دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)

2 استادیار و مدیر گروه حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق دانشگاه امام صادق(ع

چکیده

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل 57 استقلال قوای حکومتی را زیر نظر ولی فقیه به رسمیت شناخته است. همچنین قوای سه‌گانه باید صرفاً در حیطۀ صلاحیت‌های تقنینی، اجرایی و قضایی خود و با حفظ استقلال، با یکدیگر تعامل کنند. در این میان شاهد تأسیس نهادهایی مانند شورای دستگاه‌های نظارتی کشور هستیم که با عضویت نمایندگانی از قوای سه‌گانه به امور تقنینی و اجرایی پرداخته و گویی استقلال قوا را نقض می‌کنند. سؤال اصلی پیش روی این تحقیق که با روشی توصیفی و تحلیلی به آن پاسخ خواهیم گفت این است که آیا نهادهای اجرایی فراقوه‌ای  در نظام حقوقی ایران با استقلال قوا تداخل دارند یا خیر؟ شورای نگهبان با اتخاذ شاخص ماهوی تفکیک صلاحیت‌های قوا و به استناد اصل استقلال قوا، این نهادها را مغایر با اصولی همچون اصول 57، 58 و 60 قانون اساسی دانسته است. لکن با توجه به سیستم تقسیم وظایف و اصل استقلال قوا در نظام جمهوری اسلامی ایران و لزوم تعامل سازندۀ قوا با یکدیگر، ایجاد ارتباط میان قوا ضروری به نظر می‌رسد و به همین سبب بهره‌گیری از سازوکاری سیاسی در ایجاد هماهنگی میان قوا راهکار مناسبی خواهد بود.



 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the role of executive bodies beyond the parliament-approved powers in the Islamic Republic of Iran and the principle of independence of powers

نویسندگان [English]

  • Milad Ghotbi 1
  • Tavakol Habibzadeh 2

1 MA in Public Law, Emam Sadegh University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Public Law Department, Faculty of Law, Emam Sadegh University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Article 57 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran recognized the independence of branches of government under the leader. The three branches must interact within the legislative, executive, and judicial competences maintaining their independence. In this regard, we are witness to the establishment of institutions such as the Council of the regulatory bodies whose membership included representatives of the three branches of the legislative and executive powers, violating their independence and accountability. The main question raised in this study, which applies a descriptive and analytical method, is whether the legal system of administrative institutions with independence of powers overlap or not? The Guardian Council by adopting the balance of Substantive jurisdiction index to invoke the principle of the independence of these institutions, the balance of power, considers these powers to be contrary to the basic principles, including Articles 57, 58 and 60 of the Constitution. But according to the principle of independence and Division of the tasks of system of power in Iran and the necessity of establishing constructive interaction  of the powers with each other, the relationship between the balances seems to be necessary; therefore, utilizing political interaction in order to establish coordination between the branches of Government would be a suitable solution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • authority structure
  • councils beyond the powers
  • independence of powers
  • interaction of powers
  • substantive jurisdiction

بشیریه، حسین (1384)، آموزش دانش سیاسی، چ هشتم، تهران، نگاه معاصر.

طباطبایی موتمنی، منوچهر (1387)، حقوق اداری، چ پانزدهم، تهران، انتشارات سمت.
-          علی‌آبادی، علی (1383)، آیین دادرسی تخلفات اداری، تهران، انتشارات گنج دانش.
-          عمید زنجانى، عباسعلی (1421 ه-ق)، فقه سیاسى، ج 1 و 2، تهران، انتشارات امیرکبیر.
-          فلاح‌زاده، علی‌محمد و همکاران (1391)، تفکیک تقنین و اجراء (تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه  و مجریه)، تهران، نشر مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
-          لطفی، اسدالله (1391)، حقوق اساسی و ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات جاودانه (جنگل).
-          معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1389)، مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات.
-          منتسکیو، بارون دو (1362)، روح‌القوانین، ترجمۀ علی‌اکبر مهتدی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
-          منتظری نجف‌آبادى، حسینعلى (1409)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، ترجمۀ صلواتى، محمود و شکورى، ابوالحسن، ج سوم، چ اول، قم: مؤسسۀ کیهان.
-          نجفی اسفاد، مرتضی، محسنی، فرید (1386)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات الهدی. 
-          و.ت.جونز (1383)، خداوندان اندیشۀ سیاسی، ترجمۀ علی رامین، ج دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
-          هداوند، مهدی؛ مشهدی، علی (1389)، اصول حقوق اداری، تهران، انتشارات خرسندی.
-          یزدی، محمد (1375)، قانون اساسی برای همه، تهران، انتشارات امیرکبیر.

مقالات و جزوات درسی

-          برومند، محمد، راجی، سید محمد هادی(1392)، «معیارهای تشخیص و محدودۀ امور تقنینی و اجرایی در آرای شورای نگهبان»، مجلۀ دانش حقوق عمومی، ش 4، دورۀ دوم.
-          رستمی، ولی، «تقریرات درس حقوق اداری2»، دانشکدۀ حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، نیمسال دوم سال تحصیلی 91- 90
-          عمید زنجانی، عباسعلی، «جزوۀ درس حقوق اساسی 2»، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، نیمسال اول سال 85-86.  
-          منصورنژاد، محمد (1378)، «تفکیک قوا، ولایت مطلقه فقیه و استقلال قوا»، مجلۀ حکومت اسلامی، ش 11.
-          George J. Alexander(1989)., »Separation of Powers After the Independent Counsel Decision«, 29 Santa Clara L. Rev. 1.
 
 

اسناد

-          صورت مشروح مذاکرات شوراى بازنگرى قانون اساسى (1369)، تهران: ادارۀ کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.چ اول.
-          صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی در تاریخ 16/9/1389، قابل دسترسی در آدرس: