نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 استاد، گروه حقوق عمومی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
نظریه‌های سیاسی- حقوقی در خصوص حکومت، «معمولاً» مبتنی بر اصول بنیادینی هستند که هم محتوا و هم شکل و ساختار حکومت‌ها را وادار به تبعیت از خود می‌کنند. در این میان اصولی که رنگ و صبغۀ حقوقی دارند و به‌نوعی با حق و تکلیف قانونی مرتبط می‌شوند، دارای تأثیرگذاری بالایی در امر حکمرانی خوب هستند. در این نوشتار، اصل حقوقی «پاسخگو بودن حکومت» در اندیشۀ شهید سید محمدباقر صدر و آیت‌الله خامنه‌ای بررسی شده است. این بحث بر دو فرض استوار است: 1. پاسخگویی به‌طور کلی حقیقتی عقلی و جهانشمول بوده و نمی‌توان از تباینی ذاتی میان پاسخگویی در معنای مدرن و پاسخگویی در اندیشۀ اسلامی سخن گفت؛ 2. شهید صدر و آیت‌الله خامنه‌ای با توجه به دارا بودن منبع و آبشخور فکری واحد، نسبت به اصل پاسخگویی و جایگاه و اهمیت آن دیدگاه واحدی دارند؛ هرچند دیدگاه این دو اندیشمند دربارۀ جزئیات و چگونگی پاسخگویی حکومت، با یکدیگر متفاوت است و این تفاوت بیش از آنکه به مبانی فکری و نظری بازگردد، به تقدم و تأخر زمانی زندگی و مقتضیات تاریخی حیات آن دو مربوط می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of the Principle of Government Accountability in the Thoughts of Shaheed Sadr and Ayatollah Khamenei
نویسندگان [English]
- Jamal Rahimian 1
- Mohammad Javad Javid 2
1 Ph.D. Student in Public Law, Faculty Law and Political Science, University of Tehran, Iran, Iran
2 Associate Prof, Department Of Public Law ,And Political Science, University Of Tehran, Iran
چکیده [English]
Political-legal theories about government are mostly based on fundamental principles, which shape the content, form and structure of the state. Meanwhile, principles that are legal in nature of are somehow associated with legal rights have a great influence on good governance. In this paper, the legal principle of "government accountability" as conceived in the thoughts of Shaheed Sadr and Ayatollah Khamenei will be examined. The paper is based on two assumptions. Firstly, government accountability is a universally accepted rational truth. Secondly, both thinkers share a similar viewpoint about the accountability principle as they are influenced by the same sources. However, their views differ on how the principle should be implemented. Their differences are more related to the realities of their lifetimes, rather than intellectual and theoretical basis.
کلیدواژه‌ها [English]
- Islamic government
- accountability
- principle
- Shaheed Sadr
- ayatollah Khamenei
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- امیر ارجمند، اردشیر (1387). واژگان کلیدی در سیاست و حقوق عمومی. تهران: امیرکبیر.
- آلبرماله و ژول ایزاک (1388). انقلاب کبیر فرانسه. ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: امیرکبیر.
- بیتهام، دیوید و بویل، کوین (1395). دموکراسی چیست؟. ترجمۀ شهرام نقش تبریزی، تهران: ققنوس.
- جاوید، محمدجواد (1388الف). مشروعیت قدرت و مقبولیت دولت در قرآن. تهران: میزان.
- جاوید، محمدجواد (1388ب). نظریۀ نسبیت در حقوق شهروندی. تهران: گرایش.
- جاوید، محمدجواد (1389). قانون و قانونگذاری در اندیشۀ اندیشمندان شیعه. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
- حق‌شناس، علی‌محمد (1386). فرهنگ معاصر انگلیسی، فارسی. تهران: فرهنگ معاصر هزاره.
- خامنه‌ای، سید علی (1391). حکومت و ولایت. تهران: مؤسسۀ جهادی صهبا.
- دوورژه، موریس (1358). رژیم‌های سیاسی. ترجمۀ ناصر صدرالحفاظی، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی.
- شایگان، داریوش (1380). دانشنامۀ سیاسی. تهران: مروارید.
- صدر، سید محمدباقر (1394الف). امامان اهل بیت (ع) مرزبان حریم اسلام، ترجمه رضا ناظمیان و حسام حاج مؤمن، قم: دارالصدر.
- صدر، سید محمدباقر (1394ب). بارقه‌ها. ترجمۀ سید امید مؤذنی، قم: دارالصدر.
- صدر، سید محمدباقر (1393). اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت ما، ترجمه سید مهدی زندیه، قم: دارالصدر.
- هاشمی، سید محمد (1391). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: میزان.
- معین، محمد (1371). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
ب) مقالات
- جاوید، محمدجواد (1392). نظریۀ ابتنای توسعۀ اجتماعی بر سرمایۀ حقوقی. فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، 3.
- جلالی، محمد و اژئر، زهرا (1395). پاسخگویی دولت: جایگاه، ارکان و پیش‌شرط‌ها؛ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 20(1).
- رحمانی، عبدالکریم (1383). دولت و پاسخگویی در اسلام. فصلنامۀ معرفت، 82.
- علیخانی، علی‌اکبر (1384). پاسخگویی در نظام جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، 26.
- واعظی، رضا و آزمندیان، محمدصادق (1390). مدل پاسخگویی سه‌بعدی: نگاهی متفاوت به پاسخگویی. فصلنامۀ مطالعات مدیریت انتظامی، 6 (1)، 131-155.
ج) سایت‌ها
- سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ا... العظمی خامنه‌ای http:// www.khamenaei.ir
- انگلیسی
- A) Book
- Baldwin, K. (2015). The Paradox of Traditional Chiefs in Democratic Africa. Cambridge University Press.
- Black Law Dictionary, Available at: http://thelawdictionary.org/accountability/
3.Fearon, J. (1999). Electoral Accountability and the Control of Politicians: Selecting Good Types versus Sanctioning Poor Performance. Cambridge, MA: Cambridge University Press
- John, S. (1989). The Oxford English Dictionary, 2nd Edition, Clarendon Press.
- B) Articles
- Anderson, S. E., Buntaine, M.T., Liu, M., & Zhang, B. (2019). Non‐Governmental Monitoring of Local Governments Increases Compliance with Central Mandates: A National Scale Field Experiment in China. American Journal of Political Science. 63 (3), 626–643.
- Baldwin, K., & Holzinger, K. (2019). Traditional Political Institutions and Democracy: Reassessing Their Compatibility and Accountability. Comparative Political Studies. 52 (12), 1747–1774.
- Bratton, M., & van de Walle, N. (July 1992). Popular Protest and Political Reform in Africa. Comparative Politics. 24 (4), 419
- Dykstra, Clarence A. (1938). The Quest for Responsibility. American Political Science Review. 33 (1), 1–25.
- Lotte Jensen. Chapter 25. Constructing the image of accountability in Danish public sector reform. In Learning from International Public Management Reform: Part B. Published online: 09 Mar 2015; 479-497
- Madestam, A., Shoag, D., Veuger, S., & Yanagizawa-Drott, D. (2013). Do Political Protests Matter? Evidence from the Tea Party Movement* .The Quarterly Journal of Economics. 128 (4), 1633–1685.
- Tsai, L. (2007). Solidary Groups, Informal Accountability, and Local Public Goods Provision in Rural China. The American Political Science Review. 101 (2), 355–372.
- Wolf, A. (1999). Acountability in Public Administration: General Conference Report. Sunning dale Conference on Accountability, United Kingdom, 12-l 5 July.
- C) Site
- Besley, Timothy and Masayuki Kudamatsu (2007). “Making Autocracy Work.” Working paper: http://sticerd.lse.ac.uk/dps/de/dedps48.pdf
)