دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد دانشکدۀ حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران

چکیده

کرامت انسانی پایه‌ای‌ترین مفهوم بنیادین در تدوین حقوق بشر است و توجه به این مفهوم در اغلب نظام‌های سیاسی با اختلاف‌نظرها و تفاوت‌هایی مدنظر اندیشمندان و حقوقدانان همراه بوده است. این مقاله درصدد است تا با محوریت و تکیه ‌بر آرای علامه طباطبایی، به بررسی مفهوم و مؤلفه‌های تشکیل‌دهندة کرامت ذاتی انسان بپردازد و ضمن اشاره به تعریف و مفهوم کرامت ذاتی در اندیشة علامه طباطبایی، مؤلفه‌هایی را که براساس آن انسان دارای کرامت ذاتی شده است، برشمارد و در نهایت به منظومة روابط میان این مؤلفه‌ها اشاره کند. نگارش زیر متضمن جایگاه ممتاز کرامت ذاتی است که در اندیشة علامه طباطبایی به کرامتی که در جریان تکوین و آفرینش انسان مطرح بوده و مربوط به مقام انسانیت است و در تمام افراد انسانی به‌صورت بالقوه وجود دارد، تعریف می‌شود. همچنین مؤلفه‌های نه‌گانة «شرافت ذاتی وجود»، «خلقت ممتاز انسانی»، «محوریت انسان برای سایر آفریده‌ها»، «فطرت»، «عقل»، «علم»، «اختیار»، «پذیرش امانت الهی» و «خلافت انسان» ـ براساس نظم رتبی خاص ـ، به‌عنوان دلایلی دال‌ بر کرامت ذاتی انسان در اندیشة ایشان مطرح می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors of Human Dignity in Thought of Allameh Tabataba'i

نویسندگان [English]

  • Mohsen Esmaeili 1
  • Mohammad Mahdi Seyfi 2

2 Imam Sadegh university

چکیده [English]

Human dignity is the most fundamental concept in the formulation of human rights and this concept in most political systems has been accompanied by disagreements between scholars and jurists. This article with an emphasis on Allameh Tabataba'i thought, deals with concept, definition, explanation and factors of human dignity and show the communications of them. This article contains the privileged status of human dignity, which is defined in the Allameh Tabataba'i thought of dignity which has been posed in the process of mankind's creation and all people have it potentially. As a conclusion, human dignity with this definition is recognized with nine factors on Allameh Tabataba'i thought. The first one is "The inherent integrity of existence", then "excellent human creation", "situation of human for other human beings", "fitrah", "intellect", "science", "choice". These nine factors are known as reasons for human dignity with special hierarchic on Allameh Tabataba'i thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Choice
  • Excellent Human Creation
  • Intellect
  • Allameh Tabatabae'i
  • Fitrah
  • human dignity
1. فارسی و عربی
 
2. قرآن کریم.
3. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1405ق). لسان العرب، ج 5، قم: نشر أدب الحوزه.
4. آنطوان الیاس، الیاس (1358). القاموس العصری (فرهنگ نوین)، سید مصطفی طباطبایی، تهران: چاپخانۀ اسلامیه.
5. اعلامیة جهانی حقوق بشر.
6. جوادی آملی، عبدالله (1377). فلسفة حقوق بشر، قم، اسراء، ‌چ دوم.
7. ----------------- (1378). زن در آیینة جلال و جمال، قم، اسراء، ‌چ سوم.
8. ------------------ (1391ب). تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 13، چ پنجم، قم: إسرا.
9. جوهری، اسماعیل بن حمّاد (1368). الصّحاح، احمد عبد الغفور عطار، بیروت: دارالعلم، الطبعه الثانیه.
10. راغب اصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد (1421ق). المفردات فی غریب القرآن، ج 1، بیروت: دارالمعرفه للطباعه و النشر، الطبعه الأولی.
11. سبحانی، جعفر (1385). هرمنوتیک، چ دوم، قم: انتشارات توحید.
12. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1387). حقوق بین‌الملل عمومی، چ سی‌ودوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
13. طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). فرازهایی از اسلام، تنظیم از سید مهدی آیت‌اللهی، تهران: جهان‌آرا.
14. ---------------------- (1371). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، 2، 8، 12، 13، 16، 18، 20، چ دوم، قم: اسماعیلیان.
15. ---------------------- (1432 ه.ق). نهایه الحکمه، ج2، قم: مؤسسۀ النشر الإسلامی، الطبعه السادس،
16. ----------------------- (1387الف). اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ شانزدهم، ج 3، تهران: صدرا.
17. ----------------------- (1387ب). بدایه الحکمه، قم: دارالفکر، چ پنجم.
18. ----------------------- (1393). رسالت تشیع در دنیای امروز، چ چهارم، قم: بوستان کتاب.
19. طریحی، فخرالدین بن محمد (1375). مجمع‌البحرین، چ سوم، ج 3، تهران: مرتضوی.
20. علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1386). روش‏شناسی در مطالعات سیاسی اسلام، چ اول، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
21. کلینی رازی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1381). الکافی، ج 1 و 2، قم: دارالحدیث، الطبعه الثالثه.
22. مصطفوی، حسن (1385). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چ اول، ج 10، تهران: مرکز نشر علامه مصطفوی،
23. مطهری، مرتضی (1377). مجموعۀ آثار، چ هفتم، ج 2، تهران: صدرا.
24. ------------- (1379). یادداشت‌های استاد مطهری، چ دوم، ج 1،تهران: صدرا.
25. ------------- (1383). مجموعۀ آثار، چ چهارم، ج 19، تهران: صدرا.
26. ------------- (1385). مجموعۀ آثار، چ سوم، ج 23، تهران: صدرا.
27. ------------- (1387). مجموعۀ آثار، چ چهارم، ج 22، تهران: صدرا.
28. واعظی، احمد (1390). نظریة تفسیر متن، چ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
 
ب) مقالات
29. عماره، محمد (1985 م). «الاسلام و حقوق الانسان»، کویت: مجلة عالم المعرفه، ش 89.
30. نصرت‌پناه، محمدصادق؛ درخشه، جلال؛ فخاری، مرتضی (1391). «بررسی جهان‌شمولی اعلامیة جهانی حقوق بشر از منظر نقد مبانی اومانیستی آن»، تهران: مجلة جستارهای سیاسی معاصر، سال سوم، ش 2.
31. نصرت‌پناه، محمدصادق؛ درخشه، جلال (1393). «کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی»، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، ش 3.
 
2. انگیسی
32. Donnelly, Jack (1986). International Human Right،. International Organization, Vol. 40.
33. Donnelly, Jack (2003). Human Rights and Limits of Critical Reason. England، Dartmouth Publishing Group.
34. Freeman, Michael (1994). The Philosophical Foundations of Human Rights, Human Rights Quorterly, no 16.