دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استاد گروه حقوق بین‌الملل و عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مهندسی فرهنگی و تنوع فرهنگی در حقوق داخلی تنها ضمن و ذیل حقوق شهروندی معنا دارد و این دو در حقوق بین‌الملل به شکل وضعی در قالب گفت‌وگوی بین‌فرهنگی می‌توانند مقبول ملل باشند. با این حال آثار حقوقی تنوع فرهنگی بسته به مخاطب آن متفاوت است. با این مفروض که بین حقوق بشر و حقوق شهروندی تفاوتی فاحش در حد حقوق بین‌المللی و حقوق ملی وجود دارد، قبول تنوع فرهنگی در سطح نظام حقوقی بین‌الملل می‌تواند همسو با حقی بشری تفسیر شود که البته برای اجرا و ضمانت آن تفاهم بین‌المللی لازم است، درحالی‌که تنوع فرهنگی به‌عنوان حق شهروندی همواره مبتنی بر حقوق داخلی و ملی، قابل شناسایی است. ازاین‌رو الزامات هریک متفاوت است، البته آثار آن دو هم متغیر. یکی از مهم‌ترین آثار حقوقی به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی به‌مثابۀ حقوق بشر، قبول ارزش ثابت و مساوی همة فرهنگ‌های بشری در سطح جهانی است که البته ارادة دولت‌ها باید بر حفظ کامل ارزش تنوع فرهنگی همچون تنوع زیستی در طبیعت باشد. قبول این فرضیه به قبول عدم نسبیت در فرهنگ و سد مهندسی فرهنگی در حقوق داخلی منجر خواهد شد، درحالی‌که با فرض قبول تنوع فرهنگی به‌عنوان حقوق شهروندی، عملاً فرهنگ نسبیت‌پذیر و مهندسی فرهنگی مشروع جلوه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Legal Effects of Cultural Diversity as Human Rights and Citizenship Rights

نویسنده [English]

  • Mohammadjavad Javid

Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The legal consequences of cultural diversity vary depending on the person it addresses. Given the fact that there is a huge difference between human rights and citizenship rights in international and national laws, accepting cultural diversity at the level of international law can be interpreted as fundamental human rights which needs an international agreement for its implementation; as a citizenship rights, however, cultural diversity can be identified based on the national and domestic laws, each of which (international/national dichotomy) has different requirements and consequences. One of the major legal consequences of identifying cultural diversity to be among the human rights is to agree with a fixed and equal value attached to every human culture at the global level, and to consider States to be obligated to preserve cultural diversity in the same way that they preserve biological diversity in nature. Such a hypothesis leads to the rejection of relativity of cultures, which is unnatural per se. Considering cultural diversity to stand among citizenship rights, however, leads to the fact that cultures are practically relative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Diversity
  • Human Rights
  • International Law
  • Citizenship Rights
  • Cultural Engineering
1. فارسی
الف) کتاب‌ها
1. قرآن کریم
2. ------------ (1388)، مبانی حقوق عمومی در قرآن مشروعیت قدرت و مقبولیت دولت در قرآن، تهران: میزان.
3. ------------- (1388)، نظریۀ نسبیت در حقوق شهروندی (تحلیلی مبتنی بر اطلاق در حقوق طبیعی)، تهران: گرایش.
4. ------------ (1391)، نقد مبانی فلسفی حقوق بشر: فلسفۀ طبیعی حقوق بشر، تهران: مخاطب.
5. -------------- (1393)، حقوق بشر و شهروندی در آرای ائمۀ شیعه علیهم‌السلام، تهران: مخاطب.
6. دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی (1392)، نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور.
7. ریاست جمهوری (1393)، پیش‌نویس منشور حقوق شهروندی.
8. کمیسیون ملی ایران-یونسکو.
9. گودرزی، محسن (1383)، گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
10. مطهری، مرتضی (1368)، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران: صدرا.
11. ------------ (1374)، نهضت‌های اسلامی در صد سالة اخیر، تهران: صدرا.
 
ب) مقالات
12. جاوید، محمدجواد (1386)، «حقوق بشر در عصر پسامدرن، انتقاد از شاهکارهای فلسفی در فهم حقوق ذهنی»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ۳۷ (۳).
 
