نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه بو علی سینا، همدان، ایران
2 کارشناسی ارشد گروه حقوق دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
عملکرد ضعیف پارلمان در قانونگذاری و نظارت، اصلاح نظام انتخاباتی را به‌عنوان راهکاری کلیدی مطرح می‌کند. این پژوهش با رویکردی تطبیقی، به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا نظام انتخاباتی فعلی ابزار لازم برای اجرای صحیح قانونگذاری و نظارت را فراهم می‌کند؟ چه نظام انتخاباتی با در نظر گرفتن مؤلفه‌های نمایندگی، کارایی و تناسب جمعیت، شرایط را برای بهبود قانونگذاری و نظارت مهیا می‌سازد؟ در این باره، ابتدا به بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای قانونگذاری و نظارت پرداخته، نظام انتخاباتی فعلی ایران ارزیابی شده و در انتها نظام‌های انتخاباتی تخصص‌محور و فرمول‌های مختلف آن معرفی می‌شوند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و به‌کارگیری روش‌های آماری، اطلاعات و منابع موجود را توصیف و تحلیل می‌کند تا به ارائۀ تحلیلی از ضرورت اصلاح نظام انتخاباتی برسد. بر این اساس نظام انتخاباتی فعلی ایران به‌دلیل تمرکز بر حوزه‌های انتخاباتی جغرافیایی، کارایی لازم را در انتخاب نمایندگانی با تخصص و تجربۀ کافی برای انجام وظایف قانونگذاری و نظارت ندارد. با توجه به اصل نمایندگی و برای حل مشکل پراکندگی حوزه‌های انتخاباتی در نظام فعلی، پیشنهاد می‌شود از روش فرمول انتخابات بر پایۀ کمیسیون‌های تخصصی و حوزه‌های کنونی استفاده شود. این روش ضمن حفظ اصل نمایندگی، کارایی نظام انتخاباتی را ارتقا می‌بخشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Introduction of Electoral Systems Centered on Specialized Parliamentary Commissions (Focusing on the Necessity of Reforming the Electoral System of the Islamic Consultative Assembly)
نویسندگان [English]
- Fardin Moradkhani 1
- Davood Kazemi 2
1 Associate Professor, Department of Law, Faculty of humanities, Bu- Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 Master of Department of Law, Faculty of humanities, Bu- Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]
The weak performance of Parliament in legislation and oversight presents electoral reform as a key solution. This research, using a comparative approach, examines whether the current electoral system provides the necessary tools for effective legislation and oversight. What electoral system, considering the components of representation, efficiency, and population proportionality, creates conditions for improving legislation and oversight? To address this, the study first explores the factors influencing the enhancement of legislation and oversight, evaluates the current electoral system in Iran, and finally introduces specialized electoral systems and various formulas. This research employs a descriptive-analytical method and utilizes statistical techniques to describe and analyze existing information and resources, aiming to provide an analysis of the necessity for electoral reform. Accordingly, the current electoral system in Iran lacks the efficiency needed to elect representatives with sufficient expertise and experience for legislative and oversight duties due to its focus on geographical electoral districts. Considering the principle of representation and to resolve the issue of the dispersion of electoral districts in the current system, it is suggested to use an electoral formula based on specialized commissions and current districts. This method enhances the efficiency of the electoral system while preserving the principle of representation.
کلیدواژه‌ها [English]
- electoral system
- Islamic Consultative Assembly
- specialized commissions
- expertise of representatives.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- ادارۀ کل فرهنگی و تبلیغات مجلس شورای اسلامی (1396). معرفی نمایندگان ده دوره مجلس شورای اسلامی. تهران: مجلس شورای اسلامی.
- دارابی، غلامعباس (1388). دربارۀ طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- مرکز آمار کشور (1397). سالنامۀ آماری کشور.
ب) مقالات
- تقی‌زاده، جواد؛ ضرغامی، شبیر (1388). استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی. پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 4 (پیاپی 16). 46-73.
- دانایی فرد، حسن؛ آذر، عادل؛ شیرزادی، مهدی (۱۳۹۳). چارچوبی برای شناسایی شایستگی‌های خط‌مشی‌گذاران ملی نمایندگان مجلس قانونگذاری. فصلنامۀ مجلس و راهبر، 19(70)، ص 8، 5-35.
- رحمانی‌زاده دهکــردی، حمیدرضا؛ سعید، پــدرام (1384). استانی شدن حوزه‌های انتخابیه. مجلس و پژوهش، 9(36)، 145-168.
- سینایی، وحید؛ زمانی، سمیه (1390). نقش مجالس قانونگذاری در فرایند سیاستگذاری به سوی یک الگوی نظری. نشریۀ راهبرد، 20(58) (بخش ویژۀ بررسی‌های حقوقی)، 65-93.
- عباسی، بیژن؛ حسینی الموسوی, سیدمجتبی (1401). واکاوی دلایل مخالفت شورای نگهبان با استانی شدن انتخابات. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، 52(2)، 574-594.
- عبداله‌زاده شهر بابکی، آزاده (1399). روش‌های ارتقای کیفیت قوانین. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 50(2)، 757-770.
- قلی‌پور، رحمت‌اله؛ دانایی فرد، حسن؛ امیری، علی‌نقی؛ عطاردی، محمدرضا (1394). مفهوم‌پردازی پدیدۀ شکاف خط‌مشی در فرایند خط مشی‌گذاری فرهنگ. مجلس و راهبرد، 22(81) ، 91-125.
- گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1389). قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در بوتۀ نقد. تهران: مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، 40(4)، 333 - 352.
- لطیفیان، احمد؛ دعایی، حبیب‌اله (۱۳۹۲). ترسیم مدل مفهومی بهره‌وری کارکنان با استفاده از رهیافت مدلسازی ساختاری تفسیری. فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت عمومی، (20)، 5-33.
- کمالی، یحیی؛ شهابی‌راد، حمیده (1397). پیامدهای استانی شدن حوزه‌های انتخابیۀ مجلس شورای اسلامی ایران (با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد). فصلنامۀ علمی-پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، 12(45)، 39-64.
- محقق داماد، سیدمصطفی؛ درویش‌زاده، محمد (1400). جای خالی قانون مدیریت تعارض در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم. فصلنامۀ علمی تخصصی دانشنامه‌های حقوقی، 4(10)، 130- 152.
- مهرابیان، فردین؛ نصیری‌پور، امیر اشکان؛ فرمانبر، ربیع‌اله؛ کشاورز محمدیان، سکینه (1390). تعیین عوامل ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی از دیدگاه اعضای هیأت علمی و غیرهیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان. نشریة پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۳(۲)، 95-106.
- میرزازاده کوهشاهی، نادر؛ میرزازاده کوهشاهی، مهدی (1390). امکان‌سنجی استانی شدن حوزه‌های انتخاباتی در انتخابات مجلس شورای اسلامی. فصلنامۀ مطالعات سیاسی، 4(14)، 151-169.
ج) پایان‌نامه‌ها
- امیرارجمند، امیرمنصور (1380). بررسی تطبیقی نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی با نظام‌های متداول انتخاباتی. رسالۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران.
- خسروی، حسن (1387). الگوی مطلوب نظام انتخابات مجلس شورای اسلامی در پرتو اصول و مبانی انتخابات دموکراتیک. رسالۀ دکتری حقوق عمومی. دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
د) قوانین
- آیین‌نامۀ داخلی مجلس شورای اسلامی (1379).
- خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، کد خبر: 8481848
- طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی (1402).
- قانون اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی (1390).
- قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی (1378).
- انگلیسی
- A) Articles
- Barkan, J.D., Densham, P.J., & Rushton, G. (2006). Space matters: Designing better electoral systems for emerging democracies. American Journal of Political Scienc 50(4), 926–939.
- Besley, T. Coate, S. (1998). Sources of Inefficiency in a Representative Democracy: A Dynamic Analysis. American Economic Review, 88, 139-156.
- Brooks, L, Phillips, J., & Sinitsyn, M. (2011). The cabals of a few or the confusion of a multitude: The institutional trade-off between representation and governance. American Economic Journal Economic Policy, 3(1) 1–24.
- Farrell, D.M. (2011). Electoral Systems: A Comparative Introduction (Second edi.). Houndmills: Palgrave MacMillan, 172.
- Frederick, B. (2010). Congressional Representation & Constituents. The Case for increasing the U.S. House of Representatives. New York: Routledg, 1-116-119.
- Hoffman, L. R. (1979). Applying Experimental Research on Group Problem Solving to Organizations. The Journal of Applied Behavioral Science, 375-391.
- Lorge, I., Fox, D., Joel, D., And Brenner, M. (1958). A survey of studies contrasting the quality of group performance and individual performance, 1920-1957. Psychological Bulletin. 55(6), 337-372.
- Lijphart, A. (1994). Democracies: Forms, Performance, and Constitutional Engineering. European Journal of Political Research, (25), 1-17.
- Lijphart, A. (1971). Comparative politics and the comparative method. American Political Science Review. 65(3),682–693.
- Lundell, K.(2012). Disproportionality and Party System Fragmentation: Does Assembly Size Matter?. Open Journal of Political Science, 2(1), 9–16.
- Medzihorsky, j.(2019). Rethinking the D'Hondt method. Political Research Exchange. DOI: 10.1080/2474736X.2019.1625712, 1-15.
- Pitkin, H.F.(1967). The concept of representation. Berkeley. University of California Pres: 60.
- Renwick, A. (2011). Electoral Reform in Europe since 1945. West European Politics. 34(3), 456–477.
- Rule, W.(1987). Electoral systems,contextual factors and women’s opportunity for election to parliament in twenty-three democracies. Western Political Quarterly. 40(3),477–498.
- Taagepera, R. (1972). The size of national assemblies. social science research. 1(4), 385–401
- Taagepera, R. (2009). Predicting party sizes-The 2007 Johan Skytte Prize Lecture. Scandinavian Political Studies, 32(2)
- Taagepera, R., & Shugart, M.S. (1989). Seats and votes: The effects and determinants of electoral systems. New Haven: Yale Universit: 173.
- Weingast, B.R, Shepsle, K.A., & Johnsen, C. (1981). The political-economy of benefits and costs A neoclassical approach to distributive politics. Journal of Political Economy. 89(4), 642–664.
- Yetton, P., Bottger, P. (1983). The Relationships among Group Size, Member Ability, Social Decision Schemes, and Performance. Organizational Behavior and Human Performance. (32), 145-159.
- B) website
- DPI؛ Inter-Parliamentary Union, https://www.ipu.org/ (2022)
)