دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22059/jplsq.2021.301882.2412

چکیده

مشارکت در سرمایه‏ گذاری، قراردادی ‏است که به موجب آن دو یا چند شریک تجاری جهت اجرای یک طرح ‏اقتصادی مشخص مشارکت کرده و از ‏طریق آورده‏ های نقدی و یا غیرنقدی، در آن طرح سرمایه‏ گذاری می ‏نمایند. «مشارکت در سرمایه‏ گذاری» یکی از شیوه‏ های قراردادی بین ‏المللی است که می‏تواند در صنعت نفت نیز استفاده شود. در ایران، اگرچه این شیوه مطابق قانون نفت 1336 مجاز شمرده شده بود، با تغییر قوانین نفت، ابتدا در قانون نفت ‏1353‏ استفاده از این روش در «عملیات بالا‏دستی» صنعت نفت و سپس در قانون ‏نفت 1366 به‏ طور‏ کلی ‏استفاده از هر نوع شیوۀ مشارکتی در صنعت نفت، ممنوع اعلام شد. قانون نفت 1390‏علاوه‏ بر اصلاح موادی از قانون ‏نفت 1366، مقررات قانون ‏نفت 1353 ‏را‏ ملغی ‏کرده ‏است، با اینکه ممنوعیت ‏استفاده از روش ‏های ‏مشارکتی براساس قانون مزبور همچنان به قوت خود باقی است، به‏ نظر می‏رسد با توجه به ‏قوانین جدید،‏ استفاده از این مدل قراردادی در صنعت نفت و گاز مجاز شمرده ‏می‏ شود. چنانکه با رونمایی از قراردادهای ‏نفتی جدید در فضای پس از برجام که در آن یکی از اولویت ‏های اصلی کشور جذب مشارکت خارجی در ‏سرمایه ‏گذاری اعلام ‏شده است، قوانین جدیدالتصویب، برخی به‏ صراحت و برخی به‏ طور‏ ضمنی ‏استفاده از این مدل قراردادی را در قراردادهای نفتی مجاز دانسته‏ اند. در این مقاله پس از ذکر ارکان این نوع قرارداد و ذکر پیشینة استفاده از این مدل قراردادی در صنعت نفت تلاش خواهد شد با تحلیل قوانین جدید موضع قانونگذار در امکان استفاده از این‏ مدل قراردادی در صنعت نفت و گاز بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Status of International Joint-Venture Contracts in the Iranian Oil Industry

نویسندگان [English]

  • Maryam Bolandi Barzoki 1
  • Dr Mahmoud Jalali 2

1 Ph.D. Student of Private Law, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences & Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Associate Professor, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences & Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Joint venture is a contract whereby two or more business partners participate in the execution of a specific economic plan and invest in that plan through cash or non-cash. Joint venture is among the international contract models that can be and is used in the oil industry. In Iran, this contractual method was permitted under Oil Act of 1957 but the law was changed. First the use of this method was limited in the "upstream operation" of the oil industry by the Oil Act of 1974 and then the Oil Act of 1987 prohibited the use of any type of cooperative method in the oil industry. Although a law passed in 2011 amended the provisions of the 1987 Act. The main question this paper is the following: is it allowed to use this contractual model under the new rules in oil and gas industry? With the introduction of new oil contracts in the post-JCPOA and in view of the fact that one of the country's top priorities is attracting foreign investment, it seems new laws have explicitly or implicitly permitted the use of this model of contract in the oil contracts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • international trade law
  • foreign investment
  • joint-venture contract
  • oil and gas industry
  1. فارسی

