دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دکتری حقوق بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

انتقال کودکان ایرانی به کشورهای خارجی یا نگهداری آن‌ها در آن کشورها از سوی یکی از والدین که حضانت کودک را بر عهده ندارد موجب بروز مشکلاتی برای این کودکان،‌ والدین آن‌ها و دستگاه قضایی کشور شده است. ایران به دلیل ملحق‌نشدن به کنوانسیون 25 اکتبر 1980 لاهه راجع به جنبه‌های مدنی کودک‌ربایی بین‌المللی نتوانسته است بسیاری از درخواست‌های خود به‌منظور بازگرداندن کودکان من‌غیرحق منتقل‌شده را به نتیجه برساند. در عین حال، توسل به موافقت‌نامه‌های معاضدت قضایی در امور مدنی که برخی مواد آن به مقولۀ اجرای احکام مدنی می‌پردازند نیز نمی‌تواند به طور کامل بازگرداندن فوری کودکانی را که من‌غیرحق منتقل یا نگهداری شده‌اند، تضمین کند. در این مقاله به‌ویژه با تمرکز بر رویۀ مراجع قضایی ملی درصدد بررسی تعهدات کلی دولت‌ها براساس کنوانسیون، استثنائات وارد بر ضرورت بازگرداندن فوری کودک و پاسخ به این پرسش اساسی هستیم که با توجه به رویۀ موجود، مضار و منافع الحاق به کنوانسیون کدام‌اند؟ در نهایت به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن تمام جوانب این کنوانسیون،‌ با وجود برخی چالش‌های موجود در الحاق، پیوستن به این سند می‌تواند تبعات مثبتی برای ایران همراه داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Some Considerations on Accession to the Hague Convention on Civil Aspects of International Child Abduction (1980) for Iran

نویسندگان [English]

