فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اعضای هیأت تحریریه

اهداف و چشم‌انداز

اخبار و اعلانات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

راهنمای نحوه ارسال مقاله

فهرست داوران

حقوق طبیعی و حق طبیعی: تحلیل مفهومی و تکامل تاریخی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دکتری حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

دیدگاه‌ها درخصوص نسبت میان «حق طبیعی/حقوق‌بشر» و «حقوق طبیعی» متفاوت است. در این میان، برخی بر تمایز و ناسازگاری مفهوم حق طبیعی و حقوق طبیعی تأکید می‌کنند. وفق این نگاه، نه‌تنها خاستگاه تاریخی این دو مفهوم متفاوت است، بلکه از لحاظ مفهومی نیز میان این دو سازگاری وجود ندارد، زیرا حق طبیعی مفهومی اخلاقاً بی‌طرف و منشأ آزادی است در صورتی که حقوق طبیعی مفهومی اخلاقی و منشأ تکالیف است. نوشتار حاضر، پس از بررسی نقادانۀ ادلۀ مذکور، به اثبات این نکته می‌پردازد که نه‌تنها حقوق طبیعی و حق طبیعی از جهت مفهومی با یکدیگر سازگارند، بلکه از چشم‌انداز تاریخی نیز نظریۀ حق طبیعی و حقوق‌بشر از دل نظریۀ حقوق طبیعی مدرسی تکون ‌یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

From Natural Law to Natural Rights: Conceptual Analysis and Historical Evolution

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Ghari Seyed Fatemi 1
  • Majid Nikouei 2

1 Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 Ph.D., Public Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

