دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

چکیده

علامه طباطبایی از جمله متفکران بزرگ اسلامی است. او، با ارائة نظریة اعتباریات، تحول بزرگی در عرصة معرفت‌شناسی فلسفة اسلامی ایجاد کرد، که نتایج آن بر حوزه‌های گوناگون علوم انسانی، به‌ویژه حقوق عمومی، تأثیرگذار است. علامه طباطبایی، با بحث‌ پیرامون اعتباریات اجتماعی، به بررسی مفاهیم و مقولاتی می‌پردازد که از عناصر مطرح در حوزة حقوق عمومی‌ و به نوعی بیانگر نگاه ایشان به نظام سیاسی و ساختار حکومتی است. در نظر علامه طباطبایی، اعتباریات مفاهیم جعل‌شدة ذهن آدمی است در برابر مفاهیم حقیقی، که مصداق آن با‌واسطه یا بی‌واسطه در عالم خارج تحقق دارد. اعتباریات در مباحث حقوقی و  اجتماعی با تعریف آن در برابر مقولات اولی ذهن فرق دارد‌. اعتباریات در حوزة حقوق همان مفاهیمی است که انسان در حوزة جامعه و سیاست می‌‌سازد و محل بحث آن در حکمت عملی است‌. از این رو، پرسش بنیادین نوشتار حاضر بر این محور استوار است که، با توجه به نظریة اعتباریات علامه طباطبایی، نظر ایشان دربارة نظام حقوقی‌- سیاسی جامعه چیست؟ و ایشان چه مدل حکومتی را تأیید می‌کنند؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Etebarian theory of Allameh Tabatabai and the legal-political system of the community

نویسندگان [English]

  • Yahya Bouzarinejad 1
  • Elahe Marandi 2

1 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD Candidate, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Allameh Tabatabai is one of the great Islamic scholars whose Etebarian theory established a great development in the field of epistemology significantly influencing different areas of humanities, especially, public law. He discusses social Etebarian to explore concepts and issues which are considered to be important elements in the area of public rights somehow reflecting Tabatabai’s ideas on political system and governance structure. Etebarian here refers to concepts that are being made in the field of human society, politics and the discussion of practical wisdom. The fundamental question raised here is that, according to the Etebarian theory of Tabatabai, what is his opinion about the legal system- and what political model of governance has he approved?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Etebarian
  • governance model
  • government
  • Tabatabai
  • Public law
آملی لاریجانی، صادق (1370). معرفت دینی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
ابن سینا (1965)‌. طبیعیات شفاء، تصحیح ابراهیم مدکور، سعید زائد و اسماعیل عبدالله، ناشر: الهیته العامه لشئون المطابع الاثیریه.
اولیایی، منصوره (1389). واقعیت اجتماعی و اعتباریات، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
بوذری‌نژاد، یحیی (1390). انسان در اسلام (انسان‌شناسی در قرآن و حکمت اسلامی)، تهران‌: بعثت.
حسن‌زادة آملی، حسن (1365). نصوص الحکم بر فصوص الحکم، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
خسروپناه، عبدالحسین (1390). علامه طباطبایی فیلسوف علوم انسانی‌- اسلامی، ج 2، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
طباطبایی‌، سید محمدحسین (1388‌). بررسی‌‌های اسلامی‌، ج 1 و 2، چ 2، قم‌: بوستان کتاب‌.
ــــــــــ (1387‌). تحریری نو بر اصول فلسفه و روش رئالیسم‌، با شرح محمدباقر شریعتی سبزواری‌، ج 2، چ 2، قم‌: بوستان کتاب‌.
ــــــــــ (1364‌). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 2، چ 2، تهران: صدرا.
ــــــــــ (1374). تفسیر المیزان، با ترجمة محمدباقر موسوی همدانی، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ــــــــــ (1347‌). مقالة ولایت و زعامت در کتاب بحثی دربارة مرجعیت و روحانیت، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــ. بی تا‌. مجموعه رسائل العلامه الطباطبایی‌، مصحح صباح ربیعی‌، قم‌: باقیات‌.
قدران قراملکی‌، محمدحسن (1385). «مبانی حکومت مردم‌سالار دینی از دیدگاه علامه طباطبایی»، فصلنامة اندیشة نوین دینی، س 2، ش 4 و 5‌، قم:‌ انتشارات دانشگاه معارف اسلامی.
کاپلستون‌، فردریک (1375). تاریخ فلسفة یونان و روم‌، ترجمة جلال‌الدین مجتبوی‌، چ 3، تهران:‌ سروش‌.
ــــــــــ (1375). تاریخ فلسفة فیلسوفان انگلیسی‌، ترجمة امیر جلال‌الدین اعلم‌، ج 5، چ 3، تهران: سروش‌.
گرامی، محمدعلی (1373). فلسفه، چ 4، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
وارنوک، جان (1368). فلسفة اخلاق در قرن حاضر، ترجمة صادق آملی لاریجانی، چ 2، بی جا: مرکز ترجمه و نشر کتاب.