دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.‏

چکیده

تحلیل‌های حقوقی که در راستای تبیین تحولات دولت ارائه می‌شوند، اغلب بر عناصر سیاسی موجدِ دولت ‌مدرن تأکید کرده و تفاوت اساسی چنین دولتی با سایر اَشکال اِعمالِ قدرت سیاسیِ تجربه‌شده در تاریخ را در این می‌بینند که چنین سازوکاری پیش و بیش از هر چیز درصدد است تا با نهادهای جدید سیاسی همچون تفکیک قوا، پارلمان، انتخابات، نمایندگی و غیره از آزادی سیاسی پاسداری کند. همین مسئله نیز معمولاً سبب می‌شود که خاستگاه اقتصادی این تحول عظیم اجتماعی و به‌تبع آن، محصولات اقتصادی این سامان سیاسی از قبیل کارایی اقتصادی، رشد، توسعه، رفاه و مفاهیمی از این دست، کمتر مورد توجه قرار گرفته و بعضاً نادیده انگاشته شود؛ آن هم درحالی‌که تبارشناسی دولت‌مدرن حکایت از آن دارد که اگر نقش عناصر اقتصادی در استقرار این سامان جدید، بیشتر از عناصر سیاسی نباشد، بی‌شک کمتر نیز نبوده و یا به‌عبارت ‌دیگر، دولت ‌مدرن بیش از آنکه خاستگاه سیاسی داشته باشد، نهادی با ماهیت اقتصادی است. از طرف دیگر، این نادیده‌انگاری خاستگاه اقتصادی دولت‌مدرن، اندیشۀ دولت اسلامی را که هم درصدد است تا حکومت اسلامی به معنای نظام سیاسی مجری شریعت را مستقر سازد و هم با درک تأثیر انکارناپذیر اقتضائات دولت‌های ملی، به‌عنوان وضعیت موجود دولت‌های اسلامی معاصر، از نهادهای مدرن بهره‌مند شود با چالش‌هایی مواجه ساخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Relationship Between the Theory of the Islamic State ‎and the Economic Origins of the Modern State

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Rezaei zadeh 1
  • Akbar Barari 2

1 Associate Prof., Department of Public Low, Faculty of Low and Political Science, University of ‎Tehran, Tehran, Iran‎

2 Ph.D Student in Public Low., Faculty of Low and Political Science, University of Tehran, Tehran, ‎Iran.‎

چکیده [English]

Legal studies that aim to explain the transformation of the state often emphasize the political elements that give rise to the modern state. They highlight the fundamental difference between such a state and other forms of political power experienced throughout history, noting that this mechanism primarily seeks to safeguard political freedom through new political institutions such as the separation of powers, parliament, elections, and so on. This focus frequently ignores the economic origins of this social transformation, as well as the economic outcomes of this political system—such as economic efficiency, growth, development, welfare, and similar concepts—being less emphasized or even overlooked. This is so, despite the fact that the genealogy of the modern state suggests that if the role of economic elements in establishing this new order is not greater than that of political elements, it is certainly not less; in other words, the modern state is more an institution with an economic nature than one with a political origin. On the other hand, this neglect of the economic origins of the modern state has posed challenges for the idea of an Islamic state, which seeks to establish an Islamic government as a political system implementing Sharia while also recognizing the undeniable impact of the requirements of national states, as the current status of contemporary Islamic states, and benefiting from modern institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • laissez faire economy
  • ‎islamic state
  • ‎‏ ‏modern ‎state
  • shia theology‏.‏
  1. فارسی

الف) کتاب‌ها

  1. احمدی، بابک (1396). معمای مدرنیته. تهران: مرکز.
  2. اسپینوزا (1364). اخلاق. ترجمۀ محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  3. باربیه، موریس (1396). مدرنیتۀ سیاسی. ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: آگه.
  4. برلین، آیزیا (1380). چهار مقاله دربارۀ آزادی. ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
  5. بولز، پل (1400). کاپیتالیسم. ترجمۀ شیرین‌سادات صفوی، تهران: نی.
  6. تقی‌زادۀ انصاری، مصطفی (1383). ترمینولوژی حقوق بین‌الملل. تهران: دادگستر.
  7. خمینی موسوی، سیدروح‌اله (1378). صحیفۀ امام. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  8. خمینی موسوی، سیدروح‌اله (بی‌تا). کشف‌الاسرار. بی‌جا.
  9. سوئدبرگ، ریچارد (1400). ماکس وبر و جامعه‌شناسی اقتصادی، ترجمۀ شهین احمدی، تهران: دنیای اقتصاد.
  10. طبیبیان، محمد؛ غنی‌نژاد، موسی؛ عباسی علی‌کمر، حسین (1391). اندیشۀ آزادی. تهران: دنیای اقتصاد.
  11. عنایت، حمید (1392). اندیشۀ‌سیاسی در اسلام معاصر. ترجمۀ بهاالدین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
  12. غنی‌نژاد، موسی (1399). جامعۀ مدنی، آزادی، اقتصاد و سیاست. تهران: مینوی خرد.
  13. فریدمن، میلتون (1397). سرمایه‌داری و آزادی. ترجمۀ غلامرضا رشیدی، تهران: نی.
  14. فون‌میزس، لودویگ (1398). سیاست اقتصادی. ترجمۀ محمود صدری، تهران: دنیای اقتصاد.
  15. قاضی، ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: میزان.
  16. کلهون، کریگ (1400). ملت‌ها مهم‌اند. ترجمۀ محمدرضا فدایی، تهران: شیرازه.
  17. مردیها، مرتضی (1398). در دفاع از سیاست. تهران: نی.
  18. نخعی، هادی (1376). توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  19. وود، الن میکسینز (1398). خاستگاه سرمایه‌داری. ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: ثالث.
  20. هیرشمن، آلبرت (1397). هواهای نفسانی و منافع. ترجمۀ محمد مالجو، تهران: شیرازه.

 

ب) مقالات

  1. آجرلو، اسماعیل؛ اصلانی، فیروز (1397). رهیافتی بر ساختار حقوقی_سیاسی دولت‌مدرن در کشورهای اسلامی. پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، 19 (1)، 91-118.
  2. ارسطا، محمدجواد؛ نیکونهاد، حامد (1393). مفهوم امت در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. دانش حقوق عمومی، 3 (9)، 27-50.
  3. پهلوان، چنگیز (1374). مشروعیت دولت‌مدرن. کیان، 1 (25)، 36-42.
  4. ثقفی، مراد (1374). چندگانگی مدرنیته. گفتگو، 1 (10)، 7-15.
  5. خلیلی، محسن (1390). مفهوم قلمرو در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ راهبرد، 20 (58)، 7-45.
  6. دارا، جلیل؛ کریمی، فردین (1401). تحلیل مقایسه‌ای ویژگی‌های دولت اسلامی و دولت مدرن. فصلنامة حکمرانی متعالی، 3 (9)، 5- 30.
  7. رضائی، مهدی؛ قائمی، محسن (1400). مبانی حقوقی دولت مدرن؛ ایدۀ ارجاع دولت به مفهوم اعتزالی حق. فصلنامۀ علمی پژوهش حقوق عمومی، 23 (72)، 299-324.
  8. زارعی، بهادر (1390). تحلیل تئوری امت در قلمرو جغرافیای سیاسی اسلام. فصلنامه سیاست، 41 (3)، 153-169.
  9. شکاری، روشنعلی؛ ملیحی، سیدحمیدرضا؛ ممتازنیا، محمدسعید (1396). واکاوی فقهی آیۀ نفی سبیل و ادلۀ همسو و شمول آن نسبت به مناصب انتخابی در دولت مدرن. پژوهشنامۀ قرآن و حدیث، 1 (21)، 31-46.
  10. طاهری خنکداری، محمد؛ توسلی، مجید (1395). سنت‌گرایی و نقد اسلام‌گرایی سلفی. مطالعات راهبردی، 9 (4)، 35-62.
  11. عبدخدایی، مجتبی (1394). روش‌های کاوش در دولت‌مدرن. فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، 21 (84)، 87-115.
  12. عمیدزنجانی، عباسعلی؛ کرمی، حامد (1389). ماهیت سرزمین در فقه امامیه. فصلنامۀ حقوق اسلامی، 7 (27)، 7-27.
  13. غفاری، مسعود؛ امینیان، مهدی (1394). درآمدی بر نسبت آرای سیاسی افلاطون با دولت‌مدرن. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 7 (2)، 156-185.
  14. غلامرضا کاشی، محمدجواد (1372). چند پرسش و یک نظر پیرامون نظریۀ حکومت دموکراتیک دینی. کیان، 1 (14)، 26- 31.
  15. غمامی، سیدمحمدمهدی؛ آجرلو، اسماعیل (1397). الزامات تحقق امت اسلامی و گذار از دولت مدرن. فصلنامۀ حکومت اسلامی، 23 (3)، 166- 195.
  16. مرادی برلیان، مهدی؛ حسینی بهشتی، سیدعلیرضا؛ قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1397). دولت ممتنع: خوانش انتقادی نظریۀ امتناع دولت مدرن اسلامی حلاق. فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، 19 (58)، 81-112.
  17. ملکوتیان، مصطفی؛ طاهری، میثم (1390). جامعیت و برتری اندیشۀ امام خمینی دربارۀ ارکان دولت بر اندیشۀ دولت مدرن. فصلنامۀ سیاست، 41 (1)، 271- 282.