A close reading of academic literature reveals different approaches to the correlation between ‘natural/human rights’ and ‘natural law’. One approach, maintains that there is an unbridgeable gap between the mentioned concepts. While highlighting the fact that the emergence of natural rights was subsequent to the rise of natural law, this view articulates that there is no conceptual consistency between the two notions: natural rights’ propositions are morally neutral claims which identify our liberties while natural law principles are duty-based moral obligations. By critical analysis, this paper argues for a close connection between a doctrine of natural, or in other words human, rights and the tradition of natural law from the historical and conceptual perspective. The essay concludes with the suggestion that the emergence of natural rights doctrine roots in, and has evolved from, the longstanding tradition of Scholastic natural law theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • natural right
  • Natural Law
  • human rights
  • permissive natural law
  • morally neutral
مراجع
الف) فارسی
ارسطو (1377). اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو.
ــــــــــــــــــــ (1390). سیاست، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
استاینر، هیلل (1389). «تقسیم‌بندی عمومی و خصوصی»، ترجمۀ رحیم نوبهار، مجلۀ حقوق اساسی، سال 7، شمارۀ 13، 97-115.
ــــــــــــــــــــ (1392). مفهوم عدالت، ترجمۀ محمد راسخ، در حق و مصلحت، مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش 2، ویرایش محمد راسخ، تهران: نی، 317-346.
اسمیت، رونا کی. ام. (1387). کتاب درسی حقوق بین‌المللی بشر، ترجمۀ فاطمه کیهانلو، تهران: گرایش.
الن، توماس (1392). ارزش، ترجمۀ محمد راسخ، در حق و مصلحت، مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش 2، ویرایش محمد راسخ، تهران: نی، 531-535.
تیرنی، برایان (1393). دین، قانون و پیدایش فکر مشروطه، ترجمۀ حسین بادامچی و محمد راسخ، تهران: نگاه معاصر.
جانسون، دیوید (1394)، مفهوم عدالت در گسترۀ تاریخی، ترجمۀ علیرضا میرزایی، تهران: راه نوین.
جاوید، محمدجواد؛ شفیع‌زاده خولنجانی، مصطفی و شفیع‌زاده خولنجانی، مجتبی (1391). «جوهر حقوق‌بشر در نظریه‌های حقوق طبیعی و حقوق اسلامی، پژوهش‌نامۀ اندیشه‌های حقوقی»، سال اول، شمارۀ سوم، 81-111.
جوادی آملی، عبدالله (1375). فلسفۀ حقوق‌بشر، ویرایش ابوالقاسم حسینی، قم: اسرا.
دریفوس، هربرت و رابینو، پل (1379). میشل فوکو، فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
راسخ، محمد (1392). «حق و تکلیف در عصر قدیم»، در حق و مصلحت، مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش 2، ویرایش محمد راسخ، تهران: نی، 229-240.
سروش، عبدالکریم (1388). سخنرانی با عنوان «حق، تکلیف و خدا»، نیوجرسی، 18 مهر 1388، در: http://www.drsoroush.com/Persian/By_DrSoroush/P-NWS-13880718-HaghVaTaklifVaKhoda.html.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1394). حقوق‌بشر در جهان معاصر (دفتر اول)، تهران: شهر دانش.
ــــــــــــــــــــ و نیکویی، مجید (1394). «اندیشۀ ابن‌سینا: الهام‌بخش نظریۀ‌ حقوق طبیعی آکویناس»، فصل‌نامۀ پژوهش تطبیقی اسلام و غرب، سال دوم، شمارۀ دوم، 49-76.
طالبی، محمدحسین (1390). «نظریۀ بدیع قانون طبیعی در حکمت عملی اسلام»، معرفت فلسفی، سال نهم، شمارۀ دوم، 181-203.
لاگلین، مارتین (1388). مبانی حقوق عمومی، ترجمۀ محمد راسخ، تهران: نی.
محقق داماد، سیدمصطفی (1385). گفتگو پیرامون حق، حکم و تکلیف، در حق، حکم و تکلیف، ویرایش صیف‌الله صرامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 171-194.
مصباح یزدی، محمدتقی (1380). نظریۀ حقوقی اسلام، تحقیق و نگارش محمدمهدی نادری قمی و محمدمهدی کریمی‌نیا، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نوبهار، رحیم (1387). حمایت حقوق کیفری از حوزه‌های عمومی و خصوصی، تهران: جنگل، جاودانه.
نیکویی، مجید (1391). «نقد نظام حقوق‌بشر بین‌الملل در پرتو نظریۀ عدالت جهانی جانر الز: رویکردی انتقادی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هفتاد و ششم، شمارۀ 79، پاییز 91، 125-154.
هارت، هربرت (1390). مفهوم قانون، ترجمۀ محمد راسخ، تهران: نی.
ب) انگلیسی
Aquinas, Thomas (1948). TheSumma Theologica, Translated by Fathers of the English Dominican Province, New York: Benziger Bors.
Barnett, Randy E. (1997). "A Law Professor’s Guide to Natural Law and Natural Rights", Harvard Journal of Law and Public Policy, Vol: 20, 655-681.
Brett, Annabel S. (1997). Liberty, Rights and Nature: Individual Rights in Later Scholastic Though, Cambridge: CUP.
Crowe, Bertram Michael (1977). The Changing Profile of the Natural Law, The Hague: Martinus Nijhoff.
Donnelly, Jack (1980). "Natural Law and Right in Aquinas’ Political Thought", The Western Political Quarterly, Vol. 33, No. 4, 520-535.
Finnis, John (1980). Natural Law and Natural Rights, Oxford: Clarendon Press
Fortin, Ernest L. (1996). "Human Rights and the Common Good, in Ernest Fortin: Collected Essays", Vols 3, ed. Benestad, J. Brian.
Hart H.L.A. (1955). "Are There Any Natural Rights"?, The Philosophical Review, Vol. 64, No. 2, 175-191.
Hart, H. L. A. (1982). Legal Duty and Obligation, in Essays on Bentham: Jurisprudence and political Theory, ed. Hart, H. L. A, Oxford: OUP, 127-132.
Hart, H.L.A. (1983). Definition and Theory in Jurisprudence, in Essays in Jurisprudence and Philosophy, ed. Hart, H.L.A., New York: OUP, 21-25.
HenrikSyse (2007). Natural Law, Religion, & Right, South Bend, IN: St. Augustine’s Press, 4–6.
Hütter, Reinhard (1998). The Twofold Center of Lutheran Ethics: Christian Freedom and God’s Commandments, in The Promise of Lutheran Ethics, ed. Bloomquist, Karen and Stumme, John, Minneapolis: Fortress Press, 31-54.
Krammer, Matthew H. (1998). Rights without Trimmings, in A Debate over Rights, ed. Krammer, Matthew, 7-112.
Lisska, Anthony J. (2013). Human Rights Theory Rooted in the Writings of Thomas Aquinas, Diametros, Vol. 38, pp. 134-152.
MacIntyre, Alasdair (1984). After Virtue: A Study of Moral Theory, Oxford: Notre Dame Press.
Macpherson, Crawford Brough (1962). The Political Theory of Possessive Individualism: Hobbes to Locke, Yew York: Clarendon Press.
Makinene, Virpi (2008). The Evolution of Natural Rights, 1100-1500, Helsinki Collegium for Advanced Studies, 4, 105-119.
Maritain, Jacques (1951). Man and the State, Chicago: Chicago University Press.
Miller, Fred D. Jr. (1995). Nature, Justice, and Rights in Aristotle’s Politics, Oxford: Clarendon Press.
Mitsis, Phillip (1999). The Stoic Origin of Natural Rights in Topics in Stoic Philosophy, ed. Ierodiakonou, Katerina, Oxford: Clarendon Press, 153–177.
Morton, J. Horwitz (1988). "Rights, Harvard Civil Rights-Civil Liberties Law Review", Vol. 23, 393–406.
Porter, Jean (1999-2000). "From Natural Law to Human Rights: or, Why Rights Talk Matters", Journal of Law and Religion,Vol. 14, No. 1, 77-96.
Rawls, John (1972), A Theory of Justice, Oxford: OUP.
Shapiro, Ian (1986). The Evolution of Rights in Liberal Theory, Cambridge: CUP.
Simmons, Alan John (1992). TheLockean Theory of Rights, Princeton: Princeton University Press.
Tierney, Brian (1964). The Crisis of Church and State, 1050-1300, Toronto: University of Toronto Press.
Tierney, Brian (1997). TheIdea of Natural Rights: Studies on Natural Rights, Natural Law and Church Law 1150-1625, Atlanta: Scholars Press.
Tierney, Brian (2005). "Historical Roots of Modern Rights: Before Locke and After", Ave Maria Law Review, Vol. 3, No. 1, 23-43.
Tierney, Brian (2014). Liberty and Law: The Idea of Permissive Natural Law, 1100–1800, Washington, DC: Catholic University of America Press.
Tuck, Richard (1979). Natural Rights Theories: Their Origin and Development, Cambridge: CUP.
Van Duffel, Seigfried (2009). From objective right to subjective rights, National University of Singapore (NUS), 1-18.
Villey Michael (1983). LeDroit et Les Droits De L’Homme, Paris: Dalloz.
Waldron, Jeremy (1988). The Right to Private Property, Oxford: OUP.
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
دوره 47، شماره 3
مهر 1396
صفحه 747-769
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 24 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 30 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 13 دی 1395
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار