فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران

دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اعضای هیأت تحریریه

اهداف و چشم‌انداز

اخبار و اعلانات

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

راهنمای نویسندگان

راهنمای نحوه ارسال مقاله

فهرست داوران

فایده‌گرایی و جدال متافیزیک و واقعیت؛ تأملی بر مفهوم حق

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورۀ دکتری تخصصی حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ‏واحد اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

4 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

در سدۀ هجدهم میلادی، در چارچوب مدرنیتۀ حقوقی که چارچوبی ارزش‌گراست و مفهوم «حق» را به‌عنوان مفهومی انتزاعی و متافیزیکی مورد توجه قرار داده است، نظریۀ فایده‌گرایی با استقبال از روش مشاهدۀ تجربی در تحلیل‌های حقوقی و توجه به جنبه و کارکرد اجتماعی-اقتصادی حق، به‌عنوان یک نظریۀ مستقل مطرح و چالش چگونگی تعامل میان متافیزیک و واقعیت را موجب شد. پژوهش حاضر به‌دنبال بررسی این موضوع است که نظریۀ فایده‌گرایی چه نسبتی میان متافیزیک و واقعیت و بالتبع چه تحلیلی از ماهیت حق دارد؟ اصل «تحصیل بیشترین رفاه برای بیشترین افراد»، در اندیشة فایده‌گرایی، به‌خودی‌خود می‌تواند چالشی جدی برای مفهوم حق در این اندیشه باشد؛ گویا، فایده‌گرایی، قربانی کردن فرد و منافع او (حقوق منتج از نظریۀ حقوق طبیعی مدرن) را برای خیر و رفاه بیشتر مجاز و لازم می‌داند. اما دقت در نظریات فایده‌گرایان نشان می‌دهد که این نظریه، تنها با ذهنیت گرایی موجود در اندیشۀ حقوق طبیعی مدرن مخالف است؛ به‌عبارت دیگر، در بررسی مفهوم حق، صرفاً، تقدم متافیزیک بر واقعیت را برنمی‌تابد و به همین دلیل، می‌تواند سازگار با برداشتی نوعی از حق باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Utilitarianism and the Debate between Metaphysics and Reality; a Reflection on the Concept of Right

نویسندگان [English]

  • Ommolbanin Mohammadinejad 1
  • Mahdi Shahabi 2
  • Seyed Mohammad Sadegh Ahmadi 3
  • Mohammadsharif Shahi 4

1 Ph.D. Student in Public Law, Department of Public and International Law, Islamic Azad ‎University, Isfahan Branch, Isfahan, Iran‎

2 Associate Prof, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University ‎of Isfahan, Isfahan, Iran

3 Associate Prof., Department of Public Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran

4 Assistant Prof., Department of Public Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.

چکیده [English]

legal modernity as a value-oriented framework considered the concept of "right" as an abstract and metaphysical concept in the eighteenth century. At the same time, utilitarian theory welcomed the method of empirical observation in legal analysis, and considering the socio-economic functions of right emerged as an independent theory and have challenged how metaphysics interacts with reality. The present study seeks to investigate the relationship between metaphysics and reality and the nature of the concept of right from the perspective of utilitarianism theory. The principle of "achieving the greatest welfare for the greatest number" in utilitarian school of thought can challenge the concept of right drastically. It seems that utilitarianism authorizes sacrificing individuals and their interests (rights derived from the theory of modern natural law) as a necessity for greater happiness and welfare. Further investigation revealed that the theory rejects the subjectivism that exists in modern natural law; in other words, in examining the concept of right, it simply does not reflect the precedence of metaphysics over reality and, therefore, can be consistent with a typical impression of the concept of "right". 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right
  • utility
  • utilitarianism
  • modern natural law
  • metaphysics
  • reality
مراجع
  1. فارسی

الف) کتاب‌ها

  1. جونز، پیتر (1392). فلسفۀ حقوق(حق‌ها). ترجمۀ مشتاق زرگوش، مجتبی همتی، تهران: میزان.
  2. چینهنگو، آستین (1394). مبانی فلسفۀ حقوق. ترجمۀ هیبت‌الله نژندی‌منش، تهران: خرسندی.
  3. راینبولت، جرج (1394). مفهوم حق. ،ترجمۀ علیرضا میرزایی، تهران: راه نوین.
  4. وکس، ریموند (1389). فلسفۀ حقوق-از حقوق طبیعی تا پسامدرنیسم. ترجمۀ فاطمه آبیار، تهران، رخ‌داد نو.
  5. وکس، ریموند (1392). فلسفۀ حقوق-مختصر و مفید. ترجمۀ باقر انصاری، مسلم آقایی طوق، تهران: جاودانه، جنگل.

 

ب) مقالات

  1. اترک، حسین (1384). سودگرایی اخلاقی. مجلۀ نقد و نظر، 10(1 و2)، 264-300.
  2. اعوانی، شهین (1389). آیا فایده‌گرایی همان لذت‌گرایی است؟ بررسی دیدگاه بنتام و میل. فصلنامۀ تأملات فلسفی، 6، 32-7.
  3. پیک حرفه، شیرزاد (1397). دوگانه‌های ناسازگار میل: سنجش سازگاری فایده‌گرایی و لیبرالیزم جی. اس.میل. فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی کلامی، شمارۀ پیاپی 77، 156-133.
  4. پیک حرفه، شیرزاد (1392). خطرهای خیرخواهی: تبیین و تحلیل اصل بیشینه‌سازی خیر در اخلاق هنجاری و نقد جان رالز بر آن. نشریۀ فلسفه، 1، 144-125.
  5. پیک حرفه، شیرزاد (1393). گونه‌های گوناگون فایده‌گرایی. فصلنامة تأملات فلسفی دانشگاه زنجان، 12، 35-69.
  6. جاویدی، مجتبی (1394). حق طبیعی یا حق پوزیتیویستی؛ بازتعریف مفهوم حق در حقوق اسلامی. پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، 16(2) (پیاپی 42)، 115-137.
  7. جلیلی مقدم، مجتبی (1389). بررسی سودگرایی بنتام. مجلۀ معرفت، 19، 109- 121، 159.
  8. حسنین، محمد (1382). نقد و بررسی نظریه‌های غایت‌گرایانه الزام سیاسی. زیر نظر صادق لاریجانی، حقوق، الهیات و حقوق، 3و2(پیاپی 8و 7)، 211-239.
  9. حسینی سورکی، محمد (1390). بررسی و نقد سودگرایی اخلاقی. فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه قم، 12(3)، 87-125.
  10. 15. حسینی سورکی، محمد (1384). معنا و ماهیت سود در نظر سودگرایان. مجلۀ نقد و نظر، 10(38و37)، 301-320.
  11. 16. رحمانی، زهره (1390). نظریه‌های مؤید حق؛ نظریۀ برابری گرای کانتی. فصلنامۀ راهبرد، 20، 58، 203-216.
  12. شفیعی سردشت، جعفر (1393). نزاع اراده‌گرایان و سودگرایان در مفهوم حق. فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، 69، 209-246.
  13. 18. شهابی، مهدی (1389). توجیه و انکار مفهوم حق تأملی بر تضاد یا تعامل واقعیت وارزش در نظام حقوقی. مجلۀ نامۀ مفید، حقوق تطبیقی، 82، 43-60.
  14. شهابی، مهدی (1390). فرایند اجتماعی شدن حقوق و تأثیر آن بر نظام حقوقی. فصلنامۀ حقوق مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، 1، 259-278.
  15. شهابی، مهدی (1392). از حقوق مدرن تا حقوق پست‌مدرن؛ تأملی در مبانی تحول نظام حقوقی. مجلۀ تحقیقات حقوقی، 61، 637-686.
  16. شهابی، مهدی و نیکویی، مرضیه (1391). حقوق متافیزیکی، تأملی بر نقش ارزش در فرایند ایجاد قاعدۀ حقوقی. مجلۀ مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 1، 103-134.
  17. محمدرضایی، مهدی و محمدرضایی، محمد (1393). بررسی مبانی فلسفۀ اخلاق سودگرایانه در سازمان (مقایسۀ نظام اخلاقی سودگرایانه با منشور اخلاقی جهانی سازمان). پژوهش‌های اخلاقی، 5(1)، 57-72.
  18. والدرون، جرمی (1379). فلسفۀ حق. ترجمۀ محمد راسخ، مجلۀ نامۀ مفید، 1(پیاپی 21)، 93-118.
  19. هارت،اچ،ال،ای (1380). پوزیتیویسم، جدایی حقوق و اخلاق. ترجمۀ قاسم زمانی، مجلۀ سیاسی- اقتصادی، 165-166، 74-85.

