دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران تهران، ایران

چکیده

حقوق به‌مثابۀ علم سامان‌دهنده و تنظیم‌کنندۀ اجتماع، با تغییر و تحول در ارتباطات اجتماعی ناگزیر از تغییر روش و رویکرد خواهد بود. وقوع تحولات به‌ویژه در حوزۀ حقوق عمومی با سرعتی که قوانین مصوب در فرایندهای قانونگذاری را یارای انطباق و روزامدی با آنها نیست، سایر منابع حقوق همانند رویۀ قضایی را واجد کارکردهایی متفاوت از پیش ساخته است. مقالۀ پیش‌رو در پی بررسی و تحلیل این پرسش بوده است که آیا رویۀ قضایی در حقوق عمومی معاصر تغییرات شگرفی داشته است و در صورت پاسخ مثبت در چه صور و اشکالی. نتایج حاصل از مثبت بودن پاسخ به‌تبع تحولات دنیای معاصر و اثرگذاری آنها بر علم حقوق است که رویۀ قضایی را در سه بخش الف) ایجاد و تأسیس هنجارهای جدید، ب) تکمیل هنجارهای موجود در نظام حقوقی و ج) حمایت از حقوق و آزادی‌های اشخاص ذی‌صلاح شناخته است و در نتیجه تغییر در جایگاه رویۀ قضایی در بین منابع حقوق عمومی و ارتقای آن را رقم زده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Precedent in Contemporary Public Law

نویسندگان [English]

  • Bijan Abbasi 1
  • Ali Sohrablou 2
  • Ehsan Shahsavari 3

1 Associate Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Law as the regulatory science of society has to change the methods and approach according to the transformation of social communication. Developments especially in the field of public law, at a rate that does not allow legislation to adapt with them; make the other sources of law, such as precedent, have different functions. This article sought to investigate and analyze whether the precedent had notable changes in contemporary public law? If the answer is positive, in what forms? Finding shows that the results of positive answer to this question which is following the developments in the contemporary world and their impact on the science of law recognize the jurisdiction of the precedent in three parts: make new norms, complete the existing norms and protecting the rights and freedoms of individuals. Consequently, changing in the status of judicial practice among the sources of public law and its promotion has happened.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rights and Freedoms
  • Public law
  • Precedent
  • Making Rules
  • norm
  1. فارسی

الف) کتاب‌ها

  1. الهوئی نظری، حمید (1389). رویکرد انسانی در آرای دیوان بین‌المللی دادگستری، تهران: دادگستر.
  2. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، تهران: نشر اشجع- میکاییل.
  3. رنجبریان، امیرحسین (1394). تقریرات کلاسی درس حقوق بین‌الملل کیفری، دورۀ دکتری تخصصی حقوق بین‌الملل عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران.
  4. ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1388). حقوق بین‌الملل عمومی، چ سی‌وهفتم، تهران:گنج دانش.
  5. عباسی، بیژن (1393). مبانی حقوق عمومی، چ نخست، تهران: دادگستر.
  6. عمید، حسن (1389). فرهنگ عمید، تهران: نشر اشجع- میکائیل.
  7. فاورو، لویی (1388). دادگاه‌های قانون اساسی، ترجمۀ علی‌اکبر گرجی ازندریانی، تهران: میزان.
  8. گرجی، علی‌اکبر (1393). مبانی حقوق عمومی، چ چهارم، تهران: جنگل- جاودانه.
  9. لوی برول، هانری (1388). جامعه‌شناسی حقوق، ترجمۀ ابوالفضل قاضی، چ 11، تهران: میزان.

ب) مقالات‌

  1. آقایی طوق، مسلم (1387). «بررسی تطبیقی نظام عدالت اداری در آفریقای جنوبی و ایران»، حقوق اساسی، سال پنجم، ش 9، 70-57.
  2. بایرون، سوفی (1385). «رشد و گسترش صیانت از قانون اساسی در فرانسه»، ترجمۀ علیرضا اسدپور تهرانی، حقوق اساسی، سال چهارم، ش 6 و 7، 222-197.
  3. جلالی، محمود (1382). «حقوق بشر در تصمیمات دیوان بین‌المللی دادگستری»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 44، 54-33.
  4. رحمتی‌فر، سمانه (1394). «ظرفیت‌سنجی فرایند ایجاد قاعدۀ حقوقی به‌عنوان مبنای قواعد متکثر حقوقی در دوران جهانی شدن (آیا مبنای قواعد حقوقی عینی شده است؟)»، پژوهش حقوق عمومی، سال شانزدهم، ش 46، 191-211.
  5. عبداللهی، محسن؛ حسنخانی، علی (1393). «پاسداری از حقوق فردی: تحلیل رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیۀ گینه علیه کنگو»، پژوهش حقوق عمومی، سال شانزدهم، ش 45، 52-31.
  6. فاورو، لویی (1385). اساسی‌سازی حقوق فرانسه، ترجمۀ جواد تقی‌زاده، حقوق اساسی، سال چهارم، ش 6 و 7، 288-267.
  7. فرومن، میشل (1383). «حمایت از آزادی و برابری در رویۀ قضایی دیوان عالی ایالات متحدۀ آمریکا»، ترجمۀ علی‌اکبر گرجی، حقوق اساسی، سال دوم، ش 2، 212-189.
  8. قاری سید فاطمی، سید محمد (1379). «دادگاه جدید اروپایی حقوق بشر»، مجلۀ حقوقی، ش 25، 145-129.
  9. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر؛ رضایی، مرتضی (1392). «تبلور اصل عدالت اجتماعی در رویۀ قضایی: نقش دیوان عدالت اداری در پاسداشت حقوق مربوط به تأمین اجتماعی»، فصلنامۀ رأی، ش 4، 34-13.
  10. گرجی، علی‌اکبر (1388). «تکثر و تنوع هنجاری در حقوق اساسی فرانسه (منابع نظارت بر مصوبات پارلمان)»، تحقیقات حقوقی، ش 50، 420-373.
  11. هامون، فرانسیس و واینر، سلین (1383). «صیانت از قانون اساسی در فرانسه و ایالات متحدۀ آمریکا»، ترجمۀ محمد جلالی، حقوق اساسی، سال دوم، ش 2، 128-79.

