نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
قانون اساسی سند میثاق ملی باید دارای ثبات بیشتری نسبت به سایر قوانین باشد و هر اتفاق، سلیقه و زمانی قادر به تغییر آن نباشد، با این وصف نمی‌توان گذر زمان و ایجاد نیازهای جدید و ناکارامدی آن را در برابر تغییرات پنهان کرد. افزون‌بر اینکه صاحبان اصلی این قانون مردم هستند و حاکمیت توسط ایشان به حکمرانان تفویض می‌شود. هدف این پژوهش ارائۀ چارجوب استدلالی برای توجیه پذیرش حق مطالبۀ نسل‌های جدید با توجه به نیازها و کارکردهای قانون است. پرسش پژوهش این است که حق مطالبات نسل جدید نسبت به مندرجات قانون اساسی با توجه به اصل ثبات قانون اساسی چگونه قابل پذیرش است؟ مطابق فرضیۀ پژوهش حق مطالبه‌گری نسل‌های جدید در چارجوب اصول متغیر قانون اساسی جمهوری اسلامی پذیرفته است. در این پژوهش از روش توصیفی – تحلیلی برای بررسی رابطۀ مطالبۀ نسل‌ها و قانون اساسی استفاده شده است. براساس نتیجۀ این پژوهش قانون اساسی در اصول ثابت دارای ثبات مطلق است که مطالبه در آن ممکن نیست و نسبت به اصول متغیر ثبات از نوع نسبی است که مطالبه در آن پذیرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Relationship between the Principle of Constitutional Stability and Generational Demands in the Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran
نویسندگان [English]
- kheirollah Parvin 1
- Ali Agah 2
1 Prof, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
The constitution is a national pact and as such must be more consistent than other laws and no event, or changing of taste or time should be allowed to change it. That being the case, the passing of time, new needs, and inefficiency of the constitution when facing changes cannot be overlooked. Also, the real owners of the constitution are the people, and the right to govern is given to governments by the people. The purpose of this research is to propose an argumentative framework to justify the new generation’s right to demand changes in the constitution. The basic question of the research is how can the new generation’s demand right be accepted in relation to the principle of constitutional stability? Based on the hypothesis of the research, the new generation’s right to demand constitutional change is accepted in the framework of the changeable principles of the constitution of the Islamic Republic of Iran. In the present study, the descriptive-analytical method is used to investigate the relationship between generations’ demands and the constitution. The results of the research indicate that the unchangeable articles of the constitution are absolutely permanent and there could be no demand for amending them, but the changeable articles can be amended in light of new generation’s right to demand constitutional changes.
کلیدواژه‌ها [English]
- principle of consistency
- relative consistency
- absolute consistency
- constitutional law
- demanding
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- ادمون رباط (1389)، مقدمۀ حقوق اساسی، ترجمۀ خیرالله پروین، چ اول، تهران: جنگل.
- بشیریه، حسین (1397)، جامعه‌شناسی سیاسی( نقش نیروهای سیاسی در زندگی سیاسی)، چ بیست‌وهفتم، تهران: نی.
- بهادری جهرمی، محمد؛ درویش متولی، میثم؛ فتاحی زفرقندی، علی (1397)، شرح قانون اساسی فصل ششم شورای نگهبان اصول 95،94،93 و 98، ج 1، زیر نظر عباسعلی کدخدایی، چ اول، تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج3، چ اول، تهران: گنج دانش.
- جمعی از نویسندگان (1389)، فرهنگ اصول فقه، ج 1، چ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله (1368)، ولایت فقیه (رهبری در اسلام)، ج یکم، چ دوم، تهران: رجاء.
- راسخ، محمد؛ کوششکار، ریحانه؛ عامری، فائزه (1394)، وضع مقرره در قوۀ قضاییه، چ اول، تهران: دراک.
- سبحانی، جعفر، منشور جاوید، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
- سروش، عبدالکریم (1392)، بسط تجربۀ نبوی، چ ششم، تهران: صراط.
- شهیدی، مهدی (1393)، آثار قراردادها و تعهدات، چ ششم، تهران: مجد.
- طباطبایی، محمدحسین (1397)، اسلام و انسان معاصر (بررسی‌های اسلامی)، ج 2، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم: رسالت.
- عمید، حسن (1388)، فرهنگ فارسی عمید، چ اول، تهران: فرهنگ نما.
- عمیدزنجانی، عباسعلی (1426ق)، فقه سیاسی، ج اول، تهران: امیرکبیر.
- قاری سیدفاطمی، سید محمد (1396)، حقوق بشر معاصر، ج 1، چ پنجم، تهران: نگاه معاصر.
- قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل (1390)، بایسته‌های حقوق اساسی، چ چهلم، تهران: میزان.
- قرشی، علی‌اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، ج4، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- قنواتی، جلیل (1389)، نظام حقوقی اسلام، چ دوم، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
- کاتوزیان، ناصر (1395)، فلسفۀ حقوق، ج 1، چ هشتم، تهران: سهامی انتشار.
