دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم

2 استادیار دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم

چکیده

کمیسیون حقوق بین‌الملل در راه تنظیم شاکلۀ حقوق مسئولیت بین‌‌‌المللی، سخن از دو اساس برای اعمال مسئولیت به میان می‌‌‌آورد: مسئولیت مستقل (مسئولیت دولت یا سازمان بین‌‌‌المللی مباشر عمل متخلفانۀ بین‌‌‌المللی) و مسئولیت اشتقاقی (مسئولیت دولت یا سازمان بین‌‌‌المللی درخصوص عمل متخلفانۀ دولت یا سازمان بین‌المللی دیگر)؛ با این حال، کمیسیون دربارۀ برخی مقولات مربوطه، ساکت بوده است. مقالۀ حاضر بر آن است تا از رهگذر تبیین نکاتی که کمیسیون درخصوص آن‌‌‌‌‌ها سکوت کرده است، لزوم وجود نهاد مسئولیت اشتقاقی را مطالعه کند که تاکنون در ادبیات فارسی حقوق بین‌الملل مهجور افتاده است. در این راه، پس از تبیین مفهومی، به روند گذار آن در اسناد کمیسیون و به زمینه‌‌‌‌‌های پیدایی و گسترش آن می‌‌‌‌‌پردازد و در‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌یابد که مسئولیت اشتقاقی مکمل مسئولیت مستقل است و چهار عامل تعامل با یکدیگر، اخلاق‌‌‌‌‌گرایی، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌‌‌‌‌گویی و افزایش شمار بازیگران فعال در جامعۀ بین‌‌‌‌‌المللی، عمده‌‌‌‌‌ترین نقش را در ظهور و گسترش نهاد مسئولیت بین‌‌‌‌‌المللی اشتقاقی بازی کرده‌‌‌‌‌اند. توسیع این زمینه‌‌‌‌‌ها، وجود نهاد مسئولیت اشتقاقی که خود مقتضای عدالت است را مقتضی می‌‌‌‌‌دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Scrutinizing the Necessity of ‘Derivative Responsibility’ In Light of ILC Works

نویسندگان [English]

  • Mohamad Setayeshpur 1
  • Mahdi Haddady 2

1 Ph.D. Student, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Law, University of Tehran, College of Farabi, Qom, Iran

چکیده [English]

To regulate the framework of the law of international responsibility, the International Law Commission (ILC) recognizes two methods of attribution; Independent Responsibility (responsibility of the wrongful state or international organization) and Derivative Responsibility (responsibility of states or international organizations in connection with the act of another state or international organization). However, the mentioned concepts, which have not been explored in Persian literature to the full extent, bear ambiguities on certain issues. The present paper reviews both institutions, studies their emergence by evaluating ILC documents, scrutinizes their origins and ultimately while reaching the conclusion that derivative responsibility is supplementary to independent responsibility, it notes cooperation, moralism, accountability and recognition of international organizations as active actors of international community, as the most vital contributing factors to its establishment as well as its increasingly important status. Needless to say, the growing regard for the mentioned aspects of derivative responsibility, furthermore necessitates its existence as a means to secure justice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Responsibility
  • Responsibility in connection with act of another party
  • Derivative Responsibility
  • state
  • international organization
الف) فارسی
ابراهیم‌‌‌‌‌گل، علیرضا (1392). اقدامات متقابل و مسئولیت بین‌المللی ناشی از منافع جمعی، خرسندی.
بیگ‌‌‌‌‌زاده، ابراهیم (1391). حقوق سازمان‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌المللی، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
حدادی، مهدی (1390). تحول در اجرای مسئولیت بین‌‌‌‌‌المللی دولت‌‌‌‌‌ها، دادگستر.
ستایش‌‌‌‌‌پور، محمد و عابدینی، عبدالله (1395). «استفادۀ عراق از سلاح‌‌‌‌‌های شیمیایی علیه ایران در جنگ تحمیلی: مسئولیت اشتقاقی ایالات متحدۀ امریکا»، پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ پنجاهم، 143-169.
ستایش‌‌‌‌‌پور، محمد؛ زیر نظر حدادی، مهدی (1394). «مسئولیت اشتقاقی در نظام مسئولیت بین‌‌‌‌‌المللی (با تأکید بر طرح 2001 مسئولیت بین‌‌‌‌‌المللی دولت و طرح 2011 مسئولیت سازمان‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌المللی)»، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
ضیایی‌بیگدلی، محمدرضا (1391). حقوق بین‌‌‌‌‌الملل عمومی، گنج دانش.
عطیۀ‌الله، احمد (1968م).  القاموس‌السیاسی، دارالنهضۀ‌العربیّه.
عبداللهی، محسن و معرفی، سعیده (1389). «اصل مسئولیت مشترک، اما متفاوت در حقوق بین‌‌‌‌‌الملل محیط‌زیست»، پژوهش حقوق، شمارۀ 29، 199-224.
قربان‌‌‌‌‌نیا، ناصر (1378). اخلاق و حقوق بین‌‌‌‌‌الملل، سمت.
کاتوزیان، ناصر (1370). مسئولیت مدنی- ضمان قهری، انتشارات دانشگاه تهران.
مستقیمی، بهرام و طارم‌‌‌‌‌سری، مسعود؛ زیر نظر ممتاز، جمشید (1377). مسئولیت بین‌‌‌‌‌المللی دولت با توجه به تجاوز عراق به ایران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
میرمحمدی، سیدمصطفی (1389). «مکتب رئالیسم سیاسی»، در امیر ساعد وکیل و همکاران، مروری بر مکاتب فلسفی حقوق بین‌‌‌‌‌الملل، بنیاد حقوقی میزان.
ب) انگلیسی
Abi-Saab, Georges (1998). "Whither the International Community?", European Journal of International Law, vol. 9, 248-265.
Ala’i, Padideh (2008). "From the Periphery to the Center? The Evolving WTO Jurisprudence on Transparency and Good Governance", Journal of International Economic Law, vol. 11, 779-802.
Arajärvi, Noora Johanna (2011). "The Lines Begin to Blur? OpinioJuris and the Moralisation of Customary International Law", at ssrn.com/abstract=1823288.
Bovens, Mark (1998). The Quest for Responsibility: Accountability and Citizenship in Complex Organizations, Cambridge University Press.
Buchanan, Allen, & Keohane, Robert O. (2006). The Legitimacy of Global Governance Institutions, Ethics and International Affairs, vol. 20.
Crawford, James D. (2013). State Responsibility: General Part, Cambridge University Press.
d’Aspremont, Jean (2007). "The Foundations of the International Legal Order", Finnish Yearbook of International Law, vol. 18, 219-255.
d’Aspermont, Jean; Nollkaemper, André; Plakekofalos, Ilias & Ryngaert, Cedric (2015). "Sharing Responsibility Between Non-State Actors and States in International Law: Introduction", Netherlands International Law Review, vol. 62, 49-67.
Dupuy, Pierre-Marie (1998). "International Law: Torn between Coexistence, Cooperation and Globalization. General Conclusions", European Journal of International Law, vol. 9, 278-286.
Graefrath, Bernhard (1996). "Complicity in the Law of International responsibility", Revue beige de droit international, vol. 29, 371-380.
Harlow, Carol (2011). Accountability as a Value in Global Governance and for Global Administrative Law in Anthony, Gordon, Values in Global Administrative Law, Hart Publishing.
Klein, Pierre (2002). "Responsibility for Serious Breaches of Obligations Deriving from Peremptory Norms of International Law and United Nations Law", European Journal of International Law.
