فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اعضای هیأت تحریریه

اهداف و چشم‌انداز

اخبار و اعلانات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

راهنمای نحوه ارسال مقاله

فهرست داوران

نظریۀ سلسله‌مراتب هنجاری در پرتو قواعد حقوق بشری با تأکید بر رویۀ قضایی بین‌المللی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

بر اساس نظریة سلسله‌مراتب هنجاری، رابطه‌ای سلسله‌مراتبی میان قواعد حقوقی یک نظام حقوقی وجود دارد. حقوق بین‌الملل، برخلاف حقوق داخلی، در نگاه اولیه متشکل از مجموعه‌ای از قواعد افقی است که هیچ‌یک از آن‌ها بر دیگری برتری ندارد. در عین حال، در چند دهة اخیر مراجع بین‌المللی و اسناد بین‌المللی اصطلاحاتی همچون «قواعد بنیادین»، «قواعد آمره»، «تعهدات عام‌الشمول»، «اصول اساسی»، و «اصول تخطی‌ناپذیر» را به‌خصوص دربارة قواعد حقوق بشر به کار برده‌اند. این مقاله سعی دارد به این پرسش اصلی پاسخ دهد که آیا با توجه به تحولات اخیر در عرصة حقوق بین‌الملل می‌توان سلسله‌مراتبی میان قواعد حقوق بین‌الملل، هرچند به صورت نامرئی، تصور کرد یا خیر؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The theory of normative hierarchy in the light of Human Rights Rules with emphasis on International Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Homayoun Mafi 1
  • Vahid Bazzar 2

1 Associate Professor, University of Judicial Sciences and Administrative Affairs, Tehran, Iran

2 PhD Student in International Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Based on the Theory of Normative Hierarchy, the relationship among legal norms in a legal system is hierarchical. When first examined, International Law, as opposed to national laws, appears to entail of a set of horizontal norms of which no one rule is superior to another. Nonetheless, especially when concerned with Human Rights, international authorities as well as international instruments have applied concepts such as fundamental rules, Jus cogens, erga omnes and inviolable principles. In view of recent developments in the mentioned realm, this article seeks to identify the hierarchy relationship -or lack thereof- among the existing norms of International Law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • human rights
  • International Case Law
  • normative hierarchy
  • Jus cogens
  • Obligations
مراجع

  1. الف) فارسی

    کتاب

    1. زمانی، سید قاسم و آرامش شهبازی (1389). فرجام حقوق بین‌الملل: نوسان میان تکنیک و تدبیر، تهران: شهر دانش.
    2. فلسفی، هدایت‌الله (1391). حقوق بین‌الملل معاهدات، تهران: فرهنگ نشر نو.
    3. قاری سیدفاطمی، سید محمد (1390). حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: شهر دانش، دفتر یکم، چ 3.
    4. قاضی شریعت‌‌پناهی، ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان.
    5. کلسن، هانس (1387). نظریة حقوقی ناب، ترجمة اسماعیل نعمت‌اللهی، تهران: سمت.

    مقاله

    1. دوپویی، پی‌یرماری (1389). «مباحثی نظری در عصر جهانی شدن: تکثر حقوق بین‌الملل»، ترجمة سید قاسم زمانی و آرامش شهبازی، تهران: شهر دانش، صص 41ـ 64.
    2. ذاکریان، مهدی (1379). «فراگرد تبدیل قواعد بنیادین حقوق بشر به قواعد آمره»، سیاست خارجی، ش 56، صص 1043ـ 1058.
    3. زمانی، سید قاسم و جمشید مظاهری (1390). «تحریم‌های هوشمند شورای امنیت در پرتو قطعنامة 1929: حفظ یا تهدید صلح؟»، مجلة حقوقی بین‌المللی، ش 44، صص 115ـ 161.
    4. سادات اخوی، علی (1385). «قاعدة قانون مطلوب‌تر به عنوان ضابطة حل تعارض میان معاهدات حقوق بشری»، حقوق، ش 72، صص 201ـ 220.
    5. شهابی، مهدی (1390). «جستاری در اندیشة حقوقی هانس کلسن»، دوفصلنامة علامه، نامة پژوهشی فقه و حقوق، ش 32، صص 25ـ 57.
    6. فلسفی، هدایت‌الله (1384). «توالی معاهدات بین‌المللی مربوط به حقوق بشر، همبودی و تعارض تعهدات دولت‌ها»، سالنامة ایرانی حقوق بین‌الملل و تطبیقی، ش 1، صص 5ـ 78.
    7. قاری سیدفاطمی، سید محمد (1382). «معاهدات حقوق بشری فضایی متفاوت»، مجلة حقوقی بین‌الملل، ش 28، صص 5ـ 44.
    8. قربان نیا، ناصر. (1388). ماهیت عام تعهد به رعایت حقوق بشر و مسئله شرط، مجله حقوق اسلامی، شماره بیست و یکم، 49-80.
    9. ممتاز، جمشید (1395). «سخنرانی دکتر ممتاز در نشست عیدانة اعضای انجمن ایرانی سازمان ملل متحد با عنوان «از تعیین سرنوشت تا مقاومت در مقابل سرکوب: حق یا تکلیف؟»»، خانة اندیشمندان علوم انسانی، تهران: یکم اردیبهشت.
    10. نیاورانی، صابر (1387). «تحلیل سیستمیک حقوق: سهم نظریة هارت در شناخت حقوق بین‌الملل»، سالنامة ایرانی حقوق بین‌الملل و تطبیقی، ش 4، صص 127ـ 152.
    11. ویژه، محمدرضا (1388). «تأملی بر سلسله‌مراتب هنجارها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ‌ایران»، راهبرد، س 18، ش 50، 101ـ 130.

