نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه حقوق دانشگاه یزد، یزد، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
کنترل و نظارت شرعی بر قوانین به‌منزلۀ یکی از کارویژه‌های مهم شورای نگهبان، ریشه در مبانی تاریخی- حقوقی خاصی در قانون اساسی مشروطه دارد که آن را باید در سلسله رویدادهایی که به تصویب و اجرای اولین قانون اساسی ایران و پس از آن اصل 2 متمم آن قانون اساسی انجامیده است، جست‌وجو کرد. به‌نظر می‌رسد تأکید علمای دینی بر حاکمیت مبانی شرع بر نظام قانونگذاری کشور که بر پایۀ پاسداری از شریعت اکثریت ملت مسلمان، و تضمین اجرای قوانین مجلس صورت می‌گرفت، در پی تلاش و مجاهدت دامنه‌دار برخی علما، مراجع و روحانیان عضو مجلس به تثبیت و تشیید اصل 2 متمم قانون اساسی مشروطه تحت عنوان اصل طراز، انجامیده است، که در نتیجه زمینۀ کنترل شرعی قوانین در اصل 4 قانون اساسی جمهوری اسلامی به‌عنوان نظریۀ حقوقی در تاریخ حقوق اساسی ایران را فراهم کرده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Study of Process of Adoption and Enforcement of the TARAZ Principle in Mashruteh Constitution
نویسندگان [English]
- Ali Akbar Jafari Nadoushan 1
- Seyedmohsen Hekmatimoghaddam 2
1 Assistant Professor, Department of Law, University of Yazd, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Public International Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The jurisprudential control of rules as one of the important duties of the Guardian Council is rooted in the special historical-legal basis of the Mashruteh Constitution, which should be sought in a series of events led to ratification and implementation of the second article of amendment of this Constitution. It appears that religious scholars emphasized the authority of jurisprudential basis in the system of country's legislation according to religion, providing the majority of Muslim nation's opinions and ensuring the implementation of the parliament's laws. So, following some scholars, clerics, and members of parliament's efforts, it has been done to consolidation of the second article of the first Iran's Constitution that has provided the field for legal control of rules related to the fourth article in the Islamic Republic's Constitution as a stable legal theory in the history of Iranian law Constitution.
کلیدواژه‌ها [English]
- TARAZ Principle
- Guardian Council
- Mashruteh Constitution
- Controlling the Rules
- Jurisprudential Control
- فارسی
الف) کتا‌ب‌ها
- آبادیان، حسین (1388)، مفاهیم قدیم و اندیشۀ جدید، تهران: کویر.
- انصاری، مهدی (1369)، شیخ فضل‌الله نوری و مشروطیت، تهران: امیرکبیر.
- ترکمان، محمد (1362)، رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات... و روزنامۀ شیخ فضل‌الله نوری، ج 1، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
- ترکمان، محمد (1368)، تاریخ معاصر ایران، کتاب اول، تهران: مؤسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی.
- جعفری ندوشن، علی‌اکبر (1385)، بررسی تطبیقی کارویژه‌های شورای نگهبان در ایران، فرانسه و آمریکا، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- حائری، عبدالحسین (1374)، اسناد روحانیت و مجلس، ج 1، چ اول، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
- حاجی‌پور، نصرت‌الله (1383)، تطبیق قوانین با شرع در نظام قانونگذاری ایران (بررسی مقایسه‌ای موضوع در دو نظام مشروطه و جمهوری اسلامی ایران)، چ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صفایی تبریزی، فضلعلی آقا (1372)، بحران دموکراسی در مجلس اول، به کوشش غلامحسین میرزا صالح، تهران: طرح نو.
- فتحی، نصرت‌الله (1352)، زندگینامۀ شهید نیکنام، ثقه‌الاسلام تبریزی، تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
- کسروی، احمد (1357)، تاریخ مشروطۀ ایران، ج1، تهران: امیرکبیر.
- مدنی کاشانی، عبدالرسول (1378)، رسالۀ انصافیه، کاشان: مرسل.
- نائینی، میرزا محمدحسین (1361). تنبیه‌الامه و تنزیه المله (با مقدمه و پاورقی سید محمود طالقانی)، چ هشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ب) مقالات
- ابوطالبی، مهدی (1387)، «مشروطه‌خواهان مشروعه‌ساز»، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، سال چهارم، ش 12، بهار، ص 44-11.
- تقی‌لو، فرامرز (1394)، «مشروطیت و جمهوری اسلامی: نظریۀ سیاسی شیعه در گذار از تقابل سنت و تجدد»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی(دانشگاه همدان)، سال چهارم، ش 4، پاییز، ص 84-65.
- دانش‌کیا، محمدحسین (1388)، «بررسی اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه»، مطالعات انقلاب اسلامی، ش 16، ص210-179.
- ذاکری، علی‌اکبر (1390)، «اولین انتخاب و آخرین تلاش‌ها برای تعیین مجتهدان ناظر بر مجلس مشروطیت»، مجلۀ حوزه، ش 161، ص 205-144.
- ذبیح‌زاده، علی‌نقی (1381)، «مواضع آیت‌الله نائینی در جریان مشروطیت و حوادث پس از آن»، فصلنامۀ معرفت، ش 52، فروردین، ص110-99.
- کرمی، محمدتقی؛ مهدیار، میثم؛ جعفری کافی‌آباد، صبر (1391). «تحول فرهنگ سیاسی علمای شیعه از دورۀ قاجار تا پهلوی»، مجلۀ علوم سیاسی دانشگاه باقر‌العلوم (ع)، سال پانزدهم، ش 59، ص 134-103.
- کوهستانی‌نژاد، مسعود (1389)، «شرحی بر رسالۀ تفسیر اصل دوم متمم قانون اساسی از شیخ محمدحسین یزدی»، مجله پیام بهارستان، ش 10، زمستان، ص 60-41.
- ملائی توانی، علیرضا؛ بیگی‌زاده، مرضیه (1397)، «بازخوانی مواضع آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی در برابر اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه»، مطالعات تاریخ اسلام، سال دهم، ش 36، بهار، ص 159-133.
ج) روزنامه‌ها
- روزنامۀ ایران نو، سال دوم، ش 39، 3 ذیحجه 1328ق. آرشیو کتابخانۀ مجلس.
- روزنامۀ مجلس، سال چهارم، ش 101-105، جمادی الثانی 1329ق. آرشیو کتابخانۀ مجلس.
- روزنامۀ مجلس، 20 مرداد 1326ق. آرشیو کتابخانۀ مجلس.
- انگلیسی
- A) Books
- Abadian, Hossein (2009), Old concepts and new ideas, Tehran: KAVIR (In Persian).
- Ansari, Mehdi (1990), Sheikh Fazlollah-e Noori and Constitutional, Tehran: AMIR KABIR (In Persian).
- Fathi, Nosratollah (1973), The Biography of Martyr Seghatol Eslam Tabrizi, Tehran: Charity Foundation of Nouriani (In Persian).
- Haeri, Abdol-Hossein (1995), Documents about Clergy and Parliament, Vol. 1, 1th ed., Tehran: Library of Islamic Parliament (In Persian).
- Haji Pour, Nosratollah (2004), Adjustment of Statutes to Sharia in Iranian Legislative System (Comparative Study in Mashruteh and Islamic Republic of Iran), 1th ed., Tehran: Islamic Revolution Document Center (In Persian).
- Jafari Nadoushan, Ali Akbar (2006), A Comparative Analysis in Mandate of Guardian Council in Iran, France and the U.S., Tehran: Islamic Revolution Document Center (In Persian).
- Kasravi, Ahmad (1978), History of the Iranian Constitutional Revolution, Vol. 1, Tehran: AMIR KABIR.
- Madani Kashani, Abdol-Rasoul (1999), ENSAFIEH, Kashan: MORSAL (In Persian).
- Naeeni, Mirza Mohammad Hossein (1982), TANBIH-ol-OMMA and TANZIH-ol-MELLA, 8th ed., Tehran: ENTESHAR Corporation (In Persian).
- Safaei Tabrizi, Fazlali Agha (1993), The Crisis of Democracy in the First Parliament, Tehran: TARH-e No (In Persian).
- Torkaman, Mohammad (1983), Treatise, Declarations, Letters and Papers of Sheikh Fazlollah-e Noori, Tehran: Rasa Institution of Cultural Services (In Persian).
- Torkaman, Mohammad (1989), Contemporary History of Iran, Vol. 1, Tehran: Institution for Cultural Research and Study (In Persian).
- B) Articles
- Aboutalebi, Mehdi (2008), ‘Sharia-oriented Constitutionalists’, Islamic Revolution Studies, No. 12, pp. 11-44 (In Persian).
- Danesh Kia, Mohammad Hossein (2009), ‘Review of the Application of Second Article of MASHRUTEH Constitutional (Supplement)’, Islamic Revolution Studies, No. 16, pp. 179-210 (In Persian).
- Zakeri, Ali Akbar (2011), ‘The First Choice and The Last Efforts in Election of MUJTAHIDS Supervising MASHRUTEH Parliament’, HOWZEH, No. 161., pp. 144-205 (In Persian).
- Karami, Mohammad Taghi and Meysam Mahdyar and Saber Jafari Kafiabad (2012), ‘Evolution of Shia Political Culture from Qajar to Pahlavi’, Political Science (BAGHER-ol-OLOUM University), No. 59, pp. 103-134 (In Persian).
- Kouhestani Nejad, Masoud (2010), Commentary on Treatise about Interpretation of Second Article of MASHRUTEH Constitutional (Supplement) by Sheik Mohammad Hossein Yazdi, Message of BAHARESTAN, No. 10, pp. 41-60 (In Persian).
- Mollaei Tavani, Alireza and Beygi Zadeh, Marziyeh (2018), ‘A Reread in Ideas of Seyyed Abolhassan Esfahani about Second Article of MASHRUTEH Constitutional (Supplement)’, Studies of Islamic History, No. 36, pp. 133-159 (In Persian).
- Taghi Lou, Faramarz (2015), ‘MASHRUTIAT and Islamic Revolution: Political Theory of Shia in the Face of Challenge between Tradition and Modernity’, Islamic Revolution Research Letter, No. 4, pp. 65-84 (In Persian).
- Zabih Zadeh, Ali Naghi (2002), ‘Naeeni’s Opinion about MASHRUTEH and afterbay’, MA’RIFAT, No. 52, pp. 99-110 (In Persian).
- C) Newspapers
- IRAN-e NO, December, 1910, Second Year, No. 3, Parliamentary Library Archive (In Persian).
- MAJLIS, May, 1911, Fourth Year, No. 101-105, Parliamentary Library Archive (In Persian).
23. MAJLIS, February 5th, 1908, Parliamentary Library Archive
)