourrcen und die Bedeutung Russlands beim Energiehandel mit Europa. Munchen, GRIN Verlag.

 

  1. B) Articles
  2. Kleczkowska A. (2022). “Nord Stream Explosions as a Breach of the Peaceˮ, poland. http://opiniojuris.org/2022/10/31/nord-stream-explosions-as-a-breach-of-the-peace/
  3. Koh,T. B. (1982). “A Constitution for the oceansˮ, Remarks of the president of the Third United Nations Conference on the Law of the Sea, Geneva.
  4. Kuzmin, A. (2020). “Russia to go ahead with gas pipe project despite U.S. sanctionsˮ,Reuters. Retrieved. pp 3-25.
  5. Gurzu, A. (2019). “Nord Stream 2 clears final hurdle – but delays loomˮ, Politico, Retrieved. https://www.politico.eu/article/nord-stream-2-clears-final-hurdle-but-delays-loom/
  6. Gloystein, H. (2010). “Nord Stream to finish 1st gas pipeline Thursdayˮ. Reuters, Retrieved. https://www.reuters.com/article/europe-gas-pipeline/update-1-nord-stream-to-finish-1st-gas-pipe/
  7. Sanderson, H. & Czub, Michał, Koschinski, Sven, Tougaard, Jakob, Sveegaard, Signe, Jakacki, Jaromir, Fauser, Patrik (2023), “Environmental impact of sabotage of the Nord Stream pipelinesˮ, Research Square. Doi: 10.21203/rs.3.rs-2564820/v1.
  8. Sanderson H. & Patrik Fauser, Marianne Thomsen, Paula Vanninen, Martin Soderstrom,Yuri Savin, Ildus Khalikov (2010). “Environmental Hazards of Sea-Dumped Chemical Weaponsˮ Environmental Science & Technology. https://doi.org/10.1021/es903472a.
  9. Mathiesen K. & Weise, Z. (2022). “8 Thing Know Environmental Impact Unprecedented Nord Stream Leakˮ. https://www.politico.eu/article/8-thing-know-environmental-impact-unprecedented-nord-stream-leak/
  10. Czub M.& Lech Kotwicki, Thomas Lang, Hans Sanderson, Zygmunt Klusek, Miłosz Grabowski, Marta Szubska, Jaromir Jakacki, Jan Andrzejewski, Daniel Rak and Jacek Bełdowski (2018). “Deep sea habitats in the chemical warfare dumping areas of the Baltic Sea, Science of The Total Environmentˮ. Science of the Total Environment, (616–617), 1485-1497. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.10.165
  11. Schmitt N. Michael (1997). “Green war: An Assessment of the Environmental Law of International Armed Conflictˮ, Yale Jornal of International Law, Vol. 22.
  12. Gardner, T. (2019). “Bill imposing sanctions on companies building Russian gas pipeline heads to White Houseˮ,Reuters, Retrieved. https://www.reuters.com/article/us-usa-defense-congress-nord-stream/bill-imposing-sanctions-on-companies-building-russian-gas-pipeline-heads-to-white-house-idUSKBN1YL2EP/
  13. Reid, W. D. (1996). “The Response of Surface Ships to Underwater Explosionsˮ, Defence Science and Technology, Organisation, Melbourne.
  14. Southall, B. & James J. Finneran, Colleen Reichmuth, Paul E. Nachtigall, Darlene R. Ketten, Ann E. Bowles, William T. Ellison, Douglas P. Nowacek, and Peter L. Tyack (2019), “Marine Mammal Noise Exposure Criteria: Updated Scientific Recommendations for Residual Hearing Effectsˮ, Aquat. Mamm. No. 45, 125-232, Doi: 10.1578/AM.45.2.2019.125
  15. Siebert, U. & Julian Stürznickel, Tobias Schaffeld, Ralf Oheim, Tim Rolvien, Tim Rolvien Ellen Prenger-Berninghoff Peter Wohlsein Jan Lakemeyer Simon Rohner Luca Aroha Schick, Stephanie Gross, Dominik Nachtsheim, Christa Ewers, Paul Becher, Michael Amling, and Maria Morell (2022). “Blast injury on harbour porpoises (Phocoena phocoena) from the Baltic Sea after explosions of deposits of World War II ammunitionˮ, Environment International. https://doi.org/10.1016/j.envint.2021.107014.
  16. Wiesmann G. (2011), “Russia-EU gas pipeline delivers first suppliesˮ, Financial Times, Retrieved. https://www.ft.com/content/51ea636e-0a14-11e1-8d46-00144feabdc0

 

  1. C) International Documents
  2. Africaan Charter of Human and Peoples Rights, (1981).
  3. American Commission on Human Rights, (1959).
  4. Avoid Speculation’ about Responsibility for 2022 Nord Stream Pipeline Incident, Official Urges Security Council, Stressing United Nations Cannot Verify Claims. https://press.un.org/en/2023/sc15206.doc.htm.
  5. Awas Tingni Indigneous Community v. Nicaragua, (2001)
  6. Convention on the Law of the Non-Navigation Uses of International Watercourses, UN GAOR, 51 st Session, Preamble, 99th meeting, UN Doc A/RES/51/229 (1997).
  7. Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage (1972).
  8. Convention on the Prohibition of the Development, Production and Stokpiling and use of Chemical Weapons and on their Destruction (CWC) (1993).
  9. Convention on Third Party Liability in the Field of Nuclear Energy (1960).
  10. Convention on the Law of the Non-Navigation Uses of International Watercourses, UN GAOR (1997).
  11. ICRC, Commentery on Additional Protocol I to the Geneva Conventions. http/www.icrc.org/ihl.nsf.
  12. Inter-American Commission, Report on Situation of Hnman Rights in Ecuador, Chapter 9, (1997).
  13. International Convenant on Economic, Social and Cultral Rights, (1966).
  14. International Convenant on Civil and Political Rights, (1966).
  15. Report of the Commission to the General Assembly on the Work of its forthy-sixthy session 1994, (1997).
  16. Stockholm Decleration of the United Nations Conference on the Human Environment, (1972).
  17. Rio Decleration of the United Nations Conference on Environment and Development, (1992).
  18. UNEP, Frome Conflict to Peacebuilding: The Role of Natural Resources and Environment, (2009).
  19. UN. Doc. A/8052, September, (1970).
  20. UNSC Resolution 687, UN SCOR, 46th Session, (1991).
  21. UNGA Resolution 47/37 Protection of the Environment in times of Armed Conflict, (1993).
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 29 اسفند 1404
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 13 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 02 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1403
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار