نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانشآموختة دکتری حقوق عمومی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
چکیده
درخواست رأی اعتماد برای هیأت وزیران در مسائل مهم و مورد اختلاف و تقاضای رأی اعتماد در صورت تغییر ترکیب کابینه در میانه راه دولت، به ترتیب، در قسمت دوم اصول ۸۷ و ۱۳۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اشاره شده است. دو مورد مزبور در صورت وجود نهاد نخستوزیری بهعنوان ضامن همسویی دولت و مجلس در ساختار سیاسی موجد اثر و فایده بوده است. با حذف نهاد نخستوزیری در بازنگری قانون اساسی مصوب ۱۳۶۸، نظارت مجلس شورای اسلامی بر هیأت وزیران از طریق نهاد رأی اعتماد، فاقد مبنا و معنا شده است. هرچند این امر تا کنون به بروز چالش در عمل منجر نشده است، اما در ساحت نظر، از آشفتگی و بیقراری در متن رنج میبرد. مفهوم متروک شدن قانون اساسی، این وضعیت را بهخوبی تحلیل میکند. عدم استفاده مستمر و آگاهانه و از دست دادن اعتبار نزد بازیگران سیاسی بهعنوان عناصر مفهوم متروک شدن قانون اساسی، در تحلیل رأی اعتماد به هیأت وزیران در دو موضع مذکور قابل سنجش و ارزیابی است.
کلیدواژهها
- رأی اعتماد
- تغییر ترکیب کابینه
- مسائل مهم و مورد اختلاف
- متروک شدن قانون اساسی
- نظارت مجلس شورای اسلامی
- هیأت وزیران
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Vote of Confidence to Council of Ministers During the Tenure of the Government; frome Legal Challenges to Constitutional Desuetude
نویسنده [English]
- Seyedeh Zahra Saeid
Ph.D. Public Law, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran
چکیده [English]
Petition to vote of confidence to council of ministers in important and disputable promlems and the request to vote of confidence in the case of cabinet reshuffle during the tenure of the government are mentioned in the second section of the 87 and 136 Articles of the Constitution. Both aforementioned instances are effective in the case of the being of prime minister as a guarantee for united government in the political system. After omission of the institution of prime minister in constitutional amendment enacted in 1368, the oversight of Islamic Consultative assembly on the council of ministers by vote of confidence has become nonsense and baseless. Although it has not leaded to practical challenges, theoretically it makes the mess and mutability in the text of the constitution. The Constitutional desuetude explains the situation very well. two elements of constitutional desuetude, ie, “sustained and conscious disuse” as and “being inoperative and invalid” by political actors would be evaluated in the analysis of vote of confidence to council of ministers in both aforementioned Articles.
کلیدواژهها [English]
- council of ministers
- confidence vote
- cabinet reshuffle
- important and disputable problems
- constitutional desuetude
- فارسی
الف) کتابها
- امامی، محمد؛ موسوی، سید نصرالله (۱۳۹۸). درآمدی بر بنیادهای حقوق اساسی و نظامهای سیاسی. تهران: میزان.
- ساعد وکیل، امیر؛ عسگری، پوریا (۱۳۸۸). قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی. تهران: مجد.
- سعید، سیده زهرا (۱۴۰۳). تحلیل مسائل نخستوزیری در قانون اساسی ۱۳۵۸ از منظر عرف اساسی. در مجموعه مقالات دومین همایش اصول نانوشتة قانون اساسی. تهران: سهامی انتشار، ۲۵۹-۲۷۸.
- عباسی، بیژن (۱۳۹۷). حقوق اساسی تطبیقی. تهران: دادگستر.
- مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی (1364). ج 2. تهران: ادارة کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۹). تهران: ادارة کل قوانین و مقررات. روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- هاشمی، سیدمحمد (1389). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. حاکمیت و نهادهای سیاسی. جلد ۲. تهران: میزان.
- هریسی نژاد، کمالالدین (۱۴۰۰). حقوق اساسی تطبیقی، نظامهای پارلمانی، ریاستی، مختلط و اقتدارگرا. تبریز: آیدین.