الف) کتاب‏ها

  1. ارفع‏نیا، بهشید (1376)، حقوق بین‏الملل خصوصی، ج 2، چ دوم، تهران: بهتاب.
  2. اشمیتوف، کلایوم (1378)، حقوق تجارت بین‏الملل، ترجمۀ بهروز اخلاقی و دیگران، تهران: سمت.
  3. اصغرزاده، عبدالله (1374)، آشنایی با تجارت متقابل، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‏های بازرگانی.
  4. الماسی، نجادعلی (1385)، تعارض قوانین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  5. امام، فرهاد (1373)، حقوق سرمایه‏گذاری خارجی در ایران، تهران: یلدا.
  6. اهری، حسین (1349)، قراردادهای نفتی:قیمت و درآمد نفت، تهران: کاویان.
  7. بلندی، مریم (1388)، تبیین قراردادهای مشارکت در سرمایه‏گذاری نفتی در حقوق ایران، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر عبدالحسین شیروی و دکتر محمدمهدی الشریف، دانشگاه اصفهان.
  8. آمیش، پل دبلیو، کیلینگ، ج. پیتر (1372)، مدیریت بین‌المللی، احمد آرام، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
  9. پاکدامن، رضا (1372)، راهنمای تنظیم موافقت‏نامه‏های سرمایه‏گذاری مشترک صنعتی (در کشورهای در حال توسعه، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‏های بازرگانی.
  10. حسن بیکی، ابوالفضل (1381)، نفت بای بک و منافع ملی، تهران: آوای نور.
  11. دمر چیلی، محمد (1384)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، تهران: میثاق عدالت.
  12. روحانی، فؤاد (2536)، صنعت نفت ایران: بیست سال بعد از ملی ‏شدن، تهران: شرکت سهامی.
  13. سلجوقی، محمود (1385)، بایسته‏های حقوق بین‏الملل خصوصی، تهران: میزان.
  14. شاپیرا، ژان (1371)، حقوق بین‏الملل بازرگانی، ترجمۀ ربیعا اسکینی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  15. شیروی، عبدالحسین (1393)، حقوق نفت و گاز، تهران: میزان.
  16. فرشاد گهر، ناصر (1381)، سیری در قراردادهای نفتی ایران، تهران:پژوهشکده امور اقتصادی.
  17. کاتوزیان، ناصر (1385)، قواعد عمومی قراردادها، ج 1، تهران: سهامی انتشار.
  18. کاتوزیان، ناصر (1386)، حقوق مدنی عقود معین: مشارکت‏هاـ صلح، تهران: گنج دانش.
  19. موحد، محمدعلی (1357)، نفت ما و مسائل حقوقی آن، تهران: خوارزم.
  20. موسوی، میر طیب (1384)، مسائل سیاسی اقتصادی جهانی نفت، تهران: مردم‏سالاری.
  21. نصیری، محمد (1375)، حقوق بین‏الملل خصوصی، ج 1 و2، تهران: آگاه.

 

ب) مقالات

  1. ایرانپور، فرهاد (1381)، «شناسایی و یا انکار اصل حاکمیت اراده در حقوق بین‏الملل خصوصی ایران»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 58، ص 91-75.
  2. ایرانپور، فرهاد (1386)، «مبانی عمومی قراردادهای نفتی»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 37، ش 3، ص 28-1.
  3. ایرانپور، فرهاد (1387)، «انواع قراردادهای نفتی:ت حول قراردادهای نفتی از قراردادهای معاوضی به‏سوی قراردادهای مشارکتی»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 38، ش 2، ص 38-25.
  4. خزائی، حسین (1369)، «بررسی اجمالی مفهوم حقوقی (J.V) در حقوق آمریکا و حقوق بین‏الملل»، مجلۀ حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‏المللی، 13، ص 53-128.
  5. عرفانی، محمود (1372)، «مشارکت تجارتی بین‏المللی»، نشریۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1142، ص 99-63.
  6. القشیری، احمد و طارق ریاض،(1382)، «قانون حاکم بر نسل جدید قراردادهای نفتی:چرخش در روند داوری»، شرح و ترجمه محسن محبی، مجله حقوقی، شماره 29، صص 29-110.
  7. گودرزی، زهرا (1393)، «تحلیل قوانین جدید در حوزۀ نفت و گاز و بررسی ظرفیت قانونی موجود در پذیرش تحولات قراردادی»، مطالعات حقوق انرژی، 2، ص 153-166.
  8. محبی، محسن (1385)، «رویۀ داوری بین‏المللی دربارۀ غرامت (دعاوی نفتی)»، مجلۀ حقوقی، 35، ص 70-9.
  9. موحد، محمدعلی (1376)، «قراردادهای نفتی پس از درنگی بیست‏ساله»، مجلۀ اقتصاد انرژی، 2و3، ص 87- 79.
  10. ناظمی، امیر (1396)، «مدل‏های همکاری مشترک در صنعت نفت و گاز ایران؛ رویکرد شناختی»، فصلنامۀ پژوهش‏های سیاستگذاری و برنامه‏ریزی انرژی، 9، ص 146-113.

 

ج) اسناد

  1. ابلاغیۀ مورخ 1/3/84 مقام معظم رهبری در مورد سیاست‏های اصل 44.
  2. آیین‏نامۀ تشویق و حمایت از سرمایه‏گذاری خارجی مصوب ‏1381.
  3. آیین‏نامۀ چگونگی قراردادهای بیع متقابل غیرنفتی (بند «و» مادۀ 85) وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت بازرگانی مصوب ‏1379.
  4. تصویب‏نامه راجع به سرمایه‏گذاری خارجی، ضوابط حاکم بر قراردادها، مشارکت مدنی و بیع متقابل.
  5. قانون برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ‏1379.
  6. قانون برنامۀ سوم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ‏1383.
  7. قانون تشویق و حمایت از سرمایه‏گذاری خارجی مصوب ‏1381.

 

  1. انگلیسی
  2. A) Books
  3. Ripinsky, Sergery. Williams, Kevin (2015), Damages in International Investment Law, British Institute of International and Comparative Law.