نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
عضو هیأت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران، ایران
چکیده
هرگونه فرایند ارزیابی تأثیرات اقتصادی قانون، پیش از تصویب قانون، منوط به در اختیار داشتن برآوردی از «بار مقرراتی» آن، به معنای هزینه‌های تبعیت از قوانین و مقررات برای کسب‌وکارهاست. مشارکت در مقررات‌گذاری در قالب ارزیابی بار مقررات در برخی کشورهای توسعه‌یافته، توسط نهادهای نمایندگی‌کنندۀ فعالان اقتصادی صورت می‌گیرد. پیشنهادی که در خصوص نحوۀ مشارکت فعالان اقتصادی در ارزیابی تأثیرات پیشینی اقتصادی قانون قابل ارائه است، ارزیابی بار مقررات لوایح و طرح‌ها توسط اتاق ایران با همکاری دیگر نهادهای نمایندگی‌کنندۀ فعالان اقتصادی در قالب گزارش‌هایی است که طبق قانون باید به «شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی» و «کمیته موضوع مادۀ 12 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعۀ کشور» («کمیتۀ حمایت از کسب‌وکار») ارائه شوند. در واقع، شیوۀ عملی و در دسترس ارزیابی بار مقررات در ایران، نظرخواهی و نظرسنجی از فعالان اقتصادی، اصناف و تشکل‌ها دربارۀ قوانین و مقررات و انعکاس هزینه‌های آنها به‌طور مستدل و مستند به مراجع مقررات‌گذار است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Necessity of and the Mechanism for Private Sector Participation in Regulatory Impact Assessment in Iran
نویسنده [English]
- Ahmad Markaz Malmiri
Research Assistant Professor of Majles Research Center (MRC); Tehran; Iran
چکیده [English]
Any process of assessing the Regulatory Impact Assessment (RIA), ex ante to its approval, is subject to an estimate of its "regulatory burden", meaning the costs of complying with the laws and regulations for businesses. Participation in regulation in the form of regulatory burden assessment in some developed countries is done by institutions representing economic actors. A suggestion that can be made on how to involve economic actors in ex ante Regulatory Impact Assessment that the Iranian Chamber of Commerce, Industries, Mines & Agriculture, in cooperation with other representative bodies of economic actors, evaluate the burden of the draft in the form of reports to the Government-Private Sector Dialogue Council and "Committee of Article (12) ("Business Support Committee"). In fact, the practical and available method of assessing the burden of regulation in Iran is to survey economic actors, trade unions and organizations about laws and regulations and reflect their costs in a documentary manner to the regulatory authorities.
کلیدواژه‌ها [English]
- regulatory burden
- regulatory impact assessment
- legislation
- private sector
- regulation
۱. فارسی
الف) کتاب‌ها
- انصاری، باقر (تدوین) (۱۳۹۰). شیوه‌نامه تدوین پیش‌نویس لوایح. تهران: ریاست‌جمهوری، معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی.
- بوترو، ژان؛ یانکوف، سایمون؛ لاپورتا، رافائل؛ دو ـ سیلانس، فلورانسیو لوپز و شلیفر، آندری (۱۳۹۶). مقررات‌گذاری در خصوص کار. ترجمۀ سید محمدرضا حسینی و احمد ناطق گلستانی، در: سید محمدرضا حسینی و همکاران (گردآوری و ترجمه)، حقوق و اقتصاد کسب‌وکار: بنیان‌های نظری شاخص سهولت انجام کسب‌وکار، تهران: چالش.
- تراکسلر، فرانتس (۱۳۹۷). .چارچوب نظری و روش‌شناسی تحلیل. در: فرانتس تراکسلر و گرهارد هومر، انجمن‌های کارفرمایی، اندازۀ بنگاه‌ها و حکمرانی یک رویکرد تطبیقی ـ تحلیلی، ترجمۀ حمیدرضا پیش‌بهار، تهران: شیرازۀ کتاب ما.
- ژاکوبز، کالین (۱۳۹۲). .توسعه و تحول ارزیابی آثار مقررات‌گذاری در انگلستان. ترجمۀ فائزه عامری، در: کرکپاتریک و پارکر (ویراستار)، ارزیابی آثار مقررات‌گذاری؛ به‌سوی مقررات‌گذاری بهتر، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: خرسندی، [معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری].
- فریادی، مسعود (۱۳۹۸). سازوکارهای حقوقی ارزیابی آثار مقررات‌گذاری در نظام حقوقی ایران. تهران: معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، ادارۀ کل پژوهش و اطلاع‌رسانی.
- قائمی‌اصل، مهدی (۱۴۰۰). بررسی چالش‌ها و ارائۀ راهبردهای توسعه در بنگاه‌های کوچک و متوسط در اقتصاد ایران: در چارچوب الگوی پویایی‌شناسی سامانه‌ها، تهران: دریچۀ نو، [برای] اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.
- کرکپاتریک، کالین و پارکر، دیوید (۱۳۹۲). «ارزیابی آثار مقررات‌گذاری: نگاهی اجمالی»، ترجمۀ مسلم آقایی‌طوق، در: کرکپاتریک، کالین و دیوید پارکر (ویراستار)، ارزیابی آثار مقررات‌گذاری؛ به‌سوی مقررات‌گذاری بهتر، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: خرسندی، [معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری].
- کنیس، پاتریک و تراکسلر، فرانتس (۱۳۹۷).لوکزامبوگ. در: فرانتس تراکسلر و گرهارد هومر، انجمن‌های کارفرمایی، اندازۀ بنگاه‌ها و حکمرانی یک رویکرد تطبیقی ـ تحلیلی، ترجمۀ حمیدرضا پیش‌بهار، تهران: شیرازۀ کتاب ما.
- گروینوگن، جان؛ اسپیتهوون، آنتون؛ ون‌دن‌برگ؛ آنت (۱۳۹۱). مقدمه‌ای بر اقتصاد نهادگرا. ترجمۀ اصلان قودجانی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- مرتضوی، مهدی (مجری پروژه) (۱۳۹۲). ساماندهی تشکل‌های بخش کشاورزی با رویکرد تجاری‌سازی و توسعۀ بازرگانی. تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.
- والدرون، جرمی (۱۳۹۷). قانونگذاری: مفاهیم، نظریه‌ها و اصول. ترجمۀ حسن وکیلیان، تهران: نگاه معاصر.
ب) مقالات
- اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران (۱۳۹۸). نتایج پویش یک‌صدا برای کارآفرینان برای بررسی مشکلات فعالان اقتصادی کشور: در چه وضعیتی قرار داریم؟. آینده‌نگر، 8۳، 30-44.
- امامی‌میبدی، راضیه و آزادانی، محمد (۱۳۹۹). پیشنهادهایی برای تعبیۀ ارزیابی سیاست‌ها، قوانین و مقررات در فرایند تصمیم‌گیری. سیاستگذاری عمومی، 6(1)، ۳۲۳-۳۴۶.
- باقری، محمود (۱۳۸۵). اقتصاد مبتنی بر بازار و کاستی‌های حقوق خصوصی. پژوهش حقوق و سیاست، 3(19)، 41-88.
- شیروی، عبدالحسین و داستانپور حسین‌آبادی، محمدابراهیم (۱۴۰۰).بررسی الزامات قانونگذاری در حمایت از تولید داخلی از طریق الزام سهم داخل. مطالعات حقوق عمومی، ۵۱(۲)، ۷63-۷81.
- عبداله‌زاده شهربابکی، آزاده (۱۳۹۹).روش‌های ارتقای کیفیت قوانین. مطالعات حقوق عمومی، 50(2)، ۷57-۷70.
- مرکزمالمیری، احمد (۱۳۹۵). مفهوم مقررات دست‌وپاگیر و تبیین آثار آن بر محیط کسب‌وکار. مجلس و راهبرد، 23(87)، 163-200.
- مرکزمالمیری، احمد (۱۴۰۰). ملاحظاتی در انجام فرایند ارزیابی تأثیرات پیشینی در ایران. حقوق اداری، 8(۲۶)، 195-217.
- وکیلیان، حسن (۱۳۹۴). بررسی نقش و نحوۀ تأثیر گروه‌های ذی‌نفع در سیاستگذاری برای فضای کسب‌وکار. دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی (دانش و توسعۀ سابق) دورۀ جدید، 22(۸)، 68-96.
ج) گزارش‌های پژوهشی
- بانک جهانی (۱۳۹۳). «روند فساد اداری و بار مقررات در کشورهای اروپای شرقی و آسیای مرکزی (بر اساس نتایج نظرسنجی محیط کسب‌وکار و عملکرد بنگاه‌ها) (ویرایش دوم)». ترجمۀ جعفر خیرخواهان و جواد براتی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شمارۀ مسلسل ۱- 12766.
- بانک جهانی (۱۳۹۱). «مقررات‌گذاری بهتر برای رشد». ترجمۀ جعفر خیرخواهان و فاطمه عرفانی‌جهانشاهی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گروه مطالعات محیط کسب‌وکار، شمارۀ مسلسل 12823.
- جوادی، شاهین و زمانی، رضا (۱۳۹۲). «بررسی و مقایسۀ الزامات و قوانین کارآفرینی و کسب‌وکار در ایران و آمریکا». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شمارۀ مسلسل 13572.
- مرکز پژوهش‌های اتاق ایران (مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی و پایش اصل 44) (۱۴۰۰)، «پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران؛ بهمن ۱۴۰۰». دورۀ بیست‌ویکم.
- مرکزمالمیری، احمد (۱۳۹۹). «ارزیابی عملکرد شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی؛ 2. پیشنهاد اصلاح، حذف یا وضع مقررات (موضوع بند «الف» مادۀ 11 قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار)»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی، شمارۀ مسلسل 17137.
- هان، رابرت دبلیو. و تتلاک، پل سی (۱۳۹۲). «آیا تحلیل اقتصادی باعث بهبود تصمیمات مقررات‌گذاری شده است؟». ترجمۀ جعفر خیرخواهان و فاطمه عرفانی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گروه مطالعات محیط کسب‌وکار، شمارۀ مسلسل 12919.
- وزارت صنعت کانادا (۱۳۹۱). «اقدامات ابتکاری برای سنجش و کاهش بار مقررات». ترجمۀ جعفر خیرخواهان و جواد براتی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گروه مطالعات محیط کسب‌وکار، شمارۀ مسلسل 12745.
۲. انگلیسی
- A) Books
- Ellison, R. (2018). Red Tape: Managing Excess in Law, Regulation and the Courts, Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
- Kirkpatrick, C., & Parker, D. (2013). Regulation Impact Assessment: An Overview. translated by Moslem Aghaie Toogh, in: Colin Kirkpatrick and David Parker (Editor), Regulatory Impact Assessment; Towards Better Regulation. translated by the group of translators, Tehran: Khorsandi, [Legal Vice President].
- Mousmouti, M. (2019). Designing Effective Legislation. Cheltenham: Edward Elgar.
- B) Research reports
- Jones, L, & Graf, S., Canada’s Regulatory Burden", August 2001, Available online at: www.fraserinstitute.ca.
- OECD (2007). "Cutting Red Tape: Administrative Simplification in the Netherlands", Paris: OECD Publishing.
- OECD (2014)"Measurement and Reduction of Administrative Burden in Greece: An Overview of 13 Sectors", Paris: OECD Publishing.
- Swedish Agency for Growth Policy Analysis, "The Economic Effects of the Regulatory Burden", Report 2010: 14, Available online at: www.growthanalysis.se.
)