دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

وحدت‌گرایی در مبنای اعتبار قواعد در نظام حقوق دینی، بدین معنا که فقط ارادۀ الهی، مبنا و منشأ التزام‌آوری قواعد حقوقی باشد، نظام حقوق دینی را از واقع‌گرایی یا عقلانیت تجربی و همچنین از گزاره‌های برآمده از عقلانیت متافیزیکی انسان‌گرایانه و در کل از مبناها و منشأهای رقیب، مصون نگه می‌دارد. در این صورت عقلانیت فطری، ارادۀ دولت و عرف، نقشی جز منبع قاعدۀ حقوقی نخواهد داشت. کثرت‌گراییِ حقوقی به معنای پذیرش چند مبنا، منشأ التزام‌آوری قاعدۀ حقوقی است. در اندیشۀ حقوق مسیحی با دگرگونی از وحدت‌گرایی به کثرت‌گرایی روبه‌رو هستیم و به‌نظر می‌رسد همین دگرگونی، زمینۀ عبور حقوقی دینی مسیحی به حقوق مدرن، یعنی حقوق مبتنی‌بر عقل خودبنیاد را فراهم کرده است. ارتقای جایگاه اندیشۀ حقوق طبیعی یا همان عقلانیت فطری و ارتقای جایگاه دولت، از منبع قاعدۀ حقوقی به مبنا و منشأ التزام‌آوری قاعدۀ حقوقی تبدیل شده و در نقش نمادهای عقل خودبنیاد، زمینه‌ساز این دگرگونی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal pluralism in Christian theology and its influences on initiation of formation of modern law

نویسنده [English]

  • Mahdi Shahabi

Assistant Professor, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Monism on the basis of validity of essentials in Devine legal system which means it is just God who can be the foundation and origin of the indispensable legal code of practice, protect the Devine legal system from realism or practical rationality and also from predicates which is rooted in humanism metaphysics rationality and generally from adversary foundations and origins. On this understanding, intrinsic rationality, state’s determination and custom have not role, but origin of law. Accepting several basis as the meaning of legal pluralism, is the origin of imperativeness of legal basis. There is a change from monism to pluralism in Christian thought and it seems such change, has been established a basis for passing from Devine legal system to modern law loading to the development of natural theory in metaphysics of legal positivism from the source of legal role to foundations and origins of legal basis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • canon law
  • Legal Pluralism
  • legal positivism
  • Modern Law
  • Natural Law
  1. الف) فارسی

    • ابن سینا، ابو علی حسین‌بن‌عبدالله (1420 ه.ق)، شرح اشارات، شرح خواجۀ طوسی، دفتر نشر کتاب، قم.
    • ارسطو (1356)، اخلاق نیکوماخس، جلد اول، ترجمۀ دکتر سیدابوالقاسم پورحسینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • ارسطو (1364)، سیاست، ترجمۀ دکتر حمید عنایت، تهران، سپهر.
    • ألحریثی، أحمد (2011)، المعتزله و الأحکام العقلیه و مبادی القانون الطبیعی، بغداد، شرکه بیت الوراق للنشر المحدوده.
    • جاوید، محمدجواد (1386)، فلسفۀ حقوق طبیعی انسان در اسلام، معارف اسلامی و حقوق، سال هشتم، ش اول، بهار و تابستان 1386، صص 32-7.
    • شهابی، مهدی (1388)، از حقوق سنتی تا حقوق مدرن، تأملی در مبانی تحول نظام حقوقی، نامۀ حقوقی مفید، جلد 5، ش 2، صص 90-69.
    • شهابی، مهدی (1389)، توجیه و انکار مفهوم حق، تأملی بر تضاد یا تعامل واقعیت و ارزش در نظام حقوقی، نامۀ مفید، حقوق تطبیقی، جلد 6، ش 2، صص 60-43.
    • صفری، محسن (1389)، دلیل عقلی مستقل (مستقلات عقلی)، مبحثی در فلسفۀ حقوق و اصول استنباط، تهران، دادگستر.
    • طالبی، محمدحسین (1390)، قانون طبیعی، قم، دبیرخانۀ مجلس خبرگان رهبری.
    • طالبی، محمدحسین (1390)، نظریۀ بدیع قانون طبیعی در حکمت عملی اسلامی، معرفت فلسفی، سال نهم، ش 2، زمستان 1390، صص 203-181.
    • طباطبایی، سیدجواد (1382)، جدال قدیم و جدید، تهران، نگاه معاصر.
    • طباطبایی، سیدجواد (1383)، زوال اندیشۀ سیاسی در ایران، گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران، ویراستۀ جدید، تهران، کویر.
    • غزالی، المستصفی فی علم الأصول (1364)، جلد اول، قم، منشورات شریف رضی (افست).
    • کاپلستون، فردریک چارلز (1388)، تاریخ فلسفه، جلد دوم، فلسفۀ قرون وسطی، از آگوستین تا اسکوتوس، مترجم ابراهیم دادجو، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    • کلی، جان (1382)، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمۀ دکتر محمد راسخ، تهران، طرح نو.
    • کانت، ایمانوئل (1388)، فلسفۀ حقوق، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌‌بیدی، تهران، نقش و نگار.
    • گلدینگ، مارتین پی (1381)، مفهوم حق (1): درآمد تاریخی، در: راسخ، محمد (1381)، حق و مصلحت، مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش، تهران، طرح نو.
    • مطهری، مرتضی (1368)، آشنایی با علوم اسلامی، جلد سوم، فقه و اصول فقه، تهران، صدرا.
    • ملکیان، مصطفی (1379)، تاریخ فلسفۀ غرب، جلد اول و دوم، قم، پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
    • موحد، محمدعلی (1381)، در هوای حق و عدالت، از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران، نشر کارنامه.

