نویسندگان
1 استادیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
کشور عراق در زمرۀ مهم‌ترین همسایه‌های کشور ماست که طولانی‌ترین مرزهای خشکی را نیز با ایران داراست و به‌تبع آن، همواره اشتراکات، مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و به‌خصوص فرهنگی و مذهبی چشمگیری با هم داشته و دارند. در همین زمینه مطالعۀ جایگاه شریعت در نظام حکومتی این کشور با عنایت به ظرفیت‌های موجود در اندیشۀ سیاسی شیعه اهمیت ویژه‌ای دارد. این پژوهش در تلاش است تا جایگاه شریعت در نظام حقوقی کشور عراق را تبیین و ارزیابی کند. در این زمینه ابتدا نظام حقوقی موجود، در حوزه‌ای که با مفهوم شریعت تلاقی دارد، ترسیم شده است. از سویی دیگر برای سنجش آنچه هست (جایگاه فعلی شریعت در نظام حقوقی عراق)، با آنچه باید باشد (به‌عنوان وضعیت مطلوب)، نیازمند معیاری است که مناط و ملاک آن قرار گیرد؛ازاین‌رو به‌اختصار وارد مسائل مبنایی و جنبه‌های ماهوی بحث شده‌ایم. در این تحقیق، تحصیل این معیار، متکی به آرای علامه شهید سید محمدباقر صدر است. در حقیقت پرسش اصلی این پژوهش تطابق یا عدم تطابق نظام حقوقی کشور عراق با معیار مذکور است. پس از بررسی سیر تطور جایگاه شریعت در قوانین اساسی عراق و ذکر تاریخچه‌ای مختصر از تحولات مربوط، به‌منظور پاسخ به پرسش اصلی، بررسی مؤلفه‌های مزبور (ساختار جمعیتی، قانون اساسی، رویکرد بین‌المللی و مبنای ایدئولوژیکی تشکیل حکومت) نشان می‌دهد این کشور با وجود تلاشی که در جهت نهادینه کردن شریعت در حکومت داشته است، با خلأهایی بنیادین در اجرا کردن دین در مناسبات حکومتی و ایجاد حکومت مطلوب مواجه می‌شود. علل ایجابی چون دخالت خارجی و ساختار جمعیتی، از یک سو و علل سلبی چون رویکرد نظری علمای برجسته و مرجعیت در زمینۀ حکومت از سوی دیگر در این نتیجه تأثیرگذار بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The position of religion in the governmental system of Iraq
نویسندگان [English]
- Hoda Ghafari 1
- Fatemeh Nazari 2
1 Assistant Professor, Public Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 MSc, Student of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabaii University, Tehran, Iran
چکیده [English]
This research is an attempt to assess and explain the position of religion in the governmental system of Iraq. In this regard, the paths where current governmental system and the concept of religion cross, have been traced. On the other hand, to compare “what is” (the current status of religion in the governmental system of Iraq) and “what should be” (as desired conditions), it is required to measure them via determined parameters. As a result, the main enquiry of this article is the compliance -or lack thereof- of the legal system of Iraq with the mentioned parameters. To this end, the basic issues and substantive aspects are reviewed briefly. The parameters in this research are based on the viewpoints of Allameh Seyyed Mohammad Baqir al-Sadr. After surveying the evolution of religion’s position in the constitution laws of Iraq and the history of relevant developments in response to the main question, the review of the components (demographic structure, constitution, international approach and ideological basis of government) shows that despite aiming to institutionalize the rules of religion in the Government, The country still faces fundamental gaps between implementing the religion sentences and establishing good governance. In addition, the comparison of "what is" and "what should be" implies that attempts to define an appropriate position for religion has not been successful. Other factors such as foreign interference, demographic structure and theoretical approach of religion scholars and authorities, have also contributed to the mentioned outcome.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ayatollah Mohammad Baqer al-Sadrt
- Ayatollah Sistani
- Constitution
- Iraq
- the Iraqi Governmental System
- Religion
)