نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
وجه اشتراک نگرش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این است که انقلاب منشأ تحولات شگرف در روابط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک جامعه است. به همین ترتیب مقولۀ آزادی در انقلاب 1357 ایران در میان هر سه گونه نگرش سیاسی و فکری موجود در صحنۀ ایران بعد انقلاب یعنی نگرش اسلام‌گرای فقاهتی، چپ اسلامی و غیراسلامی و راست میانه‌رو به شکل گفتمان بارز سیاسی سال‌های تأسیس نخستین قانون اساسی بعد انقلاب درآمده و با تفاوت‌هایی متناسب با ظرفیت‌های معرفتی هر کدامشان ظهور و بروز یافته است. این گفتمان، با وجود تأثیرپذیری از گفتمان‌های لیبرال دموکراسی؛ به‌خصوص در نگرش اسلام‌گرای فقاهتی به‌عنوان اندیشۀ حاکم بر دهۀ نخست بعد انقلاب، از مبانی و مبادی فکری و معرفتی متفاوتی برخوردار است و نمی‌توان از این‌همانی آنها سخن گفت. گفتمان مذکور بر نگرش قوۀ مؤسس قانون اساسی سال 1358 نیز تأثیر گذارده است و نگرش خاصی را در مورد این مقوله می‌توان در میان مؤلفان قانون اساسی مذکور یافت که با ابزارهای هرمنوتیک مؤلف‌محور قابلیت تحلیل دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Hermeneutic Attitude of the 1979 Constitutional Legislator to the Concept of Fundamental Freedoms
نویسندگان [English]
- Amirhossein Ebrahimi tuchayi 1
- Hossein Rahmatollahi 2
1 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law,College Of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Prof.,Department of Public Law, Faculty of Law, College Of Farabi, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Various political, economic, social and cultural theories share the common point that a revolution causes huge changes in political, social, economic and cultural relations of a society. In the 1979 Iranian revolution, three political discourses were active namely, Islamic jurisprudence, Islamic and none-Islamic leftism and the centrist right, each of which had their own unique interpretation of the concept of fundamental freedoms. This subject became the dominant issue in the first post-revolution constitution adopted in 1979. Although the Islamic jurisprudence discourse - which was dominant in the first decade after revolution - was affected by the liberal democratic discourse it was something different. It had a profound impact on the constitutional legislator’s attitude to the concept of fundamental freedoms which can be analyzed on the basis of author-centric hermeneutics.
کلیدواژه‌ها [English]
- basic freedom
- discourse
- constitutional legislator
- author’s hermeneutics
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- آرمین، محسن ( 1388)، جریان‌های تفسیری معاصر و مسئلۀ آزادی، تهران: نی.
- الهی‌راد، صفدر (1398)، آشنایی با هرمنوتیک، تهران: سمت.
- برلین، آیزایا (1368)، چهارمقاله دربارۀ آزادی، ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
- بشیر، حسن (1384)، تحلیل گفتمان دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها، تهران: دانشگاه امام صادق.
- بهرامی، قدرت‌الله (1390)، نهضت آزادی ایران، قم: زمزم هدایت.
- تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان و پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسۀ تحقیقات و علوم انسانی.
- پالمر، ریچارد (1398)، علم هرمنوتیک، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
- جونز، پیتر (1392)، فلسفۀ حقوق: حق‌ها ( مبانی، ماهیت، قلمرو، محتوا و نارسایی‌ها)، ترجمۀ دکتر مشتاق زرگوش، دکتر مجتبی همتی، تهران: میزان.
- حقیقت، صادق (1394)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
- خمینی، روح‌الله (1388)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- خمینی، روح‌الله (1389)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- شریعتی، علی (1387)، فرهنگ لغات دکتر علی شریعتی، تهران: شرکت انتشارات قلم.
- صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ( 1364)، تهران: ادارۀ کل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، دورۀ سه‌جلدی.
14 . طالقانی، محمود (1358)، پرتوی از قرآن، ج5، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- فرکلاف، نورمن (1379)، تحلیل انتقادی گفتمان، گروه مترجمین، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها .
16.فرقانی، مهدی (1382)، راه دراز گذار، تهران: فرهنگ و اندیشه.
- فیرحی، داود (1392)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نی.
- قاضی، ابوالفضل (1383)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان.
- قلفی، محمد وحید ( 1386)، مجلس خبرگان و حکومت دینی در ایران، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) و مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
- کاتوزیان، ناصر (1385)، ایزانلو، محسن، جعفری تبار، حسن، غمامی، مجید، کیوانفر، شهرام، حکومت قانون و جامعۀ مدنی، تهران: دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
21 . کرنستون، موریس (1370)، تحلیلی نوین از آزادی، ترجمۀ جلال‌الدین اعلم، تهران: امیرکبیر.
- کی اشمیت، لارنس (1395)، درآمدی بر فهم هرمنوتیک، ترجمۀ بهنام خداپناه، تهران: ققنوس.
- کیوانفر، شهرام (1395)، مبانی فلسفی تفسیر قانون، تهران: مجد.
24.گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، تهران: جنگل، جاودانه.
- مطهری، مرتضی (1369)، فلسفۀ تاریخ، ج1، تهران: صدرا.
- مطهری، مرتضی (1387)، مجموعه آثار، ج ب24، تهران: صدرا.
- منوچهری، عباس؛ تاجیک، محمدرضا؛ حسینی‌زاده، محمدعلی؛ حقیقت، صادق؛ کوثری، مسعود؛ حسینی بهشتی، علیرضا؛ نجاتی حسینی، محمود (1394)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت.
- میرفخرایی، تژا (1383)، فرایند تحلیل گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- واعظی، احمد (1397)، درآمدی بر هرمنوتیک، قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
- ویژه، محمدرضا (1390)، مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی، تهران: جنگل، جاودانه.
- هاشمی، محمد (1397)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان.
- هیوود، اندرو (1395)، کلیدواژه‌های سیاست و حقوق عمومی، ترجمۀ اردشیر امیر ارجمند، تهران: امیرکبیر.
ب) مقالات
- امینی، آرمین؛ رضایی‌پناه، علی (1398)، «گفتمان چپ در ایران قبل از انقلاب اسلامی و منافع ملی ایرانیان»، فصلنامۀ مطالعات منافع ملی، ش 15، ص 77-49.
- خستو، رحیم (1389)، «ساخت‌یابی روشنفکری دینی؛ مطالعۀ موردی مهندس بازرگان»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، ش 10، ص 72-43.
- خلیلی، محسن (1386)، «مفهوم آزادی در نگرش مجلس خبرگان اساسی»، پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 4، ص 50-13.
4 . دارا، جلیل؛ کرمی، مصطفی (1392)، «آزاداندیشی در گفتمان انقلاب اسلامی»، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، ش 6، ص 120-91.
- عظیمی‌نژادان، علی (1380)، «شریعتی، مدرنیته و غرب‌شناسی»، بازتاب اندیشه، ش 15، ص 55-51.
- فیلیپ، مارک (1381)، «میشل فوکو»، ترجمۀ یعقوب موسوی، فصلنامۀ سیاسی- اجتماعی گفتمان، ش 5، ص 178- 157.
- هوارث، دیوید (1377)، «نظریۀ گفتمان»، ترجمۀ علی‌اصغر سلطانی، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش 2، ص 183-156.
)