نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
همواره حیات جمعی افراد با مفهومی تحت عنوان قدرت گره خورده که در چند سدۀ گذشته در قالب حاکمیت دولت‌ها منعکس شده است. در دهه‌های اخیر جلوه‌های حکمرانی به‌تدریج تکثر یافته و در کنار دولت‌ها، شرکت‌های فراملی و پلتفرم‌ها (سکوهای اینترنتی) نیز مولد قدرت تلقی می‌شوند. از سوی دیگر مطالعۀ ابعاد حقوقی قدرت و نحوۀ تأسیس و تنظیم آن کارویژۀ حوزۀ حقوق اساسی است و جریانی تحت عنوان اساسی‌گرایی، تضمین حق‌ها و آزادی‌ها در تلاقی با قدرت عمومی را در دستور کار خود قرار می‌دهد. پیشتر به‌دلیل ارتباط وثیق میان قدرت و مفهوم دولت، اساسی‌گرایی نیز تفکری دولت‌محور و متمرکز بر محتوای قوانین اساسی قلمداد می‌شد، لیکن ضرورت بازتعریف قدرت و تفکیک آن از اولین خاستگاه مدرنش (دولت) اساسی‌گرایی کلاسیک را بر آن داشت تا صاحبان نوین قدرت در حقوق اساسی – در موضوع بحث ما بازیگران دیجیتال- را به رسمیت بشناسد و خود را در این زمینه به گفتمانی پاسخگو مجهز کند. در این گفتمان دولت‌محوری باید جای خود را به جامعه‌مندی بدهد و اسناد متعدد هنجارساز در عرض قوانین اساسی قاعده‌گذاری کند. اساسی‌گرایی جامعه‌مند، جامعه را متشکل از سیستم‌هایی همچون اقتصاد، سیاست، فناوری و حقوق می‌داند که هریک علی‌رغم برخورداری از قواعد و قلمرو مستقل، ناگزیر از ارتباط با محیط پیرامون است. در این پژوهش تلاش شده است تا از بین این سیستم‌ها از ارتباط میان حقوق اساسی و ساحت دیجیتال سخن به میان آید و به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه می‌توان با حفظ هستۀ سخت اساسی‌گرایی، بازیگران عرصۀ دیجیتال را نیز در این جریان وارد کرد؟ یافتۀ اصلی، معرفی مفهوم اساسی‌گرایی جامعه‌مند به‌مثابۀ مبنای نظری سازگار با حکمرانی بازیگران دیجیتال است که از این رهگذر حوزۀ نوینی تحت عنوان اساسی‌گرایی دیجیتال متولد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Societal Constitutionalism in the Digital Age
نویسندگان [English]
- Mohammad Jalali 1
- Sogol Soodbar 2
1 Assistant Prof., Department of Public Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The complex fabric of human social existence is woven with the notion of power, a force historically manifested through state governance across centuries. In recent decades, however, the governance landscape has undergone a profound transformation. Power now emanates not only from traditional states but also from the influential sway held by transnational corporations and platforms. Investigating power's legal dimensions, establishment, and regulation is a distinct pursuit within constitutional law. Constitutionalism has taken the spotlight, positioning the safeguarding of rights and freedoms at the intersection of public power. Once predominantly shaped by state-centric ideologies, constitutionalism now grapples with redefining power and acknowledging new custodians beyond conventional structures. This paradigm shift calls for replacing state-centric theories with a more comprehensive societal approach. societal constitutionalism posits that society comprises interconnected systems like the economy, politics, technology, and law, each with independent rules yet intrinsically linked to the broader environment. Within this framework, the traditional confines of constitutional law extend into the digital sphere. This research navigates the intersection of constitutional law and the digital realm, exploring the integration of digital actors without compromising constitutionalism's core tenets. The study revolves around the proposition of societal constitutionalism as a theoretical foundation compatible with governing digital actors, giving rise to a pioneering field termed digital constitutionalism.
کلیدواژه‌ها [English]
- societal constitutionalism
- digital constitutionalism
- constitutional pluralism
- digital governance
- state-centeredness.
- فارسی
الف) کتاب
جلالی، محمد؛ یاوری، اسدالله (۱۴۰۰). درآمدی بر حقوق اساسی. تهران: میزان.
ب) مقالات
مهدوی، سید محمدصادق؛ باقری، دانیال (1398). تحلیل و نقد نظریۀ سیستم‌های نیکلاس لومان. پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 19(10)، 231-253. Doi: 10.30465/crtls.2020.4872
- انگلیسی
- A) Books
- Celeste, E. (2022). Digital Constitutionalism: The Role of Internet Bills of Rights. Taylor & Francis.