ج) پایان‌نامه‌ها

  1. فاطمی، ثریا (1391). جایگاه و نقش رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری در حقوق عمومی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
  2.  انگلیسی

A) Book

  1. Barnett, Hilaire (2010). Understanding of Public Law, Routledge- Canendish Publishing
  2. Dimitrakapoulos, Ioannis G., (2007). Individual Rights and Liberties Under the U.S. Constitution; the case law of the U.S. supreme court, Martinus Nijhoff Publishers.
  3. Duxbury, Neil (2008). The Nature and Authority of Precedent, Cambridge University Press
  4. Elliott, Mark; Thomas, Thomas (2017). Public Law, Third Edition, Oxford University Press
  5. J. Beredman, David (2010). Customs as a Source of Law, Cambridge University Press, New York
  6. J. Gerhardt, Michael (2008).The Power of Precedent, Oxford University Press, New York.
  7. MacCormick, Neil, Summers, Robert S, (1997). Interpreting precedents : a comparative study, Dartmouth Publishing.
  8. Pizzorusso, Alessandro (1988). Law in the Making; A Comparative Survey, Springer- Verlag  Publishing
  9. Steohans Jr., Otis and Scheb, John M., (2008). American Constitutional Law, Vol 2: Civil Rights and Liberties, Thomson Wadsworth.

B) Article

  1. Craig, Paul (2013). "A General Law on Administrative Procedure, Legislative Competence and Judicial Competence", European Public Law, Vol 19, No 3.
  2. Garvey Algero, Mary (2005). "The Sources of Law and the Value of Precedent: A Comparative and Empirical Study of a Civil Law State in a Common Law Nation", Louisiana Law Review, Vol. 65, No. 2, pp: 776-822.
  3. Kozel, Randy J., (2013). “Settled Versus Right: Constitutional Method and the Path of Precedent”, Texas Law Review, Vol. 91, pp: 1843-1896
  4. Leiter, Brain (2015). "Constitutional Law, Moral Judgment, and the Supreme Court as Super-Legislature", Hastings Law Journal, Vol. 66. No. 297, pp: 1601-1616.

C) Judgment & Report

  1. ECHR, Case of Dragojević v. Croatia, Application no. 68955/11, 15/1/2015.
  2. ECHR, Case of yazar and others v. turkey, applications nos .22723/93, 22724/93 and 22725/93, 9.4.2002.
  3. ECHR, Cases of A.A. v. France and A.F. v. France application no. 80086/13, application no. 18039/11, 15.01.2015.
  4. ECHR, cases of Ali Samatar and Others v. France and Hassan and Others v. France, applications nos. 17110/10 and 17301/10, applications nos. 46695/10 and 54588/10, 04.12.2014.
  5. I.C.J. Reports, Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v. Democratic Republic of the Congo), Judgement of 30 November 2010
  6. I.C.J. Reports, Case Concerning the Barcelona Traction, Light and Power Company, Limited (Belgium v. Spain), Judgement of 5 February 1970
  7. I.C.J. Reports, Case Concerning United States Diplomatic and Consular Staff in Tehran, (United States of America v. Iran), Judgement of 24 May 1980.
  8. I.C.J. Reports, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory, Advisory Opinion of 9 July 2004.
  9. ICTR, trial judgment, prosecutor v. Clément kayshema and Obed Ruzindana, Case No. ICTR-9S-l-T, 21 May 1999.
  10. ILC, First report on jus cogens, 8 March 2016, available at: http://legal.un.org/docs/index.asp?symbol=A/CN.4/693&referer=http://legal.u org/ilc/sessions/68/index.shtml&Lang=E.