دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نظام دادرسی کار در ایران مبتنی‌بر رسیدگی مراجع اختصاصی یا شبه‌قضایی به اختلافات کارگر و کارفرماست و ساختار و صلاحیت این مراجع در مواد 157 تا 166 قانون کار و آیین‌نامۀ دادرسی کار مصوب 1391 تبیین شده است. براساس موازین حقوقی مذکور، حل‌وفصل اختلافات کارگر و کارفرما در نظام حقوقی ایران در چارچوب سه نهاد سازش، هیأت تشخیص و هیأت حل اختلاف صورت می‌گیرد و سازماندهی این سه نهاد اصلی نیز با پیروی از اصول مشترکِ حاکم بر دادرسی کار و از جمله اصل رسیدگی ساده و کم‌تشریفات و مشارکت طرفین رابطۀ کار در تشکیل این مراجع، انجام گرفته است. با این حال، با مطالعه و بررسی اسناد سازمان بین‌المللی کار و نگرشی تطبیقی به ساختار و صلاحیت مراجع دادرسی کار در ایران و جهان، می‌توان دریافت که نظام دادرسی کار در ایران از نظر ساختار، صلاحیت و نحوۀ رسیدگی کاستی‌های حقوقی مهمی دارد که عدم تحقق کامل استقلال ساختاری، فقدان صلاحیت عام، تعارض صلاحیت با برخی مراجع اختصاصی دیگر، الگوبرداری ناموفق از موازین آیین دادرسی مدنی و عدم انطباق ساختار و صلاحیت مراجع رسیدگی‌کننده به دعاوی کار با اصول دادرسی منصفانه و اصول خاص دادرسی کار، از مهم‌ترین مصادیق آن به‌شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Legal Pathology of Labour Procedures in Iran

نویسندگان [English]

  • Vali Rostami 1
  • Ehsan Akbari 2

1 Associate Prof Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Ph.D. Student of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The labour dispute systems in Iran are based on hearing of disputes of labor and employer by specific or quasi-judicial bodies, and their structure and jurisdiction explained in articles 157 to 166 of the Labor Code and the Labor Procedure Regulations (adopted in 2012). According to mentioned legal rules, the settlement of labor and employer disputes in the Iranian legal system is carried out by three ways of compromise, assessment commission and commission of dispute resolution and their organization is based on lack of formality and participation of the involved parties in the formation of these bodies. However, by study of the ILO documents and comparative study of the structure and jurisdiction of labor disputes systems in Iran and the world, it can be understand that the labor dispute system in Iran has significant legal deficiencies in the structure, jurisdiction and manner of hearing. Lack of structural independence and extensive jurisdiction, conflict of jurisdiction with other tribunals, failed to model from the civil procedure rules, and non-conformity of structure and jurisdiction with the principles of fair trial and the specific principles of labor procedure are the most important example of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dispute
  • Trial
  • Structure
  • Jurisdiction
  • Labourer
  • Employer
الف) کتاب‌ها
1. استوارسنگری، کورش (1396). مقدمۀ حقوق کار، تهران: میزان.
2. الهیان، محمدجواد (1391). آرای وحدت رویۀ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و دیوان عالی کشور در زمینۀ مسائل کار و تأمین اجتماعی، ج 4، مؤسسۀ کار و تأمین اجتماعی.
3. برونستین، آرتور (1395). حقوق بین‌الملل و تطبیقی کار، ترجمۀ سعیدرضا ابدی و اصلی عباسی، تهران: دراک.
4. ذاکری نیاسر، منصور (1395).  آسیب‌شناسی آیین دادرسی کار و ارائۀ راهکارها براساس آیین دادرسی مدنی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق.
5. رفیعی، احمد (1395). حقوق کار (دفتر دوم: حل اختلاف کارگر و کارفرما در پرتو اصول دادرسی منصفانه)، تهران: میزان.
6. ----------- (1396). قانون کار در نظم حقوقی کنونی (دفتر پنجم حقوق کار محشای قانون کار)، نگاه بیّنه.
7. رنجبری، ابوالفضل (1395). حقوق کار، تهران: مجد.
8. سازمان بین‌المللی کار (1392). مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی کار، ترجمۀ محمدرضا سپهری و همکاران، مؤسسۀ کار و تأمین اجتماعی.
9. سوپیو، آلن (1390). حقوق کار، ترجمۀ حسن مرادزاده و زهراالسادات نواب‌زاده شهربابکی، تهران: شهر دانش
10. شمس، عبدالله (1386).  آیین دادرسی مدنی (دورۀ پیشرفته)، ج 1، تهران: دراک.
11. طاهری، محمدسلمان (1392). قانون کار در نظم حقوقی کنونی، تهران: میزان.
12. عبانیا، وحیدرسول (1394). نکات کلیدی در مسائل کار و تأمین اجتماعی، تهران: جنگل.
13. عبداللهیان، امید؛ رفیعی، محمدرضا (1396). راهکارهای ارتقای رسیدگی عادلانه در مراجع اختصاصی غیرقضایی، مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
14. عراقی، عزت‌الله؛ رنجبریان، امیرحسین (1395). تحول حقوق بین‌المللی کار، مؤسسۀ کار و تأمین اجتماعی.
15. عراقی، عزت‌الله (1395). حقوق کار، ج 2، تهران: سمت.
16. فرحپور، علیقلی (1393). اختلافات کارگر و کارفرما در آرای دیوان عدالت اداری، معاونت آموزش و پژوهش دیوان عدالت اداری و انتشارات جنگل.
17. قبادی، حسین (1394).  آیین دادرسی کار، تهران: جنگل.
18. کاتوزیان، ناصر (1384). اثبات و دلیل اثبات، تهران: میزان.
19. کاشانی، محمود (1375). تقریرات درس حقوق مدنی انتشارات دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
20. کولیوند، سحر (1394). بررسی آیین دادرسی کار در پرتو اصول دادرسی منصفانه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
21. لایقمند، مجید (1390). حقوق کار (بخش دادرسی کار در ایران)، تهران: جنگل.
22. مردانی، نادر؛ بهشتی، محمدجواد (1387). آیین دادرسی مدنی، ج 1، تهران: میزان.
23. مرکزمالمیری، احمد و همکاران (1397). رفع موانع حقوقی تولید و سرمایه‌گذاری از طریق کاهش طرح دعاوی اقتصادی در مراجع قضایی با تأکید بر دیوان عدالت اداری، معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
24. معاونت حقوقی، پیشگیری و پژوهش دیوان عدالت اداری (1397)، مجموعه موضوعی آرای وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در حوزۀ کار، بیمه و تأمین اجتماعی (1396-1361)، مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
25. معین، محمدرضا و زراعت، عباس (1392)، حقوق کار، ج 1، اندیشه‌های حقوقی.
26. منشی‌زاده، گشواد (1394). مراجع حل اختلاف کار، مؤسسۀ کار و تأمین اجتماعی
27. موحدیان، غلامرضا (1394). حقوق کار (علمی و کاربردی)، فکرسازان.
28. نعیمی، عمران و همکاران (1392). قانون تأمین اجتماعی در نظم حقوقی کنونی، تهران: جنگل.
29. نورمحمدان، فرید (1395). بررسی آیین دادرسی کار در پرتو اصول دادرسی منصفانه، پایان‌نامۀ  کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
30. هاشمی، محمد (1396)، حقوق کار، تهران: میزان.
31. هداوند، مهدی؛ آقایی‌طوق، مسلم (1389). دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین‌های دادرسی منصفانه، تهران: خرسندی
32. همدانی، علی‌الله (1383). طرح تحقیقاتی بررسی تطبیقی دادرسی کار در کشورهای ایران، فرانسه، کره، برزیل و هند، مؤسسۀ کار و تأمین اجتماعی
 
ب) مقالات
33. ابدی، سعیدرضا؛ ادریسیان، حامد (1395). «مطالعۀ تطبیقی در ساختار و نظام دادرسی کار در ایران و برخی کشورهای اروپایی»، مجلۀ حقوق تطبیقی، دورۀ 7، ش 2.
34. امینی، علیرضا؛ پژویان، جمشید (1381).  «تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای نیروی کار در کارگاه‌های بزرگ صنعتی ایران»، مجلۀ برنامه‌ریزی و بودجه، ش 78.
35. رستمی، ولی؛ اصغری، سمیرا (1394). «مراجع صالح جهت رسیدگی به شکایات استخدامی در نظام حقوقی ایران (ابهامات و راهکارها)»، مجلۀ پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، ش 48.
36. کاووسی، فریدون (1345). «دادرسی کار در ایران و پیشنهادهایی برای اصلاح آن»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 1، ش 1، بهار.
37. هاشمی، محمد (1370). «نگرشی بر قانون جدید کار جمهوری اسلامی ایران»، ضمیمۀ مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش 9، بهار و تابستان.