- کدیور، محسن (1393)، حق الناس اسلام و حقوق بشر، چ پنجم، تهران: کویر.
- کعبی، عباس (1394)، مبانی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چ اول، تهران: بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع).
- کوشا، جعفر (1389)، جرایم علیه عدالت قضایی، چ دوم، تهران: میزان.
- گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1399)، بازنگری قانون اساسی - بازاندیشی در همنشینی قدرت و آزادی در جمهوری اسلامی، چ اول، تهران: نگاه معاصر.
- مجتهد شبستری، محمد (1381)، هرمونتیک کتاب و سنت (فرایند تفسیر وحی)، چ پنجم، تهران: طرح نو.
- محمصانی، صبحی (1358)، فلسفۀ قانونگذاری در اسلام، برگردان اسماعیل گلستانی، چ دوازدهم، تهران: امیرکبیر.
- مدنی، جلال‌الدین (1386)، مبانی و کلیات علم حقوق، چ شانزدهم، تهران: پایدار.
- مطهری، مرتضی (1381)، اسلام و مقتضیات زمان، ج 2، چ سیزدهم، قم: صدرا.
- مطهری، مرتضی (1381)، امامت و رهبری، چ بیست‌وهفتم، قم: صدرا.
- معین، محمد (1382)، فرهنگ فارسی معین، ج1، تهران: سی گل.
- منصوریان، مصطفی (1397)، شرح قانون اساسی – فصل چهاردهم بازنگری در قانون اساسی. اصل 177، زیر نظر عباسعلی کدخدایی، چ اول، تهران: پژوهشکدۀ شورای نگهبان.
- مظفر، محمدرضا (1415ق)، اصول فقه، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
- وائل بن حلاق (1398)، تاریخ تئوری‌های حقوقی اسلامی، ترجمۀ محمد راسخ، چ پنجم، تهران: نی.
ب) مقالات
- ارژنگ، اردوان؛ علیزاده، فاطمه (1392)، «چالش ثبات و جهان‌شمولی احکام با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)»، پژوهشنامۀ متین، ش 60، ص 28-1.
- اصلانی، فیروز؛ رحمانیان، عبدالمجید (1396)، «بررسی اعتبار حقوقی اصول تغییر ناپذیر قانون اساسی با نگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 17، صص 65-45
- اصلانی، فیروز؛ ضیایی نجف آبادی، مریم (1398)، «تبیین ادله اعتبار فرانسلی قانون اساسی»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره 24، صص40-19
- کاویانی، محمدهادی؛ حسینی، محمدجواد (1396)، «بررسی ضرورت یا عدم ضرورت بازنگری قانون اساسی با پیدایش نسل های جدید»، نشریه اندیشمندان حقوق، شماره 12، صص 22- 5.
- میرزایی، اقبال‌علی (1393)، « قانون و اعتبار زمانی آن با تأکید بر مفهوم و اوصاف قانون موقت»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 75، ص 171- .145.
- عربی
- ابراهیم انیس؛ عبدالحلیم منتصر؛ عطیه الصوالحی؛ محمد خلف احمد (1386)، المعجم الوسیط، ج اول، برگردان محمد بندر ریگی، چ دوم، تهران: انتشارات اسلامی.
- انصاری شوشتری، محمدعلی (1415ق)، الموسوعه الفقهیه المیسره و یلیها الملحق الاصولی، ج اول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- سیدمرتضی، علی ابن الحسین (1411ق)، الذخیره فی علم الکلام، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
- صدر، سید محمدباقر (1399)، لمحه فقهیه تمهیدید عن مشروع دستورالجمهوریه الاسلامیه فی ایران، مجموعه الاسلام یقود الحیاه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
- مفید، محمدبن نعمان (1410)، المقنعه، الطبعه الثانی، قم: مؤسسۀ نشر الاسلامی.
- مصطفوی، محمدکاظم (1421ق)، القواعد الفقهیه، ج 1، چ چهارم، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
- نائینی، میرزا محمدحسین (1398)، تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، چ چهارم، قم: بوستان کتاب.
- 2. انگلیسی
- A) Books
- Avril, p. & Gicquel, J (2010), Droit Parlementaire, Montchrstien.
- Eseng’Ekeli, Jacques Djoli, DROIT CONSTITUTIONNEL- Principes Structuraux , Tome1, UNIVERSTITAIRES AFRICAINES
- Favoreu, Louis & Authoers (2019), Droit constitutionnel, Paris: Dalloz.
- Hamon, Fransic & Troper, Michel (2014), Droit constitutionnel, LGDJ.
- Roznai, Yaniv (2017), Unconstitutional Constitutional Amendments: The Limits
of Amendment Powers, Oxford University Press.
- B) Articles
- Colon-Rios, Joel (2010),” The Legitimacy of the Juridical: Constituent Power, Democracy, and the Limits of Constitutional Reform”, Osgoode Hall Law Journal, Vol. 48, pp. 199-245.
)