  • Aramesh Shahbazi 1
  • Mohammad Ghorbanpour 2

1 Assistant Professor, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

2 Ph.D. in International Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Removal to or retention of children in foreign countries by one of their parents who has not the custody rights has created a lot of problems and difficulties for those children, their parents and also Judiciary System in Iran. The Islamic Republic of Iran has not yet received any positive respond from foreign countries that those children have taken to or retained in wrongfully, due to not acceding to the Hague Convention of 25 October 1980 on Civil Aspects of International Child Abduction. Meanwhile, invoking the treaties on judicial cooperation in civil matters, which has some articles dealing with enforcement of civil judgments, could not completely secure the prompt return of unlawful removed and retained children. It seems by acceding to this Convention, while considering all aspects; the child abduction phenomena in Iran could be overcomed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Child Abduction
  • Enforcement of civil Judgments
  • Wrongful removal or retention of child
  • the Best Interests of the child
  • 1980 convention on Civil Aspects of International Child Abduction
الف) فارسی
امامی، حسن (1370). حقوق مدنی، چاپ پنجم، تهران، کتاب‌فروشی اسلامیه.
درخواست اجرای حکم مدنی قاضی شعبۀ 255 دادگاه عمومی مجتمع قضایی خانوادۀ یک تهران به شمارۀ 88/255/1930 مورخ 27/7/1390 به مقام قضایی همتای خود در کشور جمهوری ترکیه، بایگانی ادارۀ‌ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
درخواست اجرای حکم مدنی قاضی و سرپرست ادارۀ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییۀ جمهوری اسلامی ایران به عالی‌جناب مقام محترم قضایی همتا در جمهوری ارمنستان به شمارۀ 20/1129/9000 مورخ 1/3/1390، بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
درخواست شمارۀ 20/1129/9000 مورخ 1/3/1390 قاضی و سرپرست ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییۀ جمهوری اسلامی ایران به عالی‌جناب مقام محترم قضایی همتا در جمهوری ارمنستان، این درخواست طی یادداشت شمارۀ 25928/1491 مورخ 20/4/1390 سفارت جمهوری اسلامی ایران- ایروان به وزارت امور خارجۀ جمهوری ارمنستان ارسال شده است. بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
قانون حمایت خانواده.
کاتوزیان، ناصر (1387). دورۀ مقدماتی حقوق مدنی: خانواده، چاپ ششم، پاییز، بنیاد حقوقی میزان.
کنوانسیون 1980 لاهه.
منشور حقوق بنیادین اتحادیۀ اروپایی.
نامۀ شمارۀ 20/10328/9000 مورخ 17/10/1390 ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه به ادارۀ ‌کل پلیس بین‌الملل ناجا، بایگانی ادارۀ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 20/5826/9000 مورخ 24/7/1390 ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه به ادارۀ ‌کل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه، بایگانی ادارۀ ‌کل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه.
نامۀ شمارۀ 20/9257/9000 مورخ 29/9/1390 ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه به دادیار شعبۀ 9 دادسرای عمومی و انقلاب ناحیۀ 18 تهران، بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 495-ب-261886/7 مورخ 2/5/87 رئیس قوۀ قضاییه به وزارت امور خارجه، بایگانی ادارۀ کل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه.
نامۀ شمارۀ 495-ب-676986/7 مورخ 10/10/1386 ادارۀ ‌کل امور حقوقی و اسناد و امور مترجمان قوۀ قضاییه به قاضی اجرای احکام خانوادۀ یک تهران، بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 5/1202/12-9091026 مورخ 21/8/2012 وزارت دادگستری اوکراین به سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوکراین (کی‌یف)، بایگانی ادارۀ‌ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 85/255/1295 مورخ 20/5/1389 رئیس شعبه 255 دادگاه عمومی تهران، مجتمع قضایی خانواده یک به‌منزلۀ معاون مدیر کل امور بین‌الملل حوزۀ ریاست قوۀ قضاییه، بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 890/220 مورخ 13/5/1389 رئیس کل دادگستری استان هرمزگان به‌منزلۀ معاون مدیرکل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه، بایگانی ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 9016919/11/50365/127/1/26 مورخ 4/8/1390 مدیرکل پلیس بین‌الملل ناجا به ادارۀ‌ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه، بایگانی ادارۀ ‌کل پلیس بین‌الملل ناجا.
نامۀ شمارۀ 901695/الف ح5 مورخ 10/7/1390 دادیار شعبۀ 5 اجرای احکام کیفری شیراز به‌منزلۀ «مدیرکل محترم ادارۀ ‌کل امور بین‌الملل»، بایگانی ادارۀ کل امور بین‌الملل قوۀ قضاییه.
نامۀ شمارۀ 9025366/3/50580/127/1/26 مورخ 28/10/1390 ادارۀ ‌کل پلیس بین‌الملل- ادارۀ تحقیقات جنایی به ادارۀ سجلات و احوال شخصیۀ وزارت امور خارجه، بایگانی ادارۀ‌ کل پلیس بین‌الملل.
نامۀ شمارۀ 9025366/3/50580/127/1/26 مورخ 28/10/1390 ادارۀ ‌کل پلیس بین‌الملل- ادارۀ تحقیقات جنایی به ادارۀ سجلات و احوال شخصیۀ وزارت امور خارجه، بایگانی ادارۀ ‌کل پلیس بین‌الملل.
یادداشت شمارۀ 7406083/ KOAD/2011 مورخ 16/9/1390 وزارت امور خارجۀ جمهوری ترکیه به سفارت جمهوری اسلامی ایران- آنکارا، بایگانی ادارۀ ‌کل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه.
یادداشت شمارۀ KONS/0859/2012 مورخ 16 اردیبهشت 1391 سفارت اتریش در تهران به وزارت امور خارجه.
ب) انگلیسی
Abbott v. Abbott, No. 08-645 (U.S. May 17, 2010). available at http://www.supremecourt.gov/opinions/09pdf/08-645.pdf.
Adair Dyer, Prel. (prepared) (1977). "The Questionnaire and Report on International Child Abduction by one Parent", No. 1, August, p. 21.
Anton, A.E. (1981). "The Hague Convention on International Child Abduction", The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 30, No. 3.
Canadian Supreme Curt: W.(V) v. S.(D.), (1996) 2 SCR 108, (1996) 134 DLR 4th 481, [INCADAT Cite: HC/E/CA], available at: http://www.incadat.com/index.cfm?act=analysis.show&sl=3&lng=1.
Charter of Fundamental Rights of The European Union (2000/C 364/01)
European convention on Recognition and Enforcement of decisions Concerning Custody of Children and on Restoration of Custody of Children, Luxembourg, 20.V.1980.
Failure of the Hague Abduction Convention: M.J. Carrascosa's fate, available at: http://conflictoflaws.net/2009/failure-of-the-hague-abduction-convention-m-j-carrascosas-fate/.
http://www.conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=105&CM=8&DF=23/03/2013&CL=ENG.
http://www.conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/105.htm.
http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.status&cid=24.
http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.text&cid=24.
Irish Case on Hague Convention on Child Abduction, available at: http://conflictoflaw.net/2008/irish-case-on-hague-convention-on-child-abduction/.
Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 31st Ordinary Session, Recommendation on European Charter on the Rights of the Child. Text adopted on 4 October 1979.
Schuz, Rhona. (1995). "The Child Abduction Convention: Family Law and Private International Law", The international and Comparative Law Quarterly, Vol. 44, No. 4.
Stephan, Paul B. (2010). "Abbott v. Abbotte: A New Take on Treaty Interpretation by the Supreme Court", ASIL insight, August 4, Volume 14, Issue 24.
TheHague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction.
Thwaite, Julia. (Director, Extradition Unit, International Crime Cooperation Division, Attorney General's Department), (2011). Letter No. 11/18873, 9 November 2011 to the Embassy of the Islamic Republic of Iran, Canberra.