نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دورة دکتری حقوق بین‌الملل، گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 استاد گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
ابتنای قانون‌سازی دیوان بین‌المللی دادگستری بر عقلانیت، ضمن آنکه می‌تواند در پذیرش عمومی آرای دیوان نقش بسزایی داشته باشد، با اتخاذ یک نگرش جامعه‌شناختی حقوقی به این کنش دیوان، قادر است توسعة حقوق بین‌الملل از طریق قاعده‌سازی دیوان را به لحاظ نظری تسهیل کند. ازاین‌رو پژوهش فرارو با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی درصدد نظریه‌پردازی در امکان انطباق کنش قانون‌سازی دیوان بر کنش‌های عقلانی و انواع عقلانیت وبری است. این نوشتار ضمن اذعان به رهیافت خاص وبر به عقلانیت، به این نتیجه رسیده است که قانون‌سازی دیوان به‌مثابة مفهومی فرازبانی، به معنای خلق قاعده و آفرینش الگوهای کنشی عقلانی و البته الزامی توسط دیوان را می‌توان بر عقلانیت وبری؛ منطبق دانسته و کنش دیوان در خلق قانون را ذیل کنش عقلانی معطوف به ارزش و کنش عقلانی معطوف به هدف گنجاند. گو اینکه نسبت میان کنش دیوان با کنش عاطفی و کنش سنتی نسبت تباین است. همچنین در بین انواع چهارگانة عقلانیت وبری، قانون‌سازی دیوان را می‌توان متصف به عقلانیت نظری، ذاتی و صوری کرد و با توجه به مؤلفه‌های احصاشده برای عقلانیت عملی این کنش دیوان را نمی‌توان متصف به عقلانیت عملی دانست.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Law-making by the International Court of Justice from the point of view of Weberian rationality
نویسندگان [English]
- Ali Abdollahpour 1
- Fazlollah Mousavi 2
1 Ph.D. Student in International law, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Establishing the Law-making of the International Court of Justice based on rationality, while it can play a significant role in the public acceptance of the Court's opinions, by adopting a legal sociological approach to this action of the Court, it theoretically facilitates the development of international law through the Law-making of the Court. Therefore, the current research, relying on the descriptive-analytical method, aims to theorize on the possibility of adapting the law-making action of the court to rational actions and types of Weberian rationality. This article, while acknowledging Weber's special approach to rationality, has come to the conclusion that the court's law-making as a meta-linguistic concept, meaning the creation of rules and the creation of rational and mandatory action patterns by the court, conformed to Weber's rationality. This article, while acknowledging Weber's special approach to rationality, has come to the conclusion that the court's law-making as a meta-linguistic concept, meaning the creation of rules and the creation of rational and mandatory action patterns by the court, conformed to Weber's rationality. Also, the action of the court in creating the law can be included under the Value- Rational Action and the Means-end Rational Action action and the relationship between the action of the court and the Affectual Action and the Traditional Action is the contrast. Also, among the four types of Weber's rationality, the law-making of the court can be described as theoretical, intrinsic and formal rationality, and according to the components calculated for practical rationality, this action of the court cannot be considered practical rationality.
کلیدواژه‌ها [English]
- International Court of Justice
- Law-making
- Max Weber
- Rationality
- Social actions.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- اباذری، یوسف (1401). خرد جامعه‌شناسی. چ پنجم. تهران: طرح نو.
- انصاری، باقر (1393). نقش قاضی در تحول نظام حقوقی. چ دوم، تهران: میزان.
- بروبیکر، راجرز (1395). مرزهای عقلانیت. ترجمة شهناز مسمی‌پرست، تهران: پارسه.
- تبیت، مارک (1394). فلسفة حقوق. ترجمة حسن رضایی خاوری، چ چهارم، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
- تنهایی، حسین ابوالحسن (1394). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. گناباد: مرندیز.
- محسنی، منوچهر (1396). جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی. چ سوم، تهران: طهوری.
- خلفی، مسلم (1388). مبانی حقوقی پیشگیری از جرم. چ اول، قم: نورالسجاد.
- زرنشان، شهرام (1392). شکل‌گیری و شناسایی حقوق بین‌الملل عرفی. چ اول، تهران: گنج دانش.
- سادات‌میدانی، حسین (1387). صلاحیت قانونگذاری شورای امنیت. چ دوم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1401). حقوق بین‌الملل عمومی. چ هفتادودوم، تهران: گنج دانش.
- فروند، ژولین (1383). جامعه‌شناسی ماکس وبر. ترجمة عبدالحسین نیک‌گهر، چ اول، تهران: توتیا.
