دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 استادیار،‌ دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق،‌ دانشگاه امام صادق (ع)، تهران،‌ ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق،‌ دانشگاه امام صادق (ع)، تهران،‌ ایران

چکیده

در نظام حقوقی ایران «شورای نگهبان» نهاد ناظر بر انتخابات است که بایسته‌های نظارتی این نهاد به‌منظور اعتلای نظام انتخاباتی کشور، نیل به وضعیت مطلوب و تحقق نظام نظارتی عادلانه در سیاست‌های کلی انتخابات، اعلام شده است. بر همین مبنا نوشتار پیش‌رو درصدد است که با روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که «وضعیت حقوقی حاکم بر فرایندهای نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، تا چه حدی تأمین‌کنندۀ مفاد سیاست‌های کلی انتخابات هستند؟» با بررسی سیاست‌های کلی انتخابات، مشخص شد که قوانین حاکم بر نظارت ایرادات و خلأهایی دارد که لازم است با ابتناء بر این سیاست‌ها، وضعیت موجود نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی بازنگری و اصلاح شود. در این مقاله با نگاهی آسیب‌شناسانه، تحلیل فرایند نظارتی شورای نگهبان بر پایۀ اصول و معیارهای متخذ از سیاست‌های کلی حاکم بر نظارت بر انتخابات بررسی و باتوجه به نواقص و خلأهای موجود در سازوکارهای نظارتی، پیشنهادهای اصلاحی ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology of the legal system governing the processes of monitoring the elections to the Islamic Consultative Assembly in the light of general election policies

نویسندگان [English]

  • Hadi Tahan Nazif 1
  • Kamal Kadkhodamoradi 2

1 Assistant Prof, Faculty of Islamic Sciences and Law, University of Imam Sadiq Tehran, Iran

2 MA. Student, Faculty of Islamic Sciences and Law, University of Imam Sadiq, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the legal system of Iran, the "Guardian Council" is an Election Observer Organization that, in the framework of general election policies, the regulatory requirements of this institution have been announced to enhance the electoral system of the country, to achieve the desired status and to achieve a fair monitoring system. The leading text seeks to answer the question with the descriptive-analytical method: "What is the mechanism of the Guardian Council's supervisory processes, to what extent do they provide the provisions of general election policies?" By reviewing general policy, it seems that the laws governing supervision There are deficiencies and gaps that need to be reviewed and reformed based on these policies. In this paper, with a pessimistic view of the Guardian Council's oversight process analysis, based on the principles and criteria derived from the general policies governing election observation, consideration is given to deficiencies and gaps in the monitoring mechanisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elections
  • Supervision
  • Guardian Council
  • General Election Policies
  • Islamic Consultative Assembly
الف) کتاب‌ها
1. اخوان کاظمی، بهرام (1391). نظارت در نظام اسلامی، چ اول، تهران:‌ سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
2. انوری، حسن‌ (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
4. خسروی، حسن (1387). حقوق و انتخابات دموکراتیک، تهران: مجد.
5. دهخدا، علی‌اکبر ‌(1377). لغت‌نامه، چ اول، ج 2، تهران: دانشگاه تهران.
6. علینقی، امیرحسین (1378). نظارت بر انتخابات و تشخیص صلاحیت داوطلبان، تهران: نشر نی.
7. غمامی، سید محمدمهدی (1390). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
8. قاضی، ابوالفضل (1388). بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان.
9. مجموعه نظریات شورای نگهبان (1381). مرکز تحقیقات شورای نگهبان، تهران: سروش
10. مرتضایی، سید احمد (1392). مبانی و سازوکارهای نظارت در حکومت اسلامی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
11. مهرپور، حسین (1378). «انتخابات و نظارت شورای نگهبان»، مجموعه مقالات مشارکت سیاسی، احزاب و انتخابات، تهران: سفیر.
 
