دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشکدة تحقیق و توسعة علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران

2 دانش ‏آموخته دکتری حقوق بین‏ الملل و و پژوهشگر حقوق بین ‏الملل، تهران، ایران

چکیده

در 7 فروردین ‏ماه 1400 وزیر خارجه دولت چین طی سفری رسمی وارد تهران شد و در بحبوحه مباحث بازگشت ایالات متحده به برجام و خرابکاری‏ هایی که در سایت هسته‏ ای نطنز اتفاق می‏افتاد، موافقت‏ نامه ‏ای با عنوان «برنامه جامع همکاری های فی ما بین ایران و چین» منعقد شد. ابعاد بسیار وسیع این تفاهم نامه در حوزه ‏های متنوع اقتصادی، امنیتی، نظامی، گردشگری ، فرهنگی، دانشگاهی و با تمرکز ویژه روی مسئله انرژی به‏ خصوص خرید نفت و محصولات پتروشیمی توسط دولت چین از ایران در بازه زمانی 25 ساله، ابهامات فراوانی را به‏ وجود آورد و حتی برای افرادی که در این حوزه به صورت حرفه ‏ای فعالیت داشتند، پرسش ‏هایی مطرح شد؛ از جمله اینکه چرا در این زمان این تفاهم ‏نامه منعقد شد و چرا مدت زمان آن 25 سال است. در این نوشتار با هدف رفع ابهامات موجود، این تفاهم ‏نامه از منظر موازین حقوق بین ‏المللی تجزیه ‏و تحلیل می‏شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Comprehensive Program of Cooperation between Iran and China from the Perspective of International Law

نویسندگان [English]

  • Abdollah Abedini 1
  • Bahman Bahri Khiyavi 2

1 Faculty Member of the Institution for Research and Development in the Humanities (SAMT), Tehran, Iran

2 Ph. D of International Law and Researcher of International Law, Tehran, Iran

چکیده [English]

On 27 March 2021, the Chinese Foreign Minister arrived in Tehran as an official visit, and in the midst of discussions about the US return to the Joint Comprehensive Plan of Action and the sabotage at the Natanz nuclear site, an agreement was reached entitled "Comprehensive Program of Cooperation between Iran and China". The very broad dimensions of this agreement in various economic, security, military, tourism, cultural, academic fields and with a special focus on the issue of energy, especially the purchase of oil and petrochemical products by China from Iran over a 25-year period, leave many ambiguities. It even raised questions for experts in the field, including why it was signed at this time and why for 25 years. In this paper, with the aim of resolving the existing ambiguities, we analyze this agreement from the perspective of international law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • agreement
  • Belt And Road Initiative
  • international law
  • treaty
  • foreign investment
  1. فارسی

الف) کتاب‏ها

  1. جمعی از نویسندگان (1394)، برجام: سیاست، الزامات و دستاوردها، تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
  2. دالزر، رودلف؛ شروئر، کریستف (1391)، اصول حقوق بین‏الملل سرمایه‏گذاری، ترجمة سید قاسم زمانی و به‏آذین حسیبی، تهران: شهر دانش.
  3. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1385)، حقوق معاهدات بین‏المللی، چ سوم، تهران: گنج دانش.
  4. فلسفی، هدایت‏الله (1383)، حقوق بین‏الملل معاهدات، چ دوم، تهران: نشر نو.

 

ب) مقالات

  1. شریف‏زاده، زهرا (1399)، «تحلیلی بر قرارداد 25 سالة ایران و چین»، مرکز بین‏المللی مطالعات صلح. در:http://peace-ipsc.org

‏6. وفایی، حامد (1400)، «تبیین نوع نگاه مردم، نخبگان علمی و سیاسی چین به برنامة ۲۵ ساله»، پژوهشکدة مطالعات راهبردی، در: https://csr.ir/

  1. نشست علمی برگزارشده از سوی انجمن حقوق‏شناسی با موضوع «همکاری‏های جامع ایران و چین» با حضور دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی، دکتر محمد شریف و دکتر یوسف مولایی مراجعه کنید: https://www.instagram.com/tv/CNXxf11qGgD/?igshid=ix36u10zydjd

 

ج) پایان‏نامه

  1. روزگاری، خلیل (1397)، چالش‏های اجرای معاهدات سرمایه‏گذاری در نظام حقوقی ایران، رسالة دکتری حقوق بین‏الملل عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

 

د) اسناد

  1. آیین‏نامة چگونگی تنظیم و انعقاد توافق‏های بین‏المللی، مصوب 1371، در:

https://rc.majlis.ir/fa/law/show/114276

  1. قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، مصوب 1388، در:

https://rc.majlis.ir/fa/law/show/780303

  1. قانون موافقت‏نامة تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‏گذاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری خلق چین، مصوب 1383، در:

https://rc.majlis.ir/fa/law/show/97880

  1. قانون تشویق و حمایت سرمایه‏گذاری خارجی، مصوب 1380، در:

https://rc.majlis.ir/fa/law/show/133816

  1. نظرسنجی مؤسسة مطالعات و تحقیقات بین‏المللی ابرار معاصر تهران، نگرش نخبگان دانشگاهی ایران در قبال سند جامع همکاری‏های ایران و چین، قابل دسترسی در:

https://tisri.org/?id=a7aler8c

  1. وزارت امور خارجه، اسناد برجام، در: https://www.mfa.gov.ir
  2. وزارت امور خارجه، گزارة برگ برنامة جامع همکاری ایران و چین، در:

https://mfa.gov.ir/files/mfa/PDF/china.pdf

 

  1. انگلیسی
  2. A) Book
  3. Casey-Maslen Stuart and Tobias Vestner (2019), A Guide to International Disarmament Law, Routledge, 1st edition.
  4. Crawford, James. (2020), China and the Development of an International Dispute Resolution Mechanism for the Belt and Road Construction, in Shan, Zhang and Su (eds.) China and International Dispute Resolution in the Context of the Belt and Road Initiative, Cambridge University Press.
  5. Juan, Xu & Wang Yuzhu (2019), Basic contents, in Fang and Nolan (eds.) Routledge Handbook of the Belt and Road, 1st Edition.
  6. Wolf, Siegfried O. (2020), The China-Pakistan Economic Corridor of the Belt and Road Initiative: Concept, Context and Assessment, Springer, 1st Edition.
  7. Shang, Huping (2019), The Belt and Road Initiative: Key Concepts, Springer, 1st Edition.
  8. Xiangrong, Dong (2019), A brief history of the Silk Road, in Cai Fang: Peter Nolan (eds.) Routledge Handbook of the Belt and Road.
  9. Ye, Min (2020), The Belt Road and Beyond, Cambridge University Press.

 

  1. B) Article
  2. Cai, Peter (2017), “Understanding China’s Belt and Road Initiative”, Lowy Institute. at: https://www.lowyinstitute.org/publications/understanding-china-s-belt-and-road-initiative
  3. Chaziza, Mordechai (2020), “The impact of U.S. sanctions on Iran’s engagement and integration in the Belt and Road Initiative”, Digest of Middle East Studies, Vol. 29, issue 2, pp. 167-182.
  4. Christie, G. (1962), “What Constitutes a Taking of Property under International Law?”, British Yearbook of International Law, Vol. 38, pp. 307-338.
  5. Ly, Bora (2020), China and Global Governance: Leadership through BRI, Cogent Social Sciences, at:

https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/23311886.2020.1801371?needAccess=true

  1. Murdoch-Gibson, Sebastian (2020), “China’s Polar Silk Road: A series on the Arctic dimension of China’s Belt and Road Initiative”, Asia Pacific Foundation of Canada. at: https://www.asiapacific.ca/sites/default/files/chinapolarsilkroad_web.pdf
  2. Ruzza, Alice (2017), “Expropriation and Nationalization”, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, Online Version.
  3. Zeng, Wenge (2020), “An Analysis of the Legal Issues of China’s Overseas Investment in the Context of the ‘Belt and Road’ Initiative”, in Martinico and WU (eds.), A Legal Analysis of the Belt and Road Initiative: Towards a New Silk Road?, Palgrave Macmillan, pp. 199–219.
  4. Zhang, Kangle (2018), “A Tale of Ending Poverty: The New Financial Institutions and China’s Global Strategy”, in Shan, Nuotio, Zhang (eds.), Normative Readings of the Belt and Road Initiative: Road to New Paradigms, Springer, Zhang, Kangle, A Tale of Ending Poverty: The New Financial Institutions and China's Global Strategy (2017), Wenhua Shan, Kimmo Nuotio and Kangle Zhang (eds), 'Normative Readings of the Belt and Road Initiative: Road to New Paradigms' (Springer, 2018), Helsinki Legal Studies Research Paper No. 50.
  5. C) Instrument
  6. Full text of Joint Statement on Comprehensive Strategic Partnership between I.R. Iran, P.R. China (2016), at: https://www.president.ir/EN/91435
  7. Letter dated 16 March 2020 from the Permanent Representative of the Russian Federation to the United Nations addressed to the Secretary-General, at: https://undocs.org/pdf?symbol=en/A/74/752
  8. Katzman, Kenneth, (2021). Iran Sanctions, The US Congressional Research Service, at https://fas.org/sgp/crs/mideast/RS20871.pdf
  9. Maritime Delimitation and Territorial Questions between Qatar and Bahrain (Qatar v. Bahrain), ICJ Reports, 1994.
  10. MEMORANDUM OF UNDERSTANDING BETWEEN GOVERNMENT OF THE ITALIAN REPUBLIC AND THE GOVERNMENT OF THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA ON COOPERATION WITHIN THE FRAMEWORK OF THE SILK ROAD ECONOMIC BELT AND THE 21ST CENTURY MARITIME SILK ROAD INITIATIVE, signed March 2019, at: https://www.governo.it/sites/governo.it/files/Memorandum_Italia-Cina_EN.pdf
  11. Memorandum of Understanding between the Government of Victoria and the National Development and Reform Commission of the People's Republic of China on Cooperation within the Framework of the Silk Road Economic Belt and the 21st Century Maritime Silk Road Initiative, signed 8 October 2018, at: https://www.vic.gov.au/sites/default/files/2019-10/20191023-Framework-Agreement-Signed-English.pdf
  12. Memorandum of Understanding between the Council Ministers of Bosnia and Herzegovina and the National Development and Reform Commission of the People's Republic of China on Cooperation within the Framework of the Silk Road Economic Belt and the 21st Century Maritime Silk Road Initiative, signed 1 May 2017, at: http://www.mvteo.gov.ba/attachments/en_bh---pr-china-mou-silk-road-economic-beltpdf.pdf
  13. MEMORANDUM OF UNDERSTANDING BETWEEN THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF LATVIA AND THE GOVERNMENT OF THE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA ON COOPERATION WITHIN THE FRAMEWORK OF THE SILK ROAD ECONOMIC BELT AND THE 21ST CENTURY MARITIME SILK ROAD INITIATIVE, at: http://tap.mk.gov.lv/doc/2016_11/AM_MoU_EN_20161024.2386.docx
  14. Vienna Convention on the Law of Treaties, 1969.

 

  1. D) Website
  2. http://au.china-embassy.org/eng/gdxw/t1463343.htm
  3. http://nazarat.shora-rc.ir
  4. http://www.mvteo.gov.ba/attachments/en_bh---pr-china-mou-silk-road-economic-beltpdf.pdf
  5. https://donya-e-eqtesad.com
  6. https://en.ndrc.gov.cn/newsrelease_8232/202011/t20201124_1251130.html
  7. https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/sanctions-programs-and-country-information
  8. https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements
  9. https://research.ut.ac.ir
  10. https://theglobepost.com
  11. https://www.atlanticcouncil.org/in-depth-research-reports/issue-brief/belt-and-road-in-latin-america-a-regional-game-changer/
  12. https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-08-07/china-s-marshall-plan
  13. https://www.cfr.org
  14. https://www.dw.com
  15. https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjb_663304/zwjg_665342/zwbd_665378 /t1582730.shtml
  16. https://www.fpri.org
  17. https://www.governo.it/sites/governo.it/files/Memorandum_Italia-Cina_EN.pdf
  18. https://www.irna.ir
  19. https://www.isna.ir
  20. https://www.isna.ir/news/1400011505974/
  21. https://www.mehrnews.com
  22. https://www.nytimes.com/2021/03/27/world/middleeast/china-iran-deal.html
  23. https://www.reuters.com/article/china-usa-un-int-idUSKBN2B336H
  24. https://www.reuters.com/business/energy/countries-where-iranian-oil -gas-revenues-are-blocked-2021-01-05/
  25. https://www.smh.com.au/politics/federal/victoria-s-belt-and-road-deal- with-china-torn-up-20210421-p57l9q.html
  26. https://www.tabnak.ir
  27. https://www.un.org/press/en/2018/sc13615.doc.htm
  28. https://www.vic.gov.au/bri-framework
  29. https://www.worldbank.org
  30. https://www.yjc.news