نویسندگان
1 استادیار دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران
2 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران
چکیده
اثبات‌گرایی حقوقی از جمله مکاتب حقوقی است که داشتن نظریهای اخلاقاً بیطرف توصیفی یا مفهومی از حقوق را هم ممکن میداند و ضروری. بر پایۀ این مکتب، قوانین اثباتی، قوانینی است که دولت‌ها آن را تصویب میکنند و متفاوت از اصول اخلاقی مکتب حقوق طبیعی است که دائمی تلقی می‌شوند و حتی بنابر بعضی از نظریات، ریشۀ الهی دارند. اثبات‌گرایی حقوقی در دوران معاصر، اغلب خود را با نظرهای هانس کلسن و هربرت هارت معرفی کرده و به‌شدت متأثر از این دو اندیشمند بوده است، به‌گونهای که نمیتوان از اثبات‌گرایی سخن به میان آورد و از تبیین نظری آن دو سخن نگفت. کلسن با نظریۀ ناب حقوقی، سعی در معرفی رویکرد اثباتگرایانۀ خالص و تند دارد، درحالی‌که هربرت هارت دارای مذاقی معتدل است و رویکردی فایده‌گرا را در میان اثبات‌گرایان حقوقی دنبال می‌کند، البته نظریات هر دو در مبانی و اصول اثبات‌گرایی ریشه دارد؛ اصولی که هم خود به‌تنهایی و هم در حوزۀ حقوق با برداشتهایی که کلسن و هارت ارائه میدهند، علاوه‌بر تناقضات متعدد، بیش از گذشته با کارکردهای حقوق در جامعۀ انسان اجتماعی ناهمخوانی دارد و در صورت اجرا با نتایج ناخواسته روبه‌رو میشود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Critical analysis of positive approaches to law (legal positivism) (Case study: Hans Kelsen and Herbert Harts' viewpoints)
نویسندگان [English]
- Seyed Mohammad Mahdy Ghamami 1
- Hosein Azizi 2
1 Assistant Professor, Faculty of Islamic Studies & Law, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
2 MSc. Student, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Legal Positivism is among legal theories that deems a morally neutral descriptive perspective not only possible, but also necessary. Based on this theory, positive laws are passed by governments. Therefore these laws are distinct from ethical principles which under the Natural Law Philosophy are considered to be eternal and even in some theories are hold to be divine. Contemporary Legal Positivism has been mainly introduced and heavily influenced by views of Hans Kelsen and Herbert Lionel Adolphus Hart. The impact of the aforementioned scholars is to the extent that it's merely impossible to speak of positivism without analyzing their narratives. Kelsen's Pure Theory of Law attempts to introduce a pure and sharp positivist approach, whereas Herbert Hart follows a utilitarian approach with a more moderate tone. However, both Kelsen and Harts' viewpoints are rooted in principles of positivism. Whether considered exclusively or in the legal scope, based on Kelsen and Harts' view, the above-mentioned principles lack consistency and are in conflict with the function of law in today's society. As a conclusion, if applied, these principles will encounter unintended results.
کلیدواژه‌ها [English]
- fundamental norm
- Hans Kelsen
- Herbert Hart
- law
- positivism
- rule of distinction
الف) کتاب‌ها
- ابدالی، مهرزاد (1388)، فلسفۀ حقوق و نظریه‌ها‌ی حقوقی، تهران: مجد.
- بیکس، برایان (1389)، فرهنگ نظریۀ حقوقی، ترجمۀ محمد راسخ، تهران: نشر نی.
- تبیت، مارک (1384)، فلسفة حقوق، ترجمۀ حسن رضایی خاوری، مشهد: مؤسسة فرهنگی قدس.
- تنهایی، حسین ابوالحسن(1387)، درآمدی بر نظریهای جامعه‌شناسی، تهران: نشر خردمند.