Lanovoy, Vladyslav (2014). "Complicity in an internationally wrongful act, In Nollkaemper, André and Plakokefalos, Ilias", Principles of Shared Responsibility in International Law: An Appraisal of The State of the Art, Cambridge University Press.
Linklater, Andrew (2011). The Problem of Harm in World Politics, Theoretical Investigations, Cambridge University Press.
Lowe, Vaughan (2007). International Law, Cambridge University Press.
May, Larry (1996). Sharing Responsibility, University of Chicago Press.
Muller, Daniel (2010). The work of Garcia Amador on state responsibility for injury caused to aliens, in Crawford, James D., Pellet, Alain and Olleson, Simon, The Law of International Responsibility, Cambridge University Press.
Nollkaemper, André. & Jacobs, Dov (2013). "Shared Responsibility in International Law: A Conceptual Framework", Michigan Journal of International Law, vol. 34.
Noyes, John E. & Smith, Brian D. (1988). "State responsibility and the principle of joint and several liability", Yale Journal of International Law, vol. 13, 225-267.
Onuma, Yasuaki (2000). "In Quest of Intercivilizational Human Rights: ‘Universal’ vs. ‘Relative’ Human Rights Viewed from an Asian Perspective", Asia Pacific Journal on Human Rights and the Law, vol. 1, 53-88.
Peters, Anne (2009). Humanity as the A and Ω of Sovereignty, European Journal of International Law, vol. 20, 513-544.
Petersmann, Ernst-Ulrich (2011). "International Economic Law, “Public Reason”, and Multilevel Governance of Interdependent Public goods", Journal of International Economic Law, vol. 14, 23-76.
Roucounas, Emmanuel (2013). "Practice As A Relevant Factor For The Responsibility Of International Organizations, in Ragazzi", Maurizio, Responsibility of International Organizations, Essays in Memory of Sir Ian Brownlie, Martinus Nijhoff Publishers, 159-172.
Spier, Jaap (2003). Unification of Tort Law: Liability for Damage Caused by Others, Kluwer Law International.
Shelton, Dinah (2002). "Righting Wrongs: Reparations in the Articles on State Responsibility", American Journal of International Law, vol. 96, 833-856.
Spinedi, Marina (2002). "From One Codification to Another: Bilateralism and Multilateralism in the Genesis of the Codification of the Law of Treaties and the Law of State Responsibility", European Journal of International Law, vol. 13, 1099-1125.
Stone, Christopher, D. (2004). "Common But Differentiated Responsibilities In International Law", American Journal of International Law, vol. 98, 276-301.
Wellens, Karel C. (2010). "Revisiting Solidarity as a (Re-)Emerging Constitutional Principle: Some Further Reflections, in WolfrumRüdiger and Kojima, Chie", Solidarity: A Structural Principle of International Law,3-54.
Wyler, Eric (2002). "From State Crime to Responsibility for Serious Breaches of Obligations under Peremptory Norms of General International Law", European Journal of International Law, vol. 13, 1147-1160.
Yee, Sienho (2008). "Towards a Harmonious World: The Roles of the International Law of Co-progressiveness and Leader States", Chinese Journal of International Law, vol. 7, 99-105.
Cases
ICJ Report, (1949). Corfu Channel (UK v. Albania).
ICJ Report, (1992). Certain Phosphate Lands in Nauru (Nauru v. Australia).
ICJ Report (2003). Oil Platforms (Iran v. US).
Documents
A/71/80. (2016). GA Doc. Responsibility of States for internationally wrongful acts, Compilation of decisions of international courts, tribunals and other bodies, report of the secretary-general.
A/CN.4/504.(2000). GA Res. ILC Report on the work of its fifty-first session (1999).
A/CN.4/498/Add.2. (1999). Second report on State responsibility by James Crawford, Special Rapporteur.
A/CN.4/507 and Add. 1–4. (2000). Third report on State responsibility, by James Crawford, Special Rapporteur.
A/CN.4/246 and Add.1-3 (1971). Third report on State Responsibility, Special Rapporteur, Ago.
A/9010/Rev.1 (1973). Report of the International Law Commission on the work of its twenty-fifth session.
CISDL Legal Brief (2002). The Principle of Common But Differentiated Responsibilities: Origins and Scope, For the World Summit on Sustainable Development, Johannesburg.
ILC Yearbook (1978). vol. II, part. Two.
ILC Yearbook (1979). vol. II, part. One.
ILC Yearbook (2001). vol. II, part. 2, Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts, (ARSIWA).
ILC Report (2011). Report on the work of its sixty-third session, A/66/10, UNGAOR 66th Sess., Supp. No. 10. Draft Articles on Responsibility of International Organizations (ARIO).
G-20 (2010). Toronto Summit Declaration.
Internet Resources
http://www.cisdl.org/index.php (Last visited: 21.01.17).
http://legal.un.org/ilc (Last visited: 21.01.17).
http://www.sharesproject.nl/news (Last visited: 01.03.17).