    الف) لاتین

    کتاب

    1. Grover, Sonja C. (2010). The European Court of Human Rights as a pathway to impunity for international crimes, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
    2. Hart, H. L. A. (1961). Concept of Law, Oxford University Press.
    3. Lepard, Brian D. (2010). Costumary International Law A New Theory with Practical Applications, Cambridge University Press.
    4. Mole, Nuala and Meredith, Catherine. (2010). Asylum and the European Convention on Human Rights, Council of Europe Publishing.

    مقاله

    1. Abi-Mershad, Elizabeth A. H. (2009). “The United States and the Inter-American Court of Human Rights”, The Sword and the Scales: The United States and International Courts and Tribunals, Cambridge University Press, pp 185-208.
    2. Bates, Ed. (2003). “The Al-Adsani Case, State Immunity and the Prohibition on Torture”, Human Rights Law Review, Vol. 3, No. 2, pp 193-224.
    3. Caplan, Lee M. (2003). “State Immunity, Human Rights, and Jus Cogens: A Critique of the Normative Hierarchy Theory”,The American Journal of International Law, Vol. 97, No. 4, pp 741-781.
    4. De Wet, Erika. (2004). “The Prohibition of Torture as an International Norm of jus cogens and Its Implications for National and Customary Law”, European Journal of International Law, Vol. 15, No. 1, pp 97-121.
    5. Deplano, Rossana. (2013). “Fragmentation and Constitutionalisation of International Law: A Theoretical Inquiry”, European Journal of Legal Studies, Vol. 6, No. 1, pp 67-89.
    6. Farer, Tom. (1992). “The Hierarchy of Human Rights”, American University International Law Review 8, No. 1, pp 115-119.
    7. Gilbert, Geoff. (2012). “Human Rights, Refugees, and Other Displaced Persons in International Law”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 309-357.
    8. Klein, Eckart. (2009). “Stablishing A Hierarchy of Human Rights: Ideal Solution or Fallacy?”, the International Law Forum, pp 477-488.
    9. Knuchel, Sevrine. (2011). “State Immunity And The Promise Of Jus Cogens”, Northwestern Journal of International Human Rights, Vol. 9, Is. 2, pp 149-183.
    10. Kogi, Teraya. (2001). “Emerging Hierarchy International Human Rights and Beyond: from the Perspective of Non-derogable Rights”, European Journal of International Law, Vol. 12, No. 5, pp 917-941.
    11. Karamanian, Susan L. (2012). “Human Rights Dimensions of Investment Law”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 402-457.
    12. Koskenniemi, Martti. (1997). “Hierarchy in International Law: A Sketch”, European Journal of International Law, No. 8, pp 566-582.
    13. Meron, Theodore. (1986). “On a Hierarchy of International Human Rights”, The American Journal of International Law, Vol. 80, No. 1, pp 1-23.
    14. Michaels, Ralf and Pauwelyn, Joost. (2012). “Conflict of Norms or Conflict of Laws?: Different Techniques in the Fragmentation of International Law”, 22 Duke Journal of Comparative & International Law, pp 349-376.
    15. Orakhelashvili, Alexander (2008). “State Immunity and Hierarchy of Norms: Why the House of Lords Got It Wrong”, European Journal of International Law, Vol. 18, No. 5, pp 955-970.
    16. Pavoni, Riccardo (2012). “Human Rights and the Immunities of Foreign States and International Organizations”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 150-214.
    17. Petsche, Markus (2010). “Jus Cogens as a Vision of the International Legal Order”, Penn State International Law Review, Vol. 29, No. 2, pp 235-264.
    18. Priaulx, Nicolette (2009). “Testing the margin of appreciation: therapeutic abortion, reproductive 'rights' and the intriguing case of Tysiqc v. Poland”, European Journal of Health Law, 15(4), pp 361-379.
    19. Shelton, Dinah (2006). “Normative Hierarchy in International Law”,The American Journal of International Law, Vol. 100, No. 2, pp 291-323.
    20. Shelton, Dinah (2012). “Resolving Conflicts between Human Rights and Environmental Protection: Is there a Hierarchy”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 358-401.
    21. Tzanakopoulos, Antonios (2012). “Collective Security and Human Rights”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 106-150.
    22. Tzevelekos, Vassilis P. (2013). “Revisiting the Humanisation of International Law: Limits and Potential - Obligations Erga Omnes, Hierarchy of Rules and the Principle of Due Diligence as the Basis for Further Humanisation”,Erasmus Law Review, Vol. 6, No. 1, pp 2-17.
    23. Van der Wilt, Harmen (2012). “On the Hierarchy between Extradition and Human Rights”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 269-308.
    24. Vidmar, Jure (2012). “Norm Conflicts and Hierarchy in International Law: Towards a Vertical International Legal System?”,Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 13-41.
    25. Webb, Philippa (2012). “Human Rights and the Immunities of State Officials”, Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 215-268.
    26. Weiler, J. H. H. and Andreas L. Paulus (1997). “The Structure of Change in International Law or Is There a Hierarchy of Norms in International Law?”, European Journal of International Law, No. 8, pp 545-565.
    27. Wuerffel, Kristin N. (1998). “Discriminating Among Rights?: A Nation's Legislating a Hierarchy of Human Rights in the Context of International Human Rights Customary Law”, Valparaiso University Law Review, Vol. 33, No. 1, pp 369-412.
    28. Ziegler, Andreas R. and Bertram Boie (2012). “The Relationship between International Trade Law and International Human Rights Law”,Hierarchy in International Law: The Place of Human Rights, CPI Group (UK) Ltd., pp 458-496.

     

فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
دوره 46، شماره 4
دی 1395
صفحه 1027-1048
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1395
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 04 مرداد 1395
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار