دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد حقوق بشر، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه مفید، قم، ایران و دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد شیراز، شیراز، ایران

2 دانشیار، دانشکدۀ علوم سیاسی، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

از پایان استعمارزدایی به این‌سو، طرح درخواست‌های جدایی‌طلبانه در پرتو حق تعیین سرنوشت از سوی اقلیت‌ها و واکنش خشونت‌بار دولت‌ها به آن، که با نقض گستردۀ حقوق بشر و تهدید صلح و امنیت بین‌المللی همراه بود، به‌عنوان مسئله‌ای مهم، در حقوق بین‌الملل مطرح بوده است. با پایان جنگ سرد و پس از تحولات دهه‌ی ۱۹۹۰، رویکرد‏ جدیدی درباره‌ مفهوم حق تعیین سرنوشت پدیدار شد که توانست با برقراری سازش میان حق تعیین سرنوشت و اصول حقوق بین‏الملل ازجمله اصل یکپارچگی سرزمینی، راه‌حلی برای مسئله‌ منازعات اقلیت‏ها ارائه دهد. در این رویکرد جدید، حق تعیین سرنوشت از حق تشکیل دولت، به حقِ سازمان‌دهیِ دولت به‏وسیله مردم و اقلیت‌ها جهت‌گیری داشته است. در این رویکرد، از حق تعیین سرنوشت به‌عنوان مبنا و پشتوانه‌ای برای استقرار دموکراسی و توسعۀ حقوق بشر و همچنین تضمین حقوق اقلیت‌ها استفاده می‌شود. تبیین دقیق این رویکرد، با بهره‌گیری از تحلیل حقوقی اسناد و مدارک مربوط، و بررسی تأثیر آن در حل‌وفصل مسئلۀ اقلیت‌ها هدف اصلی این مقاله بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Solving the Minorities' Issue in the Light of New Approach to the Right of Self-Determination

نویسندگان [English]

  • Mohammadali Parsamehr 1
  • Seyed Ali Mirmoosavi 2

1 M.A. in Human Rights, Faculty of Law, Mofid University, Qom, Iran

2 Associate Prof, Political Sciences Department, Faculty of Political Sciences, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

From the end of the decolonization, the issue of separatist demands in the light of the right of self-determination by minorities and the violent response of governments to it, which has been accompanied by widespread human rights violations and threats to international peace and security, has been considered as an important issue in international law. By the end of the Cold War and after the1990s, a new approach to the concept of the right to self-determination emerged, which, by reconciling the right to self-determination and the principles of international law, including the principle of territorial integrity, could provide a solution to the issue of minority conflict. In the new approach to self-determination, the right of people to form a government turned to the right to organize the State by the people and the minorities. In this approach, the right to self-determination is used as the basis for the establishment of democracy and development of human rights as well as guarantee the rights of minorities. The precise explanation of this approach by using the legal analysis of related documents and their impact on the minorities' issue is the main purpose of this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle of the Sovereignty of States
  • Principle of Territorial Integrity
  • Rights of Minorities
  • Right to Self-Determination
  • Democracy
1. فارسی
الف) کتاب‌ها
۱. آقایی، بهمن (۱۳۷۸). فرهنگ حقوقی بهمن، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
۲. امیرارجمند، اردشیر و همکاران (۱۳۸۵)، مجموعه اسناد بین‌المللی حقوق بشر (اسناد منطقه‌ای)، تهران: جنگل.
۳. ترنبری، پاتریک (۱۳۷۹). حقوق بین‌الملل و حقوق اقلیت‌ها، ترجمۀ آزیتا شمشادی و علی‌اکبر آقایی، تهران: مؤسسۀ مطالعات راهبردی.
۴. خوبروی‌پاک، محمدرضا (۱۳۸۹). فدرالیسم در جهان سوم، تهران: نشر هزار.
۵. ------------------ (۱۳۸۴). تمرکززدایی و خودمدیری، تهران: چشمه.
۶. ------------------ (۱۳۹۳). حقوق مردم و شهروندی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
۷. رحیمی، مصطفی (۱۳۸۹). قانون اساسی مشروطۀ ایران و اصول دموکراسی، تهران: نیلوفر.
۸. ضیائی‌بیگدلی، محمدرضا (۱۳۹۰). حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
9. عزیزی، ستار (۱۳۹۴). حمایت از اقلیت‌ها در حقوق بین‌الملل، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
۱۰. قربان‌نیا، ناصر (1390). حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
۱۱. کلییار، کلودآلبر (۱۳۶۸). نهادهای روابط بین‌الملل، هدایت‌الله فلسفی، تهران: نشر نو.
۱۲. لوین، لیا (۱۳۷۷). پرسش و پاسخ دربارۀ حقوق بشر، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران: قطره.
۱۳. مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران (۱۳۸۴). حقایق اساسی دربارۀ سازمان ملل متحد، ترجمۀ علی ایثاری‌کسمایی، تهران: ایثاری.
۱۴. مرکز مطالعات حقوق بشر (۱۳۸۲). گزیده‌ای از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران: انتشارات دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
۱۵. والاس، رِبِکا (1392). حقوق بین‌الملل، ترجمۀ سید قاسم زمانی و مهناز بهراملو، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
۱6. وکیل، امیرساعد (۱۳۸۳). حقوق بشر، صلح و امنیت بین‌المللی، تهران: مجد.
 
ب) مقالات
۱7. اخوان‌خرازیان، مهناز (۱۳۸۶). «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، ش ۳۶.
۱8. امیدی، علی (۱۳۸۷). «گسترش مفهومی حق تعیین سرنوشت: از استقلال ملل تحت سلطه تا حق دموکراسی برای همه»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ ۳۸، ش ۲.
19. امین‌زاده، الهام (۱۳۸۰). «تفاوت تروریسم و تلاش برای دستیابی به حق تعیین سرنوشت»، فصلنامۀ راهبرد، ش ۲۱.
۲0. بهمنی‌قاجار، محمدعلی (۱۳۸۸). «چگونگی اعمال حق تعیین سرنوشت: مجاز نبودن جدایی‌خواهی»، مجلۀ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش ۲۶۱ و ۲۶۲.
21. پروین، خیراله؛ فقفوری‌بیلندی، محمدصادق (۱۳۹۱). «اجرای حق تعیین سرنوشت توسط ملت‌ها: مطالعۀ موردی سوریه»، فصلنامۀ مطالعات حقوق بشر اسلامی، ش ۲.
۲2. حبیب‌زاده، توکل (1395). «ابتنای مقاومت مردم فلسطین بر حق تعیین سرنوشت و تعهدات جامعۀ بین‌المللی در قبال آن»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، ش 4.
۲3. دشتی، تقی؛ باطنی، ابراهیم (۱۳۸۹). «مفهوم‌شناسی اقلیت (ارائۀ الگویی روشمند برای تعریف و تشخیص اقلیت)»، مجلۀ حقوق اسلامی، ش ۲۵.
۲4. سیفی، سید جمال (۱۳۷۳). «تحولات مفهوم حاکمیت دولت‌ها در پرتو اصل تعیین سرنوشت»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش ۱۵.
۲5. عباسی‌سرمدی، مهدی (۱۳۸۴). «اصل حق آزادی ملت‌ها در تعیین سرنوشت خود: مبانی تئوریک و مسائل عملی (بررسی مورد عراق)»، مجلۀ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش ۲۲۱ و ۲۲۲.
۲6. فضائلی، مصطفی؛ کرمی، موسی (1396)، «حمایت از فرهنگ و حقوق فرهنگی اقلیت‌ها در پرتو تفسیر عام شمارۀ 21 کمیتۀ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، ش 56.
۲7. قاری ‌سیدفاطمی، سید محمد (۱۳۸۲). «حق تعیین سرنوشت و مسألۀ نظارت بر انتخابات: نظارت تضمینی در مقابل نظارت تحدیدی»، ماهنامۀ مدرس، دورۀ ۷، ش ۴.
2. انگلیسی
A) Books
28. Brown, Michael (1993). Ethnic Conflict and International Security, Princeton: Princeton University Press.
29. Cassese, Antonio (1996). Self-Determination of Peoples, A legal Reappraisal, Cambridge University Press.
30. Castellino, Joshua (2000). International Law and Self-determination, The Hague, Martinus Nijhoff Publishers.
31. Harris, D. J. (1991). Cases and Materials on International Law, London: Sweet and Maxwell.
 