 

  1. انگلیسی

A( Books

  1. Bentham, J. (1996). An Introduction to The Principles of Morals And Legislation. J.H.Burns,H.L.A.Hart , F. Rosen (eds.),Oxford, at the Clarendon Press.
  2. Dworkin, R. (1978). Taking Rights Seriously. Cambridge, Harvard University Press.
  3. Driver, J. (2012) Consequentialism. London: Routledge

4.Eggleston, Ben And Miller, Dale E (2014).The Cambridge Companion to Utilitarianism,Cambridge,Cambridge University Press.

  1. Hammond, P. (1982). Utilitarianism And Beyond. Cambridge,Cambridge University Press.
  2. Hart, H.L.A (1983). Essay in Jurisprudence And Philosophy, London, Oxford University Press.
  3. Lioyd, D. (1965). Introduction to Jurisprudence With Selected Texts. London, Stevens press.
  4. Mirrless, J.A (1982). Utilitarianism And Beyond. Cambridge, Cambridge University Press.
  5. Mulgan, T. (2007). Understanding Utilitarianism. Cambridge,Cambridge University Press.
  6. Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Cambridge,Harvard University Press.

11.Regan, D.H (1980).Utilitarianism And Co-Operation. London, Oxford University Press.

  1. Tennant, C. (2014).Utilitarianism Explained And Exemplified in Moral And Political Government. Cambridge,Cambridge University Press.
  2. Timmermann, J. (2014).Kantian Ethics And Utilitarianism. Ben, Eggleston, And Dale E, Miller (eds.),Cambridge, Cambridge University press.

 

  1. B) Articles
  2. Caille, A. (1992). Utilitarianism And Anti-Utilitarianism. Thesis Eleven, Massachusetts Institute of Technology, 33, 57-68.
  3. Eggleston, B. (2012). Utilitarianism,In:D.CallahanAndP. Singer (eds.).
  4. Encyclopedia of Applied Ethics, Elsevier Science, 452-458.
  5. Frey, R.G (1986).Utility And Rights. New Black Friars, 67(791), 247-248.
  6. Gurvitch, G. (1941).The Problem of Social Law. in Ethics, The University of Chicago Press, 52(1), 17-40.
  7. Habibi, D.A (2007). Human Rights And Politicized Human Rights: A Utilitarian Critique. Journal of Human Rights, 63-35.
  8. Habibi, D. A (2008).Two Utilitarian Approaches to Human Rights. Tenth Conference of The International Society for Utilitarian Studies, Kadish Center for Morality, Law and Public Affairs, UC Berkeley, 1-27.
  9. Kelly, P.j (1998). More on Bentham on Utility And Rights. Utilitas, 10, 165-167.
  10. Loughlin, M. (2005).The Functionalist Style in Public Law. in The University of Toronto Law Journal, 55(3), 361-403.
  11. Rosen, F (1998). Individual Sacrifice And The Greatest Happiness: Bentham on Utility And Rights. Utilitas, 10, 129-143.
فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران
دوره 54، شماره 2 - شماره پیاپی 38
تابستان 1403
تیر 1403
صفحه 1091-1111
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 23 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 06 تیر 1400
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار