دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم

2 دانشیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران

چکیده

دموکراسی و ارکان آن از لحاظ مبانی نظری دارای وجوه افتراق و تشابهی با نظام ولایت فقیه از دیدگاه برخی از قائلان به نظریات نصب و نخب است، زیرا به‌طور طبیعی مقتضیات ذاتی نظام ولایت فقیه به‌عنوان نظام مقید به مکتب اسلامی با نظام‌های دموکراسی عرفی یا مقید به حقوق بشر تفاوت خواهد داشت. ضرورت این بحث به این دلیل است که برخی فقهای قائل به نصب و نخب در طول سیر علمی خویش دچار تغییر عقیده شده و در نظریات خود تجدید نظر کرده‌اند. ازاین‌رو نگارنده با تکیه بر روشی توصیفی تحلیلی، از بررسی آرا و عقاید دو تن از فقهای معتقد به هر دو نظریه، بدین مطلب رسیده است که از یک طرف تحقق دموکراسی و ارکان آن به شیوۀ نظام‌های عرفی و حقوق بشری، در نظام‌های ایدئولوژیک دست‌نیافتنی است. از طرف دیگر، بین دیدگاه آنان در مورد مفهوم دموکراسی و ارکان آن و راهکارهای تحقق آنها، تفاوتی مشاهده نمی‌شود، زیرا هر دو طیف دموکراسی و ارکان آن را مقید به نظریۀ ولایت فقیه و نظام ولایی می‌دانند و در راستای تحقق آن معنا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The distinctions and similarities of democracy and its elements with the system of Velayat-e-Faqih based on theories of election (Ayatollah Montazeri) and selection (Ayatollah Mesbahyazdi)

نویسندگان [English]

  • Iman Mokhtari 1
  • Mohsen Esmaeili 2

1 MSc. Student of Public Law, Faculty of Law, University of Tehran, Farabi Campus, Qom, Iran

2 Associate Professor, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Some experts of Selection and Election theories believe that fundamental similarities and dissimilarities exist between Velayat-e-Faghih as a system of governance and democracy and its elements. However, as it is based on the Islamic school of thought, the system of Velayat-e-Faghih (Leadership) and its inherent requirements and democracy in its customary or Human Rights-based form, are different by nature. This discussion seems necessary due to the fact that in the course of their careers a number of scholars in both doctrines have revised their views. Based on a descriptive analysis review of perspectives portrayed by two academics who value the fore mentioned theories, this article finds that in one hand achieving democracy and its elements as intended in customary and Human Rights based regimes is not possible through a theocracy, On the other hand, both hypothesis only acknowledge democracy,its elements and its establishment through Velayat-e-Faghih's system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Democracy
  • election theory
  • element of democracy
  • selection theory
  • Shiite
. ابوالحمد، عبدالحمید (1352)، مبانی سیاست، ج اول، چ دهم، تهران: توس.
2. بشیریه، حسین (1392)، درس‌های دموکراسی برای همه، چ چهارم، تهران: نشر نگاه معاصر.
3.________ (1393)، آموزش دانش سیاسی، چ یازدهم، تهران: نشر نگاه معاصر.
4. توحیدفام، محمد (1381)، دولت و دموکراسی در عصر جهانی شدن، چ اول، تهران: روزنه.
5. راسخ، محمد (1393)، حق و مصلحت، چ دوم، تهران: نشر نی.
6. رحمت‌اللهی (1388)، تحول قدرت، چ اول، تهران: میزان.
7.حائری، سید کاظم (1364)، بنیان حکومت در اسلام، چ اول، قم: وزارت ارشاد اسلامی.
8. قمشی، رحیم (1378)، جامعۀ مدنی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره)، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
9. کاتوزیان، ناصر (1385)، حکومت قانون و جامعۀ مدنی، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 72.
10. کواکبیان، مصطفی (1370)، دموکراسی در نظام ولایت فقیه، چ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
11. لاریجانی، محمدجواد (1377)، تدیّن، حکومت و توسعه، چ اول، تهران: مؤسسۀ فرهنگی اندیشۀ معاصر.
12. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، چ هشتم، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
13._______________ (1391)، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ج اول و سوم و چهارم، چ هشتم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
14._______________(1391)، نظریۀ سیاسی اسلام، ج اول و دوم، چ ششم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
15._______________(1391)، مردم‌سالاری دینی و نظریۀ ولایت فقیه، چ ششم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
16._______________(1391)، چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی، چ ششم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
17._______________(1391)، نظریۀ حقوقی اسلام، چ پنجم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
18._______________(1386)، نگاهی گذرا به نظریۀ ولایت فقیه، چ دوازدهم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
19. منتظری، حسینعلی (1388)، حکومت دینی و حقوق انسان، چ دوم، تهران: نشر گواهان.
20.______________(1386)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج هشتم، چ اول، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، تهران: سرایی.
21.______________(1385)، رسالۀ حقوق، چ پنجم، قم: ارغوان دانش.
22.______________(1382)، دیدگاه‌ها، ج اول، چ سوم، قم: سرایی.
23.______________(1385)، دیدگاه‌ها، ج دوم، چ اول، قم: سرایی.
24.______________(1378)، جزوۀ حکومت مردمی و قانون اساسی.
25.______________(1377)، ولایت فقیه و قانون اساسی، نشریۀ پیام هاجر، ش 236. 
26.______________ (1387)، انتقاد از خود، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله منتظری.