- Christodoulidis, E. (1998). Law and Reflexive Politics. Law and Philosophy Library Series, Springer Dordrecht.
- Lessig, L. (1999). Code and Other Laws of Cyberspace. Basic Books.
- Pistor, K. (2019). The Code of Capital: How the Law Creates Wealth and Inequality. Princeton, PUP.
- Sciulli, D. (1992). Theory of Societal Constitutionalism: Foundations of a Non-Marxist Critical Theory. Cambridge, Cambridge University Press.
- Teubner, G. (1988). Autopoietic Law: A New Approach to Law and Society. de Gruyter.
- Teubner, G. (2012). Constitutional Fragments: Societal Constitutionalism and Globalization. Oxford, Oxford University Press.
- Van Dijck, J., T. Poell & M. Waal (2023). The Platform Society: Public Values in a Connective World. New York, online, Oxford Academic, 2018, accessed 26 Sept; https://doi.org/10.1093/oso/9780190889760.001.0001
- Vesting, T. (2018). Legal Theory. München-Oxford, Beck-Hart.
- B) Articles
- Balkin, J. M. (2018). Free Speech in the Algorithmic Society: Big Data, Private Governance, and New School Speech Regulation. Social Science Research Network, (51).
- Celeste, E. (2019). Digital constitutionalism: a new systematic theorization. International Review of Law, Computers & Technology, (33).
- Celeste, E. (2019). Terms of Service and Bills of Rights: New Mechanisms of Constitutionalisation in the Social Media Environment?” International Review of Law, Computers & Technology, 33(2), 122–138, https://doi.org/10.1080/13600869.2018.1475898
- Gill, L., D. Redeker, & U. Gasser (2015). Towards Digital Constitutionalism? Mapping Attempts to Craft an Internet Bill of Rights. Berkman Center Research Publication, https://doi.org/10.2139/ssrn.2687120
- Golia, A. & G. Teubner (2021). Societal Constitutionalism: Background, Theory, Debates. ICL - Vienna Journal of International Constitutional Law, (15).
- Golia, A. & G. Teubner (2023). Societal Constitutionalism in the Digital World: An Introduction. Digital Constitution: On the Transformative Potential of Societal Constitutionalism symposium: Indiana Journal of Global Legal Studies, 30 (2), 1-24
- Johns, F. (2021). Governance by Data. Annual Review of Law and Social Science, (17).
- MacCormick, N. (2010) The Maastricht-Urteil: Sovereignty Now. European Law Journal, 1(3), https://doi.org/10.1111/j.1468-0386.1995.tb00031.x
- Slaughter, A. (2001). In Memoriam: Abram Chayes. Proceedings of the ASIL Annual Meeting, (95), 331–32, https://doi.org/10.1017/s027250370005730x
- Teubner, G. (1983). Substantive and Reflexive Elements in Modern Law. Law & Society Review, (17).
- Teubner, G. (2006). The Anonymous Matrix: Human Rights Violations by “Private” Transnational Actors. Modern Law Review, (69).
- Viljoen, S. (2022). A Relational Theory of Data Yale Law Journal, (131).
- Ward, I. (2001). Beyond Constitutionalism: The Search for a European Political Imagination. European Law Journal, 7(1), 24–40, https://doi.org/10.1111/1468-0386.00117
- Wu, T. (2003). Network Neutrality, Broadband Discrimination. Journal of Telecommunications and High Technology Law, (2), https://doi.org/10.2139/ssrn.388863
- Yeung, K. (2017). Algorithmic Regulation: A Critical Interrogation. Regulation and Governance, (12).
- Zurn, M. (2001). On the Conceptualization of Post-national Politics: The Limits of Methodological Nationalism. In on Global Governance Workshop, Robert Schuman Centre, Florence.
- C) Articles Published in the Book
- Althusser, L. (1984). “Ideology and Ideological State Apparatuses (Notes Towards an Investigation),” In: Althusser, L. Essays on Ideology, London, Verso.
- Shaw, J. & A. Wiener (2000). “The Paradox of the ‘European Polity.” In: Cowles, M. and Smith, M. (Eds.), The State of the European Union: Risks, Reform, Resistance, and Revival, Oxford University Press.
- D) Documents
- “Charter of Fundamental Rights of the European Union,” 2000/C364, Official Journal of the European Communities, 18 Dec. 2000.
- Santa Clara Principles on Transparency and Accountability in Content Moderation, 2018.
- E) Cases
- “Lloyd v. Google LLC”, Case ID: UKSC 2019/0213 (UK Supreme Court, 10 November 2021).
)