دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

فاجعۀ منا از دلخراش‌ترین فاجعه‌های انسانی جهان اسلام در کنار جنگ یمن و سوریه، دغدغه‌های بسیاری را در ذهن حقوق‌دانان اسلامی به‌منظور توجه مستقل به ابعاد مختلف آن ایجاد کرده است. در این بین، مسئولیت بین‌المللی دولت عربستان سعودی واجد اهمیت است و مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها در قبال خسارات وارده به اتباع بیگانه در قلمروشان می‌تواند الگوی مناسب برای تحلیل این مسئولیت تلقی شود. با توجه به مبنا قرارگرفتن اصل حداقل رفتار معیار بین‌المللی، رعایت مقتضیاتی چون توجه مقتضی، لزوم شفافیت اداری، احترام به انتظارات مشروع بیگانگان و منصفانه و عادلانه‌بودن رفتار دولت میزبان همراه منطبق‌بودن با موازین بنیادین حقوق بین‌الملل بشر چون حق حیات و احترام به کرامت انسانی، نتیجه گرفته می‌شود که مسئولیت بین‌المللی دولت عربستان سعودی در فاجعۀ منا به‌واسطۀ ایفانکردن تعهدات قراردادی بین‌المللی، ارائه‌نکردن اطلاعات دقیق درخصوص قربانیان فاجعۀ منا و بی‌حرمتی به اجساد آن‌ها، تعلل در امدادرسانی به حجاج منا و انتقال اجساد قربانیان و تعقیب‌نکردن قضایی متخلفان و مجرمان فاجعۀ منا ایجاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The International Responsibility of Host States for Damages to Foreigners in Their Territories with an Emphasis on Mena Catastrophe

نویسندگان [English]

  • Abbas Tadayoni 1
  • Seyed Mostafa Kazeroni 2

1 Assistant Professor, Faculty of law and political sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 Lecturer, Law and Theology Department, Shiraz Payam Noor University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Mena Catastrophe is among the deadliest catastrophes in world of Islam. This happening has caused various concerns among Islamic jurists and they intend to probe different aspects of that event impartial. Meanwhile, international responsibility of Saudi Arabia has to be taken into account and the international responsibility of states for damages to foreigners in their territories could play and important role in justification of Saudi Arabia’s responsibility. In the light of the minimum standard of treatment as a criteria , observing minimum factors like due diligence , the necessity of administrative transparency , paying respect to the legitimate expectations of foreigners and fair and equitable treatment of host state alongside with fulfilling fundamental principles of international human rights such as right to life and paying respect to human dignity, we can conclude that Saudi Arabia international responsibility in Mena catastrophe is obvious because of failing to fulfil its international contractual obligations, failing to provide accurate information on the number and identity of victims and  desecrating their bodies, failing to transfer remains and failing to conduct judicial prosecution of the Mena catastrophe responsible persons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mena Catastrophe
  • Foreigners
  • International Responsibility
  • Damages
  • Hajj

الف) فارسی

پورزنگبار، یونس (1391). «مطالعۀ تطبیقی اصل عدم تبعیض در اسناد سازمان تجارت جهانی و اتحادیۀ اروپا»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

حسیبی، به‌آذین (1390). «حداقل استانداردهای بین‌المللی و حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی»، فصل‌نامۀ پژوهش حقوقی، سال 13، شمارۀ 33.