- کاسسه، آنتونیو (1370). حقوق بین‌الملل در جهانی نامتحد. ترجمة مرتضی کلانتریان، چ اول، تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌الملل.
- کی‌نیا، مهدی (1400). مبانی جرم‌شناسی. چ نوزدهم. تهران: دانشگاه تهران.
- گیدنز، آنتونی (1384). مسائل محوری در نظریة اجتماعی، کنش، ساختار و تناقض و تحلیل اجتماعی. ترجمة محمد رضایی، چ اول، تهران: سعاد.
- مجدفر، فاطمه (1383). جامعه‌شناسی عمومی. چ اول، تهران: شعاع.
- محبی، محسن (1393). مباحثی از حقوق نفت و گاز در پرتو رویة داوری بین‌المللی. چ سوم، تهران: شهر دانش.
- میرزایی، خلیل (1385). فرهنگ تخصصی انگلیسی- فارسی علوم انسانی. چ اول، تهران: حفیظ.
- وبر، ماکس (1399). اقتصاد و جامعه. ترجمة عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده، چ هفتم، تهران: سمت.
- وبر، ماکس (1400). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی. چ دهم. تهران: علمی و فرهنگی.
ب) مقالات
- احمدی، امید (1392). مشروعیت قانون ازدیدگاه اسلام و ماکس وبر. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 17 (1)، 1- 21.
- آزاد برمکی، تقی (1375). جامعه‌شناسی عقلانیت. قبسات، 1 (1)، 39-57.
- باقرزاده، رضوان و رنجبریان، امیرحسین (1395). شناخت قانون‌سازی بین‌المللی در پرتو ملاحظات کلی قانون‌سازی در علم حقوق. مجلة تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، 19 (74)، 169-192.
- بشیریه، حسین (1368). مبانی جامعه‌شناسی مذهبی ماکس وبر- قسمت دوم. نشریة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (24)، 203-223.
- حبیبی، همایون؛ شاملو، سوده (1392). نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در توسعه‌ی حقوق بین‌الملل. فصلنامه‌ی پژوهش حقوق عمومی، 15 (41)، 71-114.
- حبیبی‌مجنده، محمد؛ کامیارراد، ساناز (1397). قاعده‌سازی در دیوان بین‌المللی دادگستری از مجرای تفسیر پویا. مجلة حقوقی بین‌المللی، (58)، 65-88.
- حسینی جبلی، میرصالح (1381). عرف در نگاه جامعه‌شناختی و حقوق. معرفت، (56)، 110-129.
- رسول‌پور، امیرارسلان؛ عابدینی، عبدالله (1391). حرکت به‌سوی قاعده‌سازی و انگاره‌های معاصر: رویة قضایی در آیینة دیوان بین‌المللی دادگستری. پژوهش‌های حقوقی، (21)، 133-176.
- رمضانی‌قوام‌آبادی، محمدحسین (1389). نگاهی به مسائل زیست‌محیطی در رای دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیة کارخانه خمیر کاغذ. حقوق تطبیقی، (85)، 79-100.
- قائمی‌نیا، علی‌رضا (1383). چیستی عقلانیت. فصلنامة علمی پژوهشی ذهن، (17)، 1-12.
- محبی، محسن؛ امینی، اعظم (1393). اصل انصاف و ظرفیت قاعده‌سازی آن در رویة دیوان بین‌المللی دادگستری. مجلۀ حقوقی بین‌المللی، (51)، 9-40.
- مرادی‌پسند، گلناز؛ بشیریه، طهمورث؛ غلامی، حسین (1399). مبانی کیفرزدایی میان‌کنشی اخلاقی فلسفی و حقوقی. پژوهش‌های اخلاقی، 10 (3)، 263-286.
- ممتاز، جمشید (1389). پیش‌گفتار، در مجموعه مقالات همایش نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در تداوم و توسعة حقوق بین‌الملل. تهران: انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل، 13-15.
- انگلیسی
- A) Books
- Aharon, B. (2005). Purposive Interpretation in Law. New Jersey: Princeton University Press.
- Bennett, Christopher (2012). The Apology Ritual: A Philosophical Theory of Punishment. first edition. Cambridge: Cambridge University Press.
- Luhmann Niklas (2016). A Sociological Theory of Law. edited by: Martin Albrow. translated by: Elizabeth King-Utz, and Martin Albrow. Published by Routledge, Schawrnzenbergr, G. (1972). Equity in International Law. Yearbook of World Affairs.
- Schawrnzenbergr, G. (1972). Equity in International Law. Yearbook of World Affairs.
- Schutz, A. (1962)1984. Collected Papers: The Problem of Social Reality. The Hague/Boston/London: Martinus Nijhoff.
- Thirlway, Hugh (2019). The Sources of International Law. Oxford: Oxford Public International Law.
- Weber, M. (1930) 2005. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. translated by Talcott Parsons. London and New York: Taylor & Francis e-Library.
- Weber, M. (1946/1958). Essays in Sociology. In M. Weber, H. Gerth, & C. W. Mills (Eds.) From Max Weber. New York: Oxford University Press.
- Weber, M. (1951). The Religion of China. Translated and edited by Hans H. Gerth. New York: Free Press.
- Weber, M. (1968). Economy and Society. Edited by Guenther Roth and Claus Wittich. New York: Bedminister. Originally: (1921) 1976. Wirtschaft und Gesellschaft, Edited by Johannes Winckelmann, Tubingen: Mohr.
- B) Articles
- Brunnée, J. & Christopher Campbell-Duruflé (2022). International Legislation. Max Planck Encyclopedias of International Law [MPEPIL], 1-20.
- Kalberg, S. (1980). Max Weber's Types of Rationality: Cornerstones for the Analysis of Rationalization Processes in History. The American Journal of Sociology, 85(5), 1145-1179.
- Kolb, Robert (2006). Principles as Sources of International Law; with Special Reference to Good Faith. Netherlands International Law Review, (53), 1-36.
- Mosterín, J, (2002). Acceptance Without Belief. Manuscrito, Instituto de Filosofía CSIC Calle Pinar, (25), 313–335.
- Swidler, Ann (1973). The Concept of Rationality in the Work of Max Weber. Sociological Inquiry, 43 (1), 35-42.
- Tucker, William, T. (1965). Max Weber's Verstehen. The Sociological Quarterly, Taylor & Francis, 6 (2), 157-165.
- Weber, M, (1946) 2010. Politics as Vocation, H. Gerth and C. W. Mills (eds). Oxford University Press. 77-127.
- C) Cases
- Aegean Sea Continental Shelf (Greece v Turkey) (Judgment), ICJ Reports 1978.
- Amco Asia Corporation and Others v. Republic of Indonesia, (1986), ICSID Case No. ARB/81/1, Ad hoc Committee Decision on the Application for Annulment of May 16, 1986, 25 ILM 1439.
- Anglo-Iranian Oil Co. case (jurisdiction), judgment of July 22nd, I952: I. C. Reports I952.
- Case Concerning Barcelona Traction, Light, and Power Company, Ltd [1970] ICJ Reports 1970.
- Case concerning Right of Passage over Indian Territory, (1960) Merits,(Portugal v. India) Merits, ICJ Reports, 1960.
- Case Concerning Rights of United States Nationals in Morocco, (France v. United States of America), JUDGMENT OF AUGUST 27th, 1952.
- Corfu Channel Case (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland v. People's Republic of Albania) (Merits), ICJ Reports 1949.
- Dispute Regarding Navigational and Related Rights, (2009) Merits,(Costa Rica v. Nicaragua), ICJ Reports, 2009.
- Islamic Republic of Iran v. United States of America, Declaration of judge ad hoc Momtaz, December 2022, Reports of Judgments, Advisory Opinions and Orders: Alleged Violations of the 1955 Treaty of Amity, Economic Relations, and Consular Rights (Islamic Republic of Iran v. United States of America) , pp 65-79, Request for the Indication of Provisional Measures - Order of 3 October 2018.
- Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia Notwithstanding Security Council Resolution 276, Advisory Opinion of 21 June 1971, I.C.J Reports, 1971.
- Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia (South West Africa) notwithstanding Security Council Resolution 276 (1970) (Advisory Opinion), ICJ Reports 1971.
- North Sea Continental Shelf Cases, (1969) Merits, (Federal Republic of Germany/Denmark; Federal Republic of Germany/Netherlands), ICJ Reports.
- Norway v. USA (Norwegian shipowners’ claims), 13 October 1922.
- Prosecutor v. Dusko Tadic aka "Dule" (Opinion and Judgment), IT-94-1-T, International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (ICTY), 7 May 1997.
- Pulp Mills on the River Uruguay (Argentina v. Uruguay), Judgment of 20 April 2010.
- Reparation for Injuries Suffered in the Service of the United Nations, Advisory Opinion 11 April 1949, ICJ. Reports, 1949.
- Reservations To The Convention On The Prevention And Punishment Of The Crime Of Genocide, Advisory Opinion, International Court of Justice, 1951 ICJ Report 1951.
- Special Court of Sierra Leone, Prosecutor v. Sam Hinga Norman, 31 May 2004, No. SCSL-2004-14-AR72(E).
)