- خسروشاهی، قدرت الله(1391)، نظریه‌ها و نظام‌های حقوقی، تهران: جنگل.
- ریدی، دیوید‌ای (1392)، فلسفۀ حقوق، ترجمۀ حسن خسروی، تهران: مجد.
- کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفۀ حقوق، ج1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کلسن، هانس (1387)، نظریۀ حقوقی ناب، ترجمۀ سعید نعمت‌اللهی، تهران: نشر پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
- مالوری، فیلیپ (1383)، اندیشههای حقوقی، ترجمۀ مرتضی کلانتریان، تهران: نشر آگه.
- مرکز مالمیری، احمد (1385)، حاکمیت قانون، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- موحد، محمدعلی (1381)، در هوای حق و عدالت، از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، تهران، نشر کارنامه.
- وکس، ریموند (1392)، فلسفۀ حقوق، ترجمۀ باقر انصاری و مسلم آقایی طوق، چ دوم، تهران: جنگل.
- ویژه، محمدرضا (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: انتشارات جنگل.
- هارت، هربرت لیونل آدولفوس(1389)، آزادی، اخلاق، قانون، ترجمۀ محمد راسخ، چ دوم، تهران: طرح نو.
- ---------------------(1392)، مفهوم قانون، ترجمۀ محمد راسخ، چ سوم ، تهران: نشر نی.
- ا. شینر، راجر(1383)، «حقوق و اخلاق»، ترجمۀ عبدالحکیم سلیمی، معرفت، ش 82.
- راغبی، محمدعلی(1381)، «رابطۀ حقوق و اخلاق»، پژوهشهای مدیریت راهبردی، سال دهم، ش 27.
- صادقی، محسن (1385)، «جستاری نقادانه در اندیشههای هانس کلسن»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 74.
- صنمی، علی‌اصغر (1381)، «فلسفه‌ها‌ی پوزیتیویسم؛ باورها و ارزش‌ها«، حوزه، سال نوزدهم، صدونهم و صدودهم.
- علوی‌نژاد، سید حیدر (1377)، «باید و هست در نگاه قرآن»، پژوهشهای قرآنی، ش 13 و 14.
- کیوانفر، شهرام (1388)، «اخلاقی بودن وظیفه اطاعت از قانون»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 39، ش 3.
- منتهایی، عباس (1381)، «حقوق و اخلاق»، کانون، ش 32.
- ویژه، محمدرضا (1392)، «تحلیلی بر دولت و نظم حقوقی»، مطالعات حقوقی، ش 8.
- هارت، هربرت (1384)، «مسائل فلسفۀ حقوق»، ترجمۀ بهروز جندقی، فقه و حقوق، ش 7.
ب) مقالات
ج) لاتین
- Austin, John (1832), The Province of Jurisprudence Determined, London: John Murray..
- Bix Brian H., (2005), “Legal Positivism”, Mrtin P. Golding and William A. Edmondsin, Philosophy of Law and Legal Theory, Oxford: Blackwell.
- Campbell, Tom (2004), Prescriptive Legal Positivism: Law, Rights and Democracy, Psychology Press.
- Chockenhoff, Eberhard (2003), Natural Law & Human Dignity: Universal Ethics in an Historical World, CUA Press.
- Hart H.L.A, (1983), Essays on Jurisprudence and Philosophy, Oxford: Clarendon Press.
- Horwitz, Paul (2011), The Agnostic Age: Law, Religion, and the Constitution, Oxford University Press.
- La Torre, Massimo (2007), Constitutionalism and Legal Reasoning: A New Paradigm for the Concept of Law, Springer Science & Business Media.
- Raz J. (1979), The Authority of Law, Oxford: Clarendon Press.
- Tebbit, Mark (2005), Philosophy of Law: An Introduction, New York:Psychology Press.
- Troper, Michel; Hamon, Francis (1997), Droit Constitutionnel, 25th edn, Paris: LGDJ.
)