ب) مقالات
- اشکبوس، حمزه؛ اصلانی، فیروز (1397). تحلیلی بر ابزار نظارتی استیضاح وزیران در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و ایرادهای حاکم بر آن. مجلة حقوق اسلامی. (56)، 51-77.
- حبیبزاده، توکل؛ منصوریان، مصطفی (1395). تحلیلی بر تغییر قانون اساسی خارج از تشریفات رسمی مصرح در آن. فصلنامة دانش حقوق عمومی. (۱۳)، ۸۹-۱۰۷.
- سعید، سیده زهرا (۱۴۰۲). بازتحلیل مسئولیت اجرایی رئیسجمهور در برابر مجلس شورای اسلامی، استیضاح یا تعقیب و محاکمه. پژوهش حقوق عمومی. (۷۹)، ۱۲۷-۱۶۲.
- سعید، سیده زهرا (۱۴۰۳). بازتحلیل ماهیت رأی اعتماد در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران در مصاف با فرایند تأیید انتصابات. پژوهش حقوق عمومی. (۸۳)، ۲۱۵-۲۴۶.
- سعید، سیده زهرا، بررسی رأی اعتماد تأسیسی در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی به نظامهای سیاسی. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی. در نوبت چاپ.
- فریادی، مسعود (1387). بررسی جایگاه استیضاح وزرا در حقوق اساسی ایران. فصلنامه اطلاعرسانی حقوقی. (13)، ۴۹-۷۹.
- مقدسین، حمیدرضا؛ گرجی ازندریانی، علیاکبر (۱۳۹۹). مفهومشناسی عدم کفایت رئیسجمهور و چگونگی احراز آن در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، (68)، 9-36.
- میرزایی، اقبالعلی (1390). قانون متروک: مبانی، مفهوم و مصادیق. مجلة حقوقی دادگستری، (74)، ۶۹-۱۰۲.
ج) اسناد
- روزنامه اعتماد، دوشنبه ۱۴ دی ۱۳۸۸. ش ۲۱۴۲. ص 1.
- انگلیسی
- Books
- Dziedzic, A. (2016). No Confidence Vote, Max Plank Encyclopedia of Comparative Constitutional Law, New York: Oxford University Law.
- Elgie, R. (2001). Divided Government in Comparative Perspective. New York: Oxford University Press.
- Griglio, E. (2020). Parliamentary Oversight of the Executives, Tools and Procedures in Europe, Hart publishing.
- Bjørn Erik, M. Shane & C. José Antonio (2015).Investiture Rules Unpacked, in Parliaments and Government Formation, Unpacking Investiture Rules, R. Bjørn Erik, M. Shane and C. José Antonio, (eds). New York: Oxford University Press.
- Saalfeld, T. (2003). The United Kingdom: Still a Single Chain of Command? The Hollowing Out of the ‘Westminster Model’ in Delegation and Accountability in Parliamentary Democracies. New York: Oxford University Press.
- Strøm, K. (1990). Minority Government and Majority Rule. Cambridge: Cambridge University Press.
- Articles
- Albert, R. (2014 A). What Are to Do about Dysfunction? Constitutional Disuse or Desuetude: the Case of Article V. Boston University Law Review. (94), 1030-1079.
- Albert, R. (2014 B). Constitutional Amendment by Constitutional Desuetude. American Journal of Comparative Law. (62), 641-686.
- Huber, J. D. (1996). The Vote of Confidence in Parliamentary Democracies. The American Political Science Review, (90), 269-282.
- Ludger Helms and Michelangelo Vercesi (2022). cabinet Reshuffles in Parliamentary Democracies: a Typology and framework for comparative analysis. Government and opposition, (22),1-22.
- Thiébault, J.L. (2003). France: delegation and accountability in the fifth republic, in Delegation and Accountability. in Parliamentary Democracies, Strøm, Kaare, Müller,Wolfgang C.and Bergman, Torbjörn (eds) Oxford University Press. New York. 325-246.
- Websites
- icana.ir/Fa/News/438970
)