نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموخته دکتری سیاست‌گذاری عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
در دنیای امروز تمرکززدایی و تشکیل نهادهای محلی به‌عنوان یکی از راهکارهای موفق برای حل مسائل و مشکلات کشورها و استفادة کارامدتر از منابع و توانایی‌هایشان مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر با گذشت بیش از دو دهه از تشکیل شوراها در ایران، تقریباً این اجماع حاصل شده که این نهاد محلی نه‌تنها در انجام وظایف خود و کمک به دولت تأثیرگذار نبوده، بلکه گاهی موجب ایجاد مشکلات اساسی در فرایند مدیریت شهری شده است. بنابراین پرسش پژوهش حاضر آن است که دلیل عدم موفقیت شوراهای اسلامی در ایران چیست؟ پاسخ این است که برای موفقیت تمرکززدایی ضرورت دارد چارچوب نهادی دقیقی در دو سطح ملی و محلی پیش‌بینی شود که در ایران چنین اتفاقی رخ نداده است. در واقع این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی در پی بررسی اصول و زیربنای شکل‌گیری نهادهای محلی و تطبیق آن با الگوی تمرکززدایی در ایران است. بی‌شک تبیین اصول تشکیل نهادهای محلی و مطابقت آن با وضعیت فعلی شوراها می‌تواند کمک شایانی به نحوة اصلاح الگوی تمرکززدایی جهت کارامدی آن داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Explaining the Institutional Framework for Decentralization and the Success of Local Councils in Iran
نویسنده [English]
- Hasan Karimifard
Ph.D. in Public Policy, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
In today's world, decentralization and the formation of local institutions have been recognized as one of the ways for the efficient using a country’s resources and capabilities. Nonetheless, more than two decades after the formation of local councils in Iran, there is almost a consensus that these institutions have not only been ineffective in performing their duties, but have in many cases caused serious problems in the urban-management process. In this light, the present study aims to answer the question: what is the reason for the failure of local councils in Iran? It can be said that for decentralization to succeed, it is necessary to provide a precise institutional framework at both national and local levels, which has not happened in Iran. Using a descriptive-analytical method, this paper seeks to study the legal principles and underpinnings required for the formation of local institutions and its adaptation to Iran’s decentralization model. Undoubtedly, explaining the principles of forming local institutions and adapting them to the current situation of local councils can be a great help in improving the decentralization process in Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
- Decentralization
- institutional framework
- local government
- central government
- Islamic councils
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- ابوالحمد، عبدالحمید (1379)، حقوق اداری ایران، چ ششم، تهران: توس.
- سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور (1396)، بانک اطلاعات شهرداران کشور، معاونت پژوهشی مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری و روستایی.
- طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1384)، حقوق اساسی، چ هفتم، تهران: میزان.
- عباسی، بیژن؛ سهرابلو، علی (1397)، جایگاه شوراهای محلی در نظام حقوقی ایران؛ بررسی اصول قانون اساسی و تفاسیر شورای نگهبان، چ اول، تهران: خرسندی.
- فقیه لاریجانی، فرهنگ (1388)، حقوق روابط شورا و شهرداری، چ دوم، تهران: مجد.
- قالیباف، محمدباقر (1396)، تمرکزگرایی و تمرکززدایی در ایران؛ به‌سوی طراحی الگوی نیمه‌متمرکز، چ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران (1389)، امکان‌سنجی انتخاب مستقیم شهردار توسط مردم در ایران، چ اول، تهران: شهرداری تهران.
- میر ابوالقاسمی، محمدحسین (1382)، طالقانی؛ فریادی در سکوت، چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- هاشمی، سید محمد (1390)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، چ اول، تهران: میزان.
ب) مقالات
- اگشته، سعید (1381)، «شهرداران شورایی؛ عمر نوح یا گل‌های بهاری»، ماهنامۀ شهرداری‌ها، ش۴۴، بهمن‌ماه، ص 19-16.
- آقایی طوق، مسلم (1396)، «نگرشی تطبیقی بر عدم تمرکز محلی در ایران»، فصلنامة دانش حقوق عمومی، سال ششم، ش 18، پاییز و زمستان، ص 65-45.
- ایمانی جاجرمی، حسین (1387)، «بررسی جامعه‌شناختی شوراهای اسلامی با رویکرد کیفی نظریه بنیانی»، در: مجموعه مقالات شوراها؛ چالش‌ها و کارکردها. پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، چ اول، ص 59-13.
- ایمانی جاجرمی، حسین (1389)، «چالش‌های شوراها در مدیریت محلی»، در: شوراهای اسلامی؛ نگاهی به یک دهه تجربه، چ اول، تهران: دادگستر، ص 113-81.