خبرگزاری بین‌المللی قرآن. «تاریخچۀ رخدادهای مرگبار برای حجاج/ سومین فاجعۀ در منا رقم خورد»، تاریخ انتشار خبر: 02/07/1394، http://www.iqna.ir/fa/news/3367034 (آخرین بازدید 14/12/1394).
خبرگزاری بین‌المللی قرآن. «قطع ارتباط سیاسی با عربستان به‌منزلۀ عدم پیگیری حقوقی فاجعۀ منا نیست/پیگیری اطلاق واژۀ شهید به قربانیان»، http://www.iqna.ir/fa/news/3469962 (تاریخ آخرین بازدید 23/02/1395).
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). «نحوۀ پیگیری حقوقی فاجعۀ منا در گفتگو با پوربابایی»، کد خبر: 94080502062، تاریخ انتشار خبر: 05/08/1394، http://isna.ir/fa/news/94080502062 (تاریخ آخرین بازدید 14/02/1395).
خبرگزاری صدا و سیمای ج.ا.ایران. «ایران مصمم به پیگیری حقوقی و سیاسی فاجعۀ منا»، تاریخ انتشار خبر: 13/09/1394، http://dari.irib.ir/news/item/105216 (تاریخ آخرین بازدید14/02/1395).
خبرگزاری فارس. «شرح فاجعۀ منا از زبان روحانی حاضر در معرکه»، تاریخ انتشار خبر: 20/07/1394، http://www.farsnews.com/13940720000780 (تاریخ آخرین بازدید 21/02/1395).
دادخدایی، لیلا. «بررسی مفهوم فساد و رویکرد پیش‌گیرانۀ قانون‌گذار ایران در قانون ارتقای سلامت اداری و مقابله با فساد»، فصل‌نامۀ تعالی حقوق، دورۀ جدید، شمارۀ 3.
درگاهی، مهدی (1394). «دیۀ قتیل‌الزحام در فقه فریقین»، فصل‌نامۀ میقات حج، سال 24، شمارۀ 93، 45-70.
زمانی، سیدقاسم و میرزاده، مناالسادات (1392). «مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها در قبال اعمال شرکت‌های خصوصی از منظر رویۀ قضایی و داوری بین‌المللی»، فصل‌نامۀ پژوهش حقوق عمومی، سال پانزدهم، شمارۀ 40، 115-140.
زمانی، سیدقاسم (1392). حقوق سازمان‌های بین‌المللی، چاپ اول، تهران: شهر دانش.
ساریخانی، عادل و اکرمی‌سراب، روح‌الله (1392). «کارکردهای پیشگیرانۀ شفافیت در سیاست جنایی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 82.
ستاد حقوق بشر قوۀ قضاییۀ ج.ا.ایران. «پیگیری حقوقی فاجعۀ منا در حال انجام است/ساماندهی قبور شهدای منا»، http://www.humanrights-iran.ir/news-49279.aspx (تاریخ آخرین بازدید 11/12/1394).
سواری، حسین و راشدی، مهریار (1393). ماهیت و قلمروی تعهد رفتار ملی در چارچوب موافقت‌نامۀ عمومی تعرفه و تجارت، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال 78، شمارۀ 87.
شریفی طرازکوهی، حسین و آذری، مارال (1390). «مسئولیت دولت‌ها در قبال اعمال ناقض حقوق بین‌الملل بشردوستانۀ شرکت‌های نظامی و امنیتی خصوصی»، فصل‌نامۀ آفاق امنیت، سال چهارم، شمارۀ دوازدهم، 67-96.
شمسایی، محمد و سلیمی‌ترکمانی، حجت (1387). «تأملی بر مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها ناشی از نقض حقوق بشردوستانه بین‌المللی»، فصل‌نامۀ فقه و حقوق، سال پنجم، شمارۀ 17.
معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک (1387). توضیحاتی در مورد شاخص درک فساد، مجمع تشخیص مصلحت نظام.
نیکویی، مجید (1391). «رویکردی انتقادی به حقوق بشر بین‌الملل در پرتو نظریۀ عدالت جهانی جان رالز»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 79.
ب) انگلیسی
Ahlul Bayt News Agency, "Iranian Stage Rally against Saudi Government over Mina Stampede", 27/09/2015, http://en.abna24.com/service/iran/archive/2015/09/27/712607/story.html (last visit 24/04/2016).
Al-Greene, Bob, Hernandez, Sergio, "The tragic stampede near Mecca is part of a grim pattern", The Mashable, http://mashable.com/2015/09/24/hajj-deaths-mecca-history/#RHMcLeY.oSqB (last visit 13/03/2016).
ArabNews, "Crown Prince Orders High-Level Probe into Stampede", Published on 25/09/2015, http://www.arabnews.com/featured/news/810846 (last visit 17/05/2016).
Bjorklund, Andrea K.; Laird, Ian A. and Ripinsky, Sergey (2009). "Investment Treaty Law: Current Issues. Remedies in international investment law emerging jurisprudence of international investment law. III", BIICL.
Bjorklund, Andrea K (2014). "Yearbook on International Investment Law and Policy 2012-2013", Oxford University Press.
Bos, Maarten (2013). "The Present State of International Law and Other Essays: written in honour of the Centenary Celebration of the International Law Association 1873–1973".
CCTV America, "Stampede at Hajj pilgrimage in Saudi Arabia kills hundreds", Released on 24/09/2015, http://www.cctv-america.com/2015/09/24/stampede-at-hajj-pilgrimage-in-saudi-arabia-kills-hundreds (last visit 20/04/2016).
Cole, David (2010). "Are Foreign Nationals Entitled to the Same Constitutional Rights as Citizens", Georgetown Law Review, 367-388.
Crawford, James & Lowe, Vaughan (2009). "British Year Book of International Law 2008", Oxford University Press.
Daily News Egypt. "Relatives of Mina stampede victims express anger against Egyptian government", Releaed on 04/10/2015, http://www.dailynewsegypt.com/2015/10/04/relatives-of-mina-stampede-victims-express-anger-against-egyptian-government/(last visit 26/04/2016).
Dinstein, Yoram (2014). "Non-International Armed Conflicts in International Law", Cambridge University Press.
Fastenrath, Ulrich & Simma, Bruno (2011). "From Bilateralism to Community Interest: Essays in Honour of Judge Bruno Simma", Oxford University Press.
Forlati, Serena & Annoni, Alessandra (2013). "The Changing Role of Nationality in International Law", Routledge.
Graham, Emma and Saeed, Harrison. "Hajj pilgrimage: more than 700 dead in crush near Mecca", The Gaurdian, Published on 24/09/2015, http://www.theguardian .com/world/2015/sep/ 24/mecca-crush-during-hajj-kills-at-least-100-saudi-state-tv( last visit  11/04/2016).
Halliday, Josh & Siddique, Haroon. "Relatives of British Hajj Pilgrims Await News after Saudi Arabia Disaster", The Guardian, Published on 24/09/2015  http://www.theguardian .com/world/ 2015 /sep/24/relatives-british-hajj-pilgrims-mecca-crush (last visit 11/02/2016).
Kläger, Roland (2011). "Fair and Equitable Treatment' in International Investment Law", Cambridge University Press.
Malanczuk, Peter (1997). "Akehurst's Modern Introduction to International Law", Psychology Press.
Maupin, Julie A (2013). "Transparency in International Investment Law: The Good, the Bad, and the Murky", Published in Transparency in International Law, Andrea Bianchi and Anne Peters, eds Cambridge University Press.
Meshkati, Najmedin. "The Hajj (Mina) Stampede Tragedy in Saudi Arabia and How to Respond", Iran Review , http://www.iranreview.org/content/Documents/The-Hajj-Mina-Stampede-Tragedy-in-Saudi-Arabia-and-How-to-Respond.htm( last visit 12/03/2016).
Newcombe, Andrew Paul & Paradell, Lluís (2009). "Law and Practice of Investment Treaties: Standards of Treatment", Kluwer Law International.
Nollkaemper, André & Plakokefalos, Ilias (2014). "Principles of Shared Responsibility in International Law", Cambridge University Press.
Organization for Economic Cooperation & Development (OECD). "Fair and Equitable Standard in International Investment law" 8 note 32 (Working Papers on International Investment, 2004/3, 2004).

Paparinskis, Martins (2004). "The International Minimum Standard and Fair and Equitable Treatment", oxford University Publication.

The Iran Project. "Mina Stampede", http://theiranproject.com/blog/2015/10/06/mina-death-toll-latest-statistics/(last visit 16/04/2016).
Tiburcio, Carmen (2001). "The Human Rights of Aliens Under International and Comparative Law", Martinus Nijhoff Publishers.
Saul, Matthew & Sweeney, James A (2015). "International Law and Post-Conflict Reconstruction Policy", Routledge.
Schill,Stephan W (2009). "The Multilateralization of International Investment Law", The Max Planck Institute for Comparative Public Law and International Law.
Schrijver, Nico J. & Weiss, Friedl. "International Law And Sustainable Development: Principles And Practice", Martinus Nijhoff Publishers.

Sherwood, Harriet. "Hajj pilgrimage in Saudi Arabia begins amid ramped up security", Released on

 22/09/2015, http://www.theguardian.com/world/2015/sep/21/saudi-arabia-authorities-security-hajj-mecca-muslim (last visit 15/05/2016).

Shihata, Ibrahim F. I (1993). "Legal Treatment of Foreign Investment: "The World Bank Guidelines", Martinus Nijhoff Publishers.
Sornarajah, M (2010). "The International Law on Foreign Investment", Cambridge University Press.
The Iran Project. "Security Boosted as Death- Marred Hajj Ends", http://theiranproject.com/blog/2015/09/26/security-boosted-as-death-marred-hajj-ends/(last visit 11/05/2016).
The Telegraph, "Mecca stampede: At least 717 killed and hundreds injured in crush during hajj", http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/saudiarabia/11887302/Eid-al-Adha-At-least-100-killed-and-hundreds-injured-in-crush-during-hajj-outside-Mecca.html( last visit 18/04/2016).
Wahab, Siraj, "Death Toll in Mina Stampede  Rises to 717;over 850 injured", Arab News, Published on 24/09/2015, http://www.arabnews.com/saudi-arabia/news/810806 (last visit 22/03/2016).

Wolfrum, Rüdiger & Seršić, Maja & Šošić, Trpimir (2015). "Contemporary Developments in International Law: Essays in Honour of BudislavVukas", BRILL.