    ب) لاتین

     

    1. Laurent. Alain (1993), Histoire de l’individualisme. Que sais-je ? Paris. PUF.
    2. Ben Achour, (2004),L'idée de justice naturelle dans la pensée juridique sunnite, In. Mélanges en l’honneur du doyen Sadak Belaïd, C. P. U. , 2004, pp. 159-189
    3. Ben Achour, (Y), (1997), Nature, raison et révélation dans la philosophie du droit des auteurs sunnites, In. Les Droits fondamentaux. Actes des premières Journées scientifiques du réseau Droits fondamentaux de l'AUPELF-UREF, tenues à Tunis du 9 au 12 octobre 1996, Bruxelles : Bruylant, pp. 163-179
    4. Bentham, Jeremy, (1988), Principes de législation et d'économie politique, Paris, Guillaumin
    5. Carré de Malberg, Raymond (2003). Contribution à la théorie générale de l’Etat, T. I. Paris. Dalloz. Réimpression de l’édition 1920 chez Recueil Sirey.
    6. Castel, Robert (1995), Les métamorphoses de la question sociale, Paris, Gallimard
    7. Chéhata, Chafik (1973), La religion et les fondements du droit en Islam, Archives de philosophie du droit, N° 18, pp. 17-25
    8. Chevallier, Jacques (1998). Vers un droit postmoderne. In. Les transformations de la régulation juridique. Droit et Société, Recherches et Travaux, N° 5. Paris. L.G.D.J. P. 21-46
    9. Chroust, Anton-Hermann (1973), The fundamental ideas in St. Augustine’s philosophy of law, In. The American Journal of Jurisprudence. Vol. 18, N° 1, pp. 57-79
    10. Chroust, Anton-Hermann (1944), The philosophy of law of St. Augustine, In. The philosophical Review. Vol. 53. N° 2, pp. 195-202
    11. Del Vecchio. Giorgio. Philosophie du droit. Paris. Dalloz. Réimpression de la 1e édition. (1953). 2003
    12. Donnelly, Jack (1980), Natural law and Right in Aquinas political Thought, In. The western political quarterly, Vol. 33, N° 4, pp. 520-535
    13. Finnis, John, Aquinas (1998), Moral, Political and Legal theory, founders of modern political and social thought, New York, Oxford university press,
    14. Friedmann. W. (1965), Théorie générale du droit, Paris, L. G. D. J.
    15. Grotius(1999), Droit de la guerre et de la paix, Paris, PUF (coll. « Léviathan)
    16. Heinrich, A. Rommen, (1998), The natural law, a study in legal and social history and philosophy, translated by Thomas R. Hanly. Liberty Fund
    17. Jellinek. Georg (2005). L’Etat moderne et son droit. Paris. Édition V. Giard et E. Brière. 1e édition. 1911. T. I. Théorie générale de l’Etat. Réédité par Éditions Panthéon Assas avec la préface d’Olivier Jouanjan.
    18. Kant,Emmanuel, (2000) Théorie et pratique sur un prétendu droit de mentir, Paris, Vrin
    19. Kelsen. Hans (1999). Théorie pure du droit. Traduit par Charles Eisenmann. Paris. Bruylant et L.G.D.J.
    20. Loetscher, Fredrick William (1935), St. Augustin’s Conception of the State, In. Church History, Vol. 4. N° 1, pp. 16-42
    21. Neschke-Hentschke, Ada, (2003), Platonisme politique et théorie du droit naturel ; Contributions à une archéologie de la culture politique europeenne, Vol. II, platonisme politique et jusnaturalisme chrétien, Louvain, Peeters Publishers
    22. Renaut Alain, Sosoe, Lukas, (1991), Philosophie du droit, Paris, PUF
    23. Renoux-Zagame, Marie-France (2003), Du droit de dieu au droit de l'homme, Paris, PUF
    24. Riley, patrick (2009), The philosopher's philosophy of law from the Seventeenth Century to Our Days, New York, Springer
    25. Roux, L. (1992), Hobbes et la loi : presentation, In. Le pouvoir et le droit, Textes réunis par Louis Roux et François Tricaud, Saint-Etienne, Publications de l’université de Saint-Etienne, pp. 9-16
    26. Villey, Michel (2006), La formation de la pensée juridique moderne, Paris, Quadrige/PUF