B) Articles
32. Archibugi, Daniele (2003). "A Critical Analysis of Self-Determination of Peoples: A Cosmopolitan Perspective", Constellations (An International Journal of Critical and Democratic Theory), Vol. 10, Issue 4.
33. Franck, Thomas (1992). "The Emerging Right to Democratic Governance", The American Journal of International Law, Vol. 86, No. 1.
34. Moore, Margaret (1997). "On National Self-determination", Political Studies, XLV, Vol. 45, Issue 5.
35. Sambanis, Nicholas (2000). "Partition as a Solution to Ethnic War", World Politics, No.4.
36. Saul, Matthew (2011). "The Normative Status of Self-Determination in International Law: A Formula for Uncertainty in the Scope and Content of the Right?”Human Rights Law Review, Vol. 11, Issue 4.
37. Van Der Vyver, Johan D. (2000). "Self-Determination of the Peoples of Quebec under International Law", Journal of International Law and Policy, Vol. 10.
38. Ryan, Kevin (1991). "Rights, Intervention and Self-Determination",Denver Journal of International Law and Policy, Vol. 20.
 
C) Documents
39. CCPR General Comment, No. 12. The Right to Self-Determination of Peoples (Art. 1): 13/03/84.
40. CERD General Recommendation No. 21: Right to Self-Determination: 23/08/96.
41. CESCRs, (21 December 2009), General Comment No. 21: Right of Everyone to Take Part in Cultural Life (Art. 15, para. 1(a) of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights), UN Doc. E/C.12/GC/21.
42. Conference on Security and Cooperation in Europe: Final Act (here in after Helsinki Final Act), article VIII, reprinted in 14 ILM (1975).
43. Declaration on the Granting of Independence to Colonial Territories and Peoples, G. A. RES. 1514 (XV) (14 December 1960), From:
44. Declaration on Principles of International Law Concerning Friendly Relations and Cooperation Among States in Accordance with the Charter of the United Nations, G. A. RES. 2625 (XXV) (24 October 1970), From:
45. Declaration on the Rights of Persons belonging to National or Ethnic, Religious and Linguistic Minorities, 1992 (A/RES/47/135)
46. G.A.Res, 1803, 14 Dec, 1962.
47. ICJ Reports, 1995, Case Concerning East Timor, (Portugal v. Australia)
48. ICJ Reports, 2004, Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory, Request For Advisory Opinion of 30 January 2004.
49. ILC Report, 2001, Fifty-third session, 23 April – 1 June and 2 July – 10 August 2001.
 
D) Websites
50. Crawford, James, 1997, State Practice and International Law in Relation to Unilateral Secession, from: http://tamilnation.org/selfdetermination/97crawford.htm.
51. Franck, Thomas et al., 1992, The Territorial Integrity of Quebec in the Event of the Attainment of Sovereignty. Available at: http://tamilnation.org
52. Freeman, Michael, 1998, National Self-Determination,Peace & Human Rights, Peace Review. Vol. 10, No. 2. From: www. tamilnation.org
53. Nanda, V. P., 1996, Revisiting self-determination as an International Law Concept: A major Challenge in the Post-Cold War era.at: www.tamilnation.org
54. Wouters, Jan et al., 2004, Democracy and International Law.from: