دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق تجارت و سرمایه‎‎گذاری بین‎المللی، دانشگاه تهران، تهران، ایران‏

چکیده

لایحة ساماندهی پرنده‎های هدایت‎پذیر از راه دور (پهپاد) غیرنظامی در تاریخ 22/09/1402 به تصویب هیأت وزیران رسیده و پس از آن، در بهمن‌ماه همان سال برای انجام تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال شده است. در این مقاله با تحلیل ساختار و محتوای لایحه، نشان داده شده است که هرچند لایحة مذکور بتواند در راستای دو مطلوب و مقصود خود که همانا کاستن از تهدیدها و رفع خلأهای قانونی است حرکت کند و در این زمینه کامیاب هم باشد، اما به‌دشواری می‎تواند شرایطی را برای دو مطلوب و مقصود دیگر خود یعنی رشد و توسعة استفاده از این وسایل و بهره‎گیری هرچه بهتر از فرصت‎های ناشی از آن پدید آورد، زیرا دست‌کم از یک سو فکر و ذهن حاکم بر این لایحه از نیازمندی‎های صنعت هوانوردی و الزامات حقوقی آن فاصله گرفته و از سوی دیگر، لایحه از جایگاه، نقش و صلاحیت سازمان هواپیمایی کشوری غافل مانده است؛ غفلتی بزرگ که به کمرنگ شدن بیشتر جایگاه، نقش و صلاحیت این سازمان در ساماندهی امور مربوط به فعالیت و پرواز پهپادها منتهی خواهد شد که البته خود می‏تواند دلیل دیگری بر ضعف این لایحه باشد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analytical Study of the Draft Bill on Regulating Civilian Remotely ‎Piloted Aircraft Systems (Drones)‎

نویسندگان [English]

  • Morteza Adel 1
  • Sadeghi Milad 2

1 Assistant Professor of Private Law Department, Faculty of Law and Political Science, University of ‎Tehran, Tehran, Iran‎

2 PhD Student in International Trade and Investment Law, Faculty of Law and Political Science, ‎University of Tehran, Tehran, Iran‎

چکیده [English]

The bill on regulating civilian remotely piloted aircraft (drones) was approved by the [Iranian] Cabinet on 22/09/1402 and subsequently sent to the Islamic Consultative Assembly in February of the same year to complete the legislative process. This article analyzes the structure and content of the bill, demonstrating that although the bill may successfully address its two primary objectives—reducing threats and filling legal gaps—it will struggle to create conditions for its other two goals: the growth and development of drones and better exploitation of opportunities related to them. This difficulty arises because, on one hand, the prevailing mindset behind the bill has distanced itself from the needs of the aviation industry and its legal requirements, and on the other hand, the bill overlooks the position, role, and authority of [Iran’s] Civil Aviation Organization. This oversight could further diminish the status, role, and authority of this organization in regulating drone operations and flights, which itself indicates another of the bill's weaknesses. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • aviation industry
  • civil ‎aviation authority
  • drone
  • ‎regulations
  • safety.‎
  1. فارسی

الف) کتاب‎ها

  1. اشراقی آرانی، مجتبی (1394). قانون هواپیمایی کشوری در نظم حقوقی کنونی. چ اول، تهران: مخاطب.
  2. صادقی، میلاد (1401). باز در پرواز: هفت گفتار کوتاه در باب حقوق هوایی. چ اول، تهران: اندیشة عصر.

 

ب) مقالات

  1. صادقی نشاط، امیر؛ صادقی، میلاد (1398). نقدی بر قانون هواپیمایی کشوری و ضرورت تصویب قانونی جدید در امور هواپیمایی. فصلنامة مطالعات حقوق خصوصی، 49 (2)، 329-348.
  2. عادل، مرتضی؛ اشراقی آرانی، مجتبی (1393). منابع حقوق بیمة هوایی. فصلنامة تحقیقات حقوقی، 67 (17)، 215-241.
  3. کاظمی، حمید؛ الهیان، سمانه (1399). توسعة پهپادهای غیرنظامی در ایران و چالش‎های پیش روی آن. فصلنامة علمی فناوری در مهندسی هوافضا، 2 (پیاپی 13)، 45-64.
  4. مالدار، احمد؛ پیراسته، مرتضی (1400). نگاهی تحلیلی به گفتمان تهدیدهای نوپدید بر قدرت دفاعی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء (ص) ارتش جمهوری اسلامی ایران. فصلنامة مطالعات جنگ، 3 (10)، 5-34.
  5. محمودی، سید هادی؛ قلندری، مرضیه (1401). قاعده‎مندسازی پهپادهای غیرنظامی در چارچوب حقوق بین‎الملل؛ سیر میان صلاحیت ملی و صلاحیت بین‎المللی. فصلنامة تحقیقات حقوقی، 25 (ویژه‎نامة حقوق و فناوری)، 335-362.
  6. مکرمی قرطاول، یاسر؛ رنجبریان، امیرحسین (1396). نقض حریم هوایی کشورها از طریق پهپادهای آمریکایی (مطالعه موردی: پاکستان)، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 47 (2)، 303-327.

 

پ) پایان‎نامه

  1. صادقی، میلاد (1396). قواعد حقوقی بررسی سوانح و حوادث هوایی. پایان‎نامة کارشناسی ارشد. به راهنمایی حسن جعفری تبار. تهران: دانشگاه تهران، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، تاریخ دفاع 03/07/1396.

 

ت) اسناد (قوانین، مقررات، طرح‎ها و گزارش‎های پژوهشی)

  1. آیین‎نامة بررسی سوانح و حوادث هوایی (غیرنظامی) هیأت وزیران.
  2. آیین‏‎نامة مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق سبک غیرنظامی هیأت وزیران.
  3. تصویب‎نامة شمارة 16778/ت 40049 هـ هیأت وزیران در خصوص تعیین سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان نمایندة دولت در امور حمل‎ونقل هوایی و فرودگاه‎های کشور، مصوب 05/03/1387.
  4. شیوه‎نامة شمارة (9060) سازمان هواپیمایی کشوری با عنوان «مقررات وسایل پرندة هدایت‎پذیر از دور (پهپادها)».
  5. طرح با عنوان «نحوۀ واردات، تولید و بهره‎برداری از پرنده‎های هدایت‎پذیر با کاربرد غیرنظامی».
  6. قانون امور گمرکی ایران.
  7. قانون هواپیمایی کشوری ایران.
  8. معاونت قوانین، طرح عادی با عنوان نحوه واردات، تولید و بهره‎برداری از پرنده‎های هدایت‎پذیر با کاربرد غیرنظامی، دوره یازدهم- سال سوم، شمارۀ ثبت: 865.

 

  1. انگلیسی
  2. A) Books
  3. Masutti, A., & Mendes De Leon, P. (2023). Elgar Concise Encyclopedia of Aviation Law. Cheltenham, UK. Northampton, MA, USA: Edward Elgar Publishing.

 

  1. B) Laws
  2. National Defense Authorization Act for Fiscal Year 2018 (United States of America).