2. خارجی
2. Halpern, C. (2011), Communautarisme, une notion équivoque ; Retreived from Science Humaines Portal.
3. Colin, A. (2016), Les notions clés de l’ethnologie, Analyses et textes, Cursus sociologie.
4. Mario, d'Angelo (2002), Diversité culturelle et dialogue des civilisations: l'évolution des concepts de 1990 à 2001, coll. Innovations & Développement, no 7, Idée Europe, Paris.
5. Mauss, M. (n.d.), Sociologie et anthropologie, chapitre VI, Les techniques du corps, PUF
6. Schnapper, D. (2007), Qu’est-ce que l’intégration?, Dominique Schnapper, p.14
7. Alexis, B., 2011. Diversité culturelle | Citoyen de demain. Available at: http://www.citoyendedemain.net/agenda/diversite-culturelle [Accessed May 3, 2020].
8. COL, A., (2017), Cultural engineering: a global approach, for sustainable human development and international cooperation. , p.7. Available at: https://www.linkedin.com/content-guest/article/cultural-engineering-global-approach-sustainable-human-alexandre-col [Accessed May 3, 2020].
9. Council of Europe, (2016), Human rights in culturally diverse societies 3 Guidelines adopted by the Committee of Ministers 3 Compilation of Council of Europe standards 3 Proceedings of the High-level Seminar ENG,
10. Javid, M.J., 2005. Droit naturel et droit divin comme fondements de la légitimité politique : une étude comparative du Christianisme et de l’Islam.
11. Javid, M.J., Sadeghi, M. & Shafizadeh Kholenjani, M., 2012. ‫ﻓﺼدﯾﺪﮔﺎهﻧﺎﻣﻪﻗﻀﺎﯾﯽﺣﻘﻮقی, Judicial Law Views Quarterly.
12. Khamenei, 2001. Cultural invasion on Islam: a reality or a conspiracy theory? - Khamenei.ir. Available at: http://english.khamenei.ir/news/5798/Cultural-invasion-on-Islam-a-reality-or-a-conspiracy-theory [Accessed May 3, 2020].
13. PIECE, M., 2019. International and European Cultural Engineering (PIECE), M.A. | University Bourgogne Franche-Comté | Dijon, France - Mastersportal.com. Available at: https://www.mastersportal.com/studies/276338/international-and-european-cultural-engineering.html [Accessed May 3, 2020].
14. Ramsey, A.W., (1999), Re-forming the Body: Religion, Community, and Modernity by Philip A. Mellor and Chris Shilling. The American Journal of Sociology, 104(6), pp.1893–1894. Available at: https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=Yz2blVr7y4wC&oi=fnd&pg=PP12&dq=.+(Shilling,+1997,+p.+70)+Body&ots=lL3MI71kDl&sig=XN-Cu45VVrxqHO6iz6fnZxLN-7M#v=onepage&q=. (Shilling%2C 1997%2C p. 70) Body&f=false [Accessed April 25, 2020].
15. Stankunowicz Eryk, (2015), France Failed Its Cultural Diversity Policy. Available at: https://www.forbes.com/sites/forbesinternational/2015/01/15/france-failed-its-cultural-diversity-policy/#38f66ed8844a [Accessed May 3, 2020].
16. Tasin, C., (2011), Oui le multiculturalisme est un échec ! Oui, le problème c’est l'islam ! - Riposte LaïqueRiposte Laïque. Available at: https://ripostelaique.com/oui-le-multiculturalisme-est-un-echec-oui-le-probleme-cest-lislam.html [Accessed May 3, 2020].
17. اسماعیلی, 2017. معنای حدیث «اخْتِلافُ اُمّتی رَحمَةٌ» چیست؟/ تقیه یک تاکتیک مدیریتی است . https://www.mizanonline.com/. Available at: https://www.mizanonline.com/fa/news/474669/ %81 [Accessed May 3, 2020].
18. باز, ب., 2001. الحکم على حدیث: (اختلاف أمتی رحمة). Available at: https://binbaz.org.sa/fatwas/9137/% [Accessed May 3, 2020].