ب) مقالات
12. احمدوند، شجاع؛ صابرماهانی، فردوس (1394). «درآمدی مقایسه‌ای بر منابع مالی تبلیغات انتخاباتی (مطالعۀ نظام‌های انتخاباتی ایران، فرانسه، روسیه و امریکا)»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، ش 49، ص 35-9.
13. اسماعیلی، محسن؛ حبیب‌نژاد، سید احمد‌ (1396). «مبانی فقهی حقوقی لزوم عمل به وعده‌های انتخاباتی و مقابله با وعده‌های دروغین»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 47، ش 1، ص 150-135.
14. بهادری جهرمی، محمد (1395). «جایگاه حقوقی تفسیر رسمی قانون اساسی در مقایسه با متن قانون اساسی با تأکید بر نظام حقوقی ایران»، فصلنامۀ دانش حقوق عمومی، سال پنجم، ش 14، ص 67-47.
15. سولنسو، (1381). «مطالعۀ تطبیقی در باب سلامت انتخابات و صلاحیت انتخاب‌شوندگان»، ترجمۀ احمد رنجبر،  فصلنامۀ مجلس و راهبرد، ش 36، ص 198-169.
16. شیخ‌الاسلامی، عباس (1388). «پیشگیری از جرائم و تخلفات انتخاباتی و مدیریت آن»، مجموعه مقالات همایش پیش‌گیری از وقوع جرم.
17. صدری، علیرضا (1385). «تحلیل نظام‌های انتخاباتی بر اساس مشارکت اقشار مردم»، پایان‌نامۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
18. عمید زنجانی، عباسعلی (1382). «شورای نگهبان و نظارت بر انتخابات»، مجلۀ حکومت اسلامی، زمستان 1382، ص 70-59.
19. الکیت، یورگن (1384).‌ «انتخابات آزاد و منصفانه»، ترجمۀ احمد مرکز مالمیری، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، ش 46، ص 90-78.
20. هاشمی، سید محمد؛ عدالت‌جو، اعظم (1390). «مطالعه تطبیقی نظارت بر انتخابات پارلمان در ایران و انگلستان»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی آزاد، بهار 1390، ش 11، ص 243- 199.
21. هاشمی، سید محمد (1378). «نظارت شورای نگهبان «انضباطی» است نه «استصوابی» و «استطلاعی»، مجموعه مقالات، مجلۀ مدرس علوم انسانی، ش 31 ، ص 189-179.
 
ج) گزارش پژوهشی
22. احسانی، رضا (1396). «بررسی تحلیلی وعده‌های انتخاباتی از منظر مبانی فقهی، حقوقی و اخلاق سیاسی»، گزارش پژوهشی سازمان بسیج حقوقدانان، شمارۀ مسلسل 9605006.
23. طاهری، دانیال؛ ابوالحسنی، محسن (1395). «آَشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم نظام انتخاباتی»، پژوهشکدۀ شورای نگهبان، شمارۀ مسلسل، 13950003.
 
د) یادداشت‌ها
24. درویشوند، ابوالفضل‌ (1394).‌ «قانون انتخابات نیازمند بازنگری»، روزنامه ایران، ش 6150، قابل دسترسی در آدرس http://www.ion.ir/News/61128.html
25. طحان‌‌نظیف، هادی (1391). «نگاهی گذرا بر آسیب‌شناسی قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی»، فصلنامۀ فرهنگی، آموزشی و تخصصی ناظر امین، ش 44.
26. طحان‌نظیف، هادی (1394). «لزوم کاهش عناوین مجرمانۀ انتخابات»، تهران: نشست «جرایم انتخاباتی؛ بررسی وضعیت موجود و ارائه الگوی مطلوب»،  مجلۀ همشهری، ش 319، قابل دسترسی در آدرس http://yon.ir/noxE5
27. طحان‌نظیف، هادی (1394). «قانون انتخابات دارای اشکالات و نقصان‌های فراوانی است؛ لزوم تدوین قانون جامع انتخابات»، تهران: چهاردهمین نشست بسیجیان حقوقدان، قابل دسترسی در آدرس http://yon.ir/p8ZQj