نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
چکیده
نظام ولایت فقیه، منبعث از حاکمیت الهی و نظام پارلمانی مبتنی‌بر نقش پررنگ نمایندگان مردماست. اگرچه جمع این دو با مشکلاتی مواجه است، اما از آنجا که حاکمیت الهی از قدیمی‌ترین اشکال حاکمیت است و امروزه نیز بسیاری از مردم جهان دارای عقاید دینی‌اند، با ترکیب این نظریه با دستاوردهای خرد جمعی بشری می‌توان راهکار مناسبی برای حکومت‌های امروزی به‌دست داد. سؤال پژوهش این است که مشخصات رژیم پارلمانی، در تشکیلات مبتنی‌بر حاکمیت الهی در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی و تحلیلی است. براساس یافته‌های نوشتار حاضر، همان‌طورکه می‌توان به رژیم کنونی، نظام ولایی از نوع نیمه‌ریاستی-نیمه‌پارلمانی گفت، با ایجاد تغییراتی می‌توان آن را بومی و تبدیل به «رژیم پارلمانی ولایی» کرد که سازگاری بیشتری با حاکمیت الهی داشته باشد. در واقع با تفکیک وظایف شرعی از سایر وظایف ولایت فقیه و بازتعریف این «سایر وظایف» در راستای قوۀ تعدیل‌کننده و نیز استفاده از نظام نسبتاً حزبی نه تماماً حزبی، می‌توان شرایط را برای نظام پارلمانی فراهمکر.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The pattern of the parliamentary regime in a system based on divine sovereignty and Waliyat Faqih in the Islamic Republic of Iran
نویسندگان [English]
- Mohamad Mehdi Resketi 1
- Ali Babaee Mehr 2
1 Student of Ph.D. in Public Law, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran
2 Assistant Professor, Department of Public Law, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalus, Iran
چکیده [English]
The Waliyat Faqih system is the stems out of divine sovereignty and the parliamentary system is based on the high role of the people's representatives. So the combination of these two enounter problems. However, since divine sovereignty is one of the oldest forms of sovereignty, and today many people in the world have religious beliefs, the combination of this theory with the achievements of human wisdom a good solution for today's governments could be achived. The question of the research is how can the balance and cooperation of power be achieved in the organization based on divine sovereignty in the Islamic Republic of Iran? The research method in this research is library method. Based on the findings of this study, the present regime is a special system that is not fully compliant with any of the categorizations. As it may be named as a Welai Syatem of semi-presidential, semi-parliamentary system, it could be turned into a native "Welai parliamentary regime", which is more compatible with divine sovereignty. In fact, with the separation of the religious duties from other Waliyat Faqih duties, and the redefinition of these "other duties" for the moderator, as well as the use of a rather partial party system, not all parties, the conditions for the parliamentary system could be provided.
کلیدواژه‌ها [English]
- divine sovereignty
- the Waliyat Faqih
- Political structure
- parliamentary regime
- presidency
1. فارسی
الف) کتاب‌ها
- احمدی، علی (1389). انتخابات در ایران، تهران: میزان.
- احمدی، مسعود (1392). مدیریت تحول اداری، ساری، پژوهش‌های فرهنگی.
- ارسطو (1337). سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: انتشارات نیل.
- استاجی دارینی، محمود (1374). پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان مقایسۀ رژیم‌های پارلمانی و ریاستی و تأثیر آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
- خمینی موسوی، روح‌الله (1378). ولایت فقیه، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- آوینی، سید مرتضی (1378). جمهوریت یا اسلامیت آغازی بر یک پایان، تهران: نشر ساقی.
- بوشهری، جعفر ( 1376). حقوق اساسی، تهران: گنج دانش.
- بهشتی، محمد (1371). فرهنگ صبا فارسی، تهران: صبا.
- جعفری ندوشن، علی‌اکبر (1383). تفکیک قوا در حقوق ایران، آمریکا و فرانسه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
10.جوادی آملی، عبدالله (1393). مفاتیح الحیات، قم: مرکز نشر اسرا.
11.رسکتی، محمدمهدی (1383). بررسی وظایف و اختیارات بالاترین مقام سیاسی در جمهوری اسلامی ایران و آمریکا و فرانسه و روسیه، تهران: دانشگاه تهران مرکز.
12.قاضی، ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان.
13.قبادی، کوثر (1392). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد با عنوان امکان‌سنجی استقرار نظام پارلمانی در ایران، بابلسر، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران.
14.کاتوزیان، ناصر (1394). گامی به‌سوی عدالت، ج 1، تهران: میزان.
15.کدیور، محسن (1380). حکومت ولائی، تهران: نشر نی.
16. کرین، کیلب (17/8/1395). «علیه دموکراسی»، منبع: www.aasoo.org
17.گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388). در تکاپوی حقوق اساسی، تهران: جنگل.
18.معتمدی، محمداسماعیل (1384). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد با عنوان جایگاه احزاب در نظام‌های سیاسی؛ با تأکید بر وضعیت احزاب در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
19.معمارزاده طهران، غلامرضا؛ احمدی، مسعود (1392). مدیریت تطبیقی، تهران: اندیشه‌های گوهربار.
20.ملک‌محمدی، حمیدرضا (1384). سه نظام در یک نگاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
21.نقیب‌زاده، احمد (1393). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: انتشارات سمت.
22.هاشمی، سید محمد (1383). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج 2، تهران: میزان.
23.هریسی‌نژاد، کمال‌الدین (1392). حقوق اساسی تطبیقی، تبریز: آیدین.
ب) مقالات
24. اسدی، احمد (1390). «تأملی در تعاملات قوۀ مجریه و مقننه»، تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامۀ 4.
25. آوینی، سید مرتضی (15/5/1397). «پیرامون روشنفکری، کانون کدام نویسندگان»، منبع: https://old.aviny.com/article/aviny/Chapters/KodamKanoon.aspx
26. حبیب‌زاده، توکل؛ برومند، محمد (1391). «جایگاه نظام ریاستی یا پارلمانی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ مطالعات حقوق دولت اسلامی، ش 1.
27. خلیل‌نژاد، مهدی؛ حسینی، سید حسین (1395). «پیشینه، مزایا و معایب نظام پارلمانی»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 260.
28. رحمت‌اللهی، حسین (1394). «نظام پارلمانی در ایران امکان یا امتناع؟»، مهرنامه، ش 17.
29. زارعی، محمدحسین؛ عزیز محمدی، فاطمه (1396). «تحولات تفکیک قوا در پرتو دولت تنظیمی»، تحقیقات حقوقی، ش 79.
30. شم‌آبادی، ابوالقاسم ( 22 بهمن 1392). «امکان‌سنجی تغییر نظام ریاستی به پارلمانی در جمهوری اسلامی ایران»، منبع: www.adlpub.com
31. شیروبی، ستار (22/10/1393). «بررسی قوۀ مقننه، مجریه و قضاییه در انگلستان»، منبع: http://nashreedalat.ir/maghalat-hoghoghe/hoghogh-asasi/1066
32. عباسی، اصغر (1379). « عوامل قانون شکنی و را هکارهای مقابله با آن»، مجلۀ اصلاح و تربیت، ش 71 و 72.
33. مؤمنی راد، احمد؛ بهدادفر، میثم (1396). «بررسی موانع، زمینه‌ها و راهکارهای پارلمانی شدن نظام جمهوری اسلامی ایران». مجلۀ حکومت اسلامی، ش 84.
2. انگلیسی
A)Books
34. Mezy, Michael (1998). “Executive-Legislative Relation” in Kurian, ed. George Thomas, World Encyclopedia of Parliament and Legislature, London: FitzoryDeaboin Publisher.
35. Stavridis, Stelios (2006). “Why the EU’s Constitutionalization and Parliamentarization are worseningthe Existing Democratic Deficit in European Foreign and Defense Policies” in JMWP, London: University of Catania Press.
B)Articles
36. Casper, Gerhard,(1989). “An essay in separation of powers; some early versions and practices”,William and Mary Law review, vol 30, no. 2.
37. Vedel, George. (1958). "Rapport General Sur Le Probleme Des Rapports Du Legislatif Et De L’executif Present Au Congres De L’association Internationale De Science Politique", Revue Francaise De Science Politique Annee, Volume 8، No. 4.
)