- برک‌پور، ناصر (1385)، «حکمروایی شهر و نظام ادارة شهرها در ایران»، کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
- جلالی، محمد (1394)، «اصول کلی راهنمای تمرکززدایی در حقوق فرانسه و مقایسة آن با حقوق ایران»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، سال هفدهم، ش47، ص 100-71.
- حبیب‌نژاد، سید احمد (1388)، «بررسی حقوقی شوراهای اسلامی شهر در پرتو اصول تمرکززدایی»، فصلنامة حقوق اسلامی، سال پنجم، ش 20، بهار، ص 131-111.
- قاسمیانی، صلاح (1377)، «بررسی موانع اجرای قانون شوراهای اسلامی»، در: مجموعه مقالات همایش شوراهای اسلامی و مشارکت مردمی، ج 2، تهران: وزارت کشور، ص 22-7.
- محمدی، اسفندیار (1382)، «آسیب‌شناسی شوراهای اسلامی شهر و روستا»، مجلة راهبرد، ش 28، تابستان، ص 308-287.
- میرزاده کوهشاهی، نادر (1393)، «رابطۀ دولت مرکزی و شوراهای محلی در ایران»، فصلنامۀ حقوق اداری، ش 6، زمستان، ص 56-31.
- ویژه، محمدرضا (1389)، «مبانی نظری تمرکززدایی»، در: شوراهای اسلامی؛ نگاهی به یک دهه تجربه، چ اول، تهران: دادگستر، ص 26-15.
- ویسی، هادی؛ احمدی‌پور، زهرا؛ قالیباف، محمدباقر (1391)، «آسیب‌شناسی دولت محلی مطالعة موردی: شوراهای اسلامی کلان‌شهرهای ایران»، فصلنامة برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورة ۱۶، ش ۲، ص 36-18.
- ویسی، هادی (1392)، «بررسی الگوهای دولت محلی و تطبیق آن با شهرهای ایران»، فصلنامة جغرافیا و توسعه، ش 33، ص 158-139.
- هریسی‌نژاد، کمال‌الدین (1389)، «سیر تحول ادارة شهرها توسط انجمن‌ها و شوراهای شهر»، مجلة پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، ش 28، ص 427-405.
- --------------- (1381)، «قیمومت اداری در حقوق ایران (مورد شوراهای اسلامی شهر)»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی (تبریز)، ش 182، بهار، ص 244-219.
ج) وب‌سایت‌ها
- خبرگزاری دانشجویان ایران (1398)، وزیر کشور: شهرداری‌ها چهار برابر نیاز نیرو دارند. دسترسی در: https://b2n.ir/635749
- خبرگزاری دانشجویان ایران (1392)، پای صحبت‌های مسئول دولتی شوراها؛ از ممنوعیت‌های شغلی تا محکومیت قضایی. دسترسی در: https://b2n.ir/625222
- خبرگزاری دانشجویان ایران (1398)، ۸۰ درصد شهرداری‌های کشور ورشکسته هستند. دسترسی در: https://b2n.ir/589427
- خبرگزاری صداوسیما (1392)، تکذیب کمیتۀ انتخاب استانداران. دسترسی در: https://www.iribnews.ir/0009Lt
- سامانۀ جامع نظرات شورای نگهبان (1398)، اظهارنظر دربارۀ لایحۀ درآمد پایدار و هزینۀ شهرداری‌ها و دهیاری‌ها. دسترسی در: https://b2n.ir/041443
- سامانۀ جامع نظرات شورای نگهبان (1395)، اظهارنظر دربارۀ طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران. دسترسی در: https://b2n.ir/216005
- انگلیسی
- A) Books
- Shabbir, Cheema & Rondinelli, Dennis (2007), From Government Decentralization To Decentralizing Governance, Washington DC: Institution Press.
- Sisk, Timothy (2008), Democracy At The Local Level: Participation, Representation, Conflict Management, and Governance, International IDEA Handbook.
- World Bank (2009),Local Government Discretion and Accountability: Application of a Local Governance Framework. The Social Development Department.
- World Bank (2008), Decentralization and local democracy in the world. Washington, DC.
- B) Articles
- Council of Europe (2019), " European Charter of Local Self-Government", Details of Treaty No.122. Available at: https://b2n.ir/292082.
- Miller, Keith (2002), " Advantages and Disadvantages of Local Government Decentralization ", A presentation to the Caribbean Conference on Local Government, Guyana.
- Popic, Dejana & Mahesh, Patel (2011), " Decentralization: Equity and Sectoral Policy Implications ", Social Policy and Economic Ananlysis, Bangkok, March.
- gurkan, Asli; Yilmaz, Serdar & Aslam, Ghazia) 2010), " How-to Note: A Framework for the Assessment of Political Decentralization", Social Development Notes; No. 129, World Bank.
)