دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

«شفافیت» به‌عنوان یکی از ویژگی‌های کیفی قوانین، از عناصر مهم در تحقق امنیت حقوقی کشورهاست و با توجه به کارویژه‌های نهادهای پاسدار قانون اساسی در راستای تحقق قوانین باکیفیت، شورای نگهبان ایران و دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان بر مسئلة شفافیت قوانین از جنبه‌های گوناگون نظارت می‌کنند. در این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی رویة عملی نهادهای پاسدار قانون اساسی ایران و آلمان، معیارها و نحوة نظارت شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی فدرال بر شفافیت قوانین بررسی و نقد و تحلیل می‌شود. برآیند این مقاله آن است که رویة‌ شورای نگهبان و دادگاه قانون اساسی فدرال، نظارت بر «شفافیت» حکمی و موضوعی قوانین است؛ لکن مبانی این دو نهاد برای این شکل از نظارت مبانی متفاوتی است. شورای نگهبان نظارت بر شفافیت حکمی و موضوعی قوانین را از مجرای نظارت شرعی انجام می‌دهد، درحالی‌که دادگاه قانون اساسی فدرال، توجه به شفافیت قوانین را  مقدمة تأمین حقوق و آزادی‌های بنیادین افراد قلمداد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constitutional Court Control on Transparency of Laws Comparative Study of Iran's Guardian Council and Federal Constitutional Court of Germany

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shahab Jalilvand 1
  • Ali Akbar Gorji Azandariani 2

1 Ph.D. In public law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Department of Public Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

"Transparency" as one of the qualitative features of the law is one of the important elements in the realization of the legal security of the countries and both the Iran's Guardian Council and the Federal Constitutional Court of Germany monitor the transparency of the law in various aspects to ensure the realization of quality laws. This article tries to examine and critique and analyze the criteria and method of supervision of the Guardian Council and the Federal Constitutional Court by using a descriptive-analytical method and reviewing the verdicts of the Constitutional Courts of Iran and Germany. The outcome of this article is that the practice of the Guardian Council and the Federal Constitutional Court is to monitor "transparency" as a verdict and content of law, but the basis of these two institutions are different for this form of control. The Guardian Council carries out oversight of the transparency of the law through Sharia’s oversight, while the Federal Constitutional Court considers the transparency of the law as an introduction to ensure the fundamental rights and freedoms of individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Federal Constitutional Court
  • Transparency of Laws
  • Clarity of Laws
  • Guardian Council
  • Accessibility to Laws
  • Predictability of Laws
1. فارسی
الف) کتاب‌ها
1. مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1384)، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی، تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
2. ویژه، محمدرضا (1390)، کیفیت قوانین و امنیت قضایی، مجموعه مقالات امنیت قضایی، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
 
ب) مقالات
3. انصاری، باقر (1386)، «تنقیح قوانین و مقررات: تدبیری برای مبارزه با ابهام حقوقی»، مجلة اطلاع‌رسانی حقوقی، ش 11.
4. راسخ، محمد (1385)، «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، مجلة مجلس و پژوهش، ش 51.
5. رز، جوزف (1388)، «در باب حاکمیت قانون و فضیلت آن»، ترجمـة لیلی منفرد، مجلة حقوق اساسی، ش 11.
6. زارعی، محمدحسین (1386)، «درآمدی بر مطالعة تطبیقی نهاد تنقیح قوانین و مقررات»، فصلنامة اطلاع‌رسانی حقوقی، ش 11.
7. عبداله‌زاده شهربابکی، آزاده (1395). «قانون‌‌گذاری خوب در رویة قضایی: نگاهی به آرای دیوان عالی آمریکا، شورای قانون اساسی فرانسه و دادگاه‌های اروپایی»، فصلنامة مجلس و راهبرد، ش 88.
8. کاتوزیان، ناصر (1394)، مقدمۀ علم حقوق، چ نودوهشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
9. کاسیکانگ، جرارد (1391)، «قانون واضح»، ترجمة احمد مرکز مالمیری، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات حقوقی، شمارة مسلسل12370.
10. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر، امنیت قضایی چگونه شکل می‌گیرد؟، روزنامة ایران، 6/12/1394.
11. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر؛ جلیلوند، محمدشهاب (1396)، «نظارت بر کیفیت قوانین در رویة شورای نگهبان»، فصلنامة دانش حقوق عمومی، ش 18.
12. مرکزمالمیری، احمد؛ مهدی‌زاده، مهدی‌ (1394)، «قانونگذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، ش 47.
 
ج) پایان‌نامه‌ها
13. ابراهیمی، مهسا (1391)، «نظام حـاکم بـر انتشـار و اطلاع‌رسانی قـوانین و مقـررات در ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
 
2. خارجی (انگلیسی و فرانسه)
A)Books
14. Ben Merzouk, E, (2003), La Sécurité Juridique en Droit Positif, Thèse, dacty1., Université Panthéon- Assas (Paris 2).
15. Champel-Dwsplats, V, (2006), Les Nouveaux Commandements du Contrôle de la Production Legislative, in L’architecture du droit, Mélanges en l’honneur de Michel Troper, Paris, Economica.
16. Clayton, R and Tomlinson, H, (2000), The Law of Human Rights, Oxford, Oxford University Press.
17. Leturcq, Shirley, (2005), Standards et Droits Fondamentaux devant le Conseil Constitutionnel Français et la Cour Européenne des Droits de l’Homme, Paris, L.G. D. J.
18. Wachsmann, P. (2005). Sur La Clarté de la Loi, in Mélanges Paul Amselek, Bruylant, pp810-811.
 
B) Articles
19. Mathieu, B, (2002), "Chronique de Jurisprudence Constitutionnelle n°28 (4 ͤ parite)”, Les Petites Affiches, 24September 2002, n° 191.
20. Mock, William, (2000), “An Interdisciplinary Introduction to Legal Transparency: A Tool for Rational Development”, Dickinson Journal of International Law (now Penn State International Law Review), Vol. 18.
21. Valembois, A. L. (2002), La constitutionnalisation de l’exigence de sécurité juridique en droit français, en ligne :http://public.eblib.com/choice/publicfullrecord.aspxp=3300124
 
C) Websites
22.  https://www.bundesverfassungsgericht.de
23.  http://nazarat.shora-rc.ir