دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران‏

2 دانشیار، گروه حقوق بین‌الملل، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران‏

چکیده

قوانین و مقررات، جلوة مهمی از رویکردهای اساسی دولت نسبت به مسائل گوناگون بین‌المللی محسوب می‌شوند. به‌ویژه آنکه به فراخور موضوع، ممکن است قانون یا مقرره‌گذاری در یک کشور، جنبة بین‌المللی بیابد یا اساساً قانون یا مقرره به‌منظور تعیین راهبردهای اصلی دولت در مواجهه با موضوعات بین‌المللی وضع شود. در این مقاله، به‌منظور شناخت رویکرد جمهوری اسلامی ایران به اصل عدم مداخله، جایگاه این اصل در حقوق موضوعة ایران، بررسی می‌شود. اصول متعدد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به‌ویژه اصول ۱۵۲ و ۱۵۴ آن در ارتباط مستقیم با مفهوم «عدم مداخله» در حقوق بین‌الملل قرار دارند. عبارات به‌کاررفته در این اصول از جمله «نفی سلطه‌جویی و سلطه‌‌پذیری»، «خودداری کامل از دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر» و «حمایت از مبارزه حق‌طلبانة مستضعفان در برابر مستکبران» نشان‌دهندة رویکرد فعالانه قانون اساسی نسبت به موضوع مداخله است؛ امری که اگرچه در مواردی با ابهاماتی همراه است، لکن ترسیم‌کنندة رویکردی است که در عین مستقل بودن، همراستا با اصول و قواعد حقوق بین‌الملل است. حقوق موضوعة ایران در وضع قوانین عادی مرتبط با موضوع اصل عدم مداخله، رویکرد شفافی نداشته و در بیشتر موارد، قانونگذاری در این زمینه جنبة واکنشی داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Status of the Principle of Non-Intervention in the Internal Affairs ‎of States in the Legal System of Iran

نویسندگان [English]

  • Marzieh Akbarabadi 1
  • Mohsen Abdollahi 2

1 Ph.D Student in International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University,‎‏ ‏Tehran, Iran.‎

2 Associate Prof,‎‏ ‏Department of International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, ‎Tehran, Iran‎

چکیده [English]

Laws and regulations represent an important aspect of the fundamental approaches of a government towards various international issues. Particularly, depending on the subject, a law or regulation in a country may acquire an international dimension, or the law or regulation may be established to determine the main strategies of the government in dealing with international topics. This article aims to explore the approach of the Islamic Republic of Iran to the principle of non-intervention, examining the position of this principle in Iranian domestic law. Several principles of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, especially Articles 152 and 154, are directly related to the concept of "non-intervention" in international law. The phrases used in these principles, such as "denial of domination and subjugation," "complete abstention from interfering in the internal affairs of other nations," and "support for the just struggle of the oppressed against the oppressors," indicate the proactive approach of the Constitution towards the issue of intervention. Although this may be accompanied by ambiguities in some cases, it outlines an approach that, while being independent, is aligned with the principles and rules of international law. Iranian domestic law has not taken a clear approach in enacting ordinary laws related to the principle of non-intervention, and in most cases, legislation in this area has been reactive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • constitution
  • ‎ intervention
  • ‎ international law
  • ‎ ordinary laws
  • ‎ protection of the ‎oppressed.‎
  1. فارسی

الف) منابع مرجع

  1. قرآن مجید
  2. نهج‌البلاغه
  3. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
  4. سامانة ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران- معاونت حقوقی ریاست جمهوری، .dotic.irwww

 

ب) کتاب‎ها

  1. بیگ‎زاده، ابراهیم (۱۴۰۱). حقوق بین‌الملل. ج 2، تهران: میزان.
  2. ‎‎‎‎‎تسخیری، محمدعلی (۱۳۸۵). در پرتو قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (توضیح مبانی و شرح الزامات قانون). ترجمة محمد سپهری، قم: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
  3. حرعاملی، محمد‌بن‌حسن (۱۳۸۷). وسائل‌الشیعه الی التحصیل مسائل‌الشریعه. ج ۱۸، قم: اسلامیه.
  4. حقیقت، سیدصادق (۱۳۸۷). مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  5. خمینی (ره)، روح‌اله (۱۳۷۰). صحیفة نور؛ وصیت‌نامة سیاسی و عبادی. ج 3.
  6. عمیدزنجانی، عباسعلی (۱۳۷۶). فقه سیاسی: حقوق بین‌الملل اسلام. ج 3، تهران: امیرکبیر.
  7. شکوری، ابوالفضل (۱۳۶۱). فقه سیاسی اسلام. ج2، تهران: مؤسسة بوستان کتاب.
  8. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۴). ج3، تهران: چاپخانة مجلس شورای اسلامی.
  9. صالحی، محمد (۱۳۹۱). اصول قانون اساسی در پرتوی نظرات شورای نگهبان: اصل یکصدوپنجاه و چهارم. تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
  10. علی‌بابایی، غلامرضا؛ آقایی، بهمن (۱۳۶۷). فرهنگ علوم سیاسی: کتاب اول: واژه‌های سیاسی. ج 1، نشر ویس.
  11. مدنی، جلال‌الدین (۱۳۸۶). تاریخ سیاسی معاصر ایران. ج 2، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
  12. مطهری، مرتضی (۱۳۷۵). جهاد. چ هشتم، قم: صدرا.
  13. منتظری، حسین‌علی (۱۳۸۸). حکومت دینی و حقوق انسان. تهران: گواهان.
  14. میرمحمدی، سید مصطفی (۱۳۹۱). اصل عدم مداخله در اسلام و حقوق بین‌الملل. قم: دانشگاه مفید.
  15. یزدی، محمد (۱۳۷۵). قانون اساسی برای همه. تهران: امیرکبیر.

 

 

ب) مقالات

  1. جاوید، محمدجواد؛ محمدی، عقیل (۱۳۹۵). ارزیابی قابلیت اجرای اصل ۱۵۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در حقوق بین‌الملل معاصر. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، ۴۶(1)، ۷۱-۸۹.
  2. جاوید،محمدجواد؛ اصل زعیم، امیرحسین (۱۳۹۲). بررسی رویکرد حمایتی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نسبت به مستضعفین جهان. مطالعات حقوقی دولت اسلامی، 2(۳)،۷۱-۹۴.
  3. راعی، مسعود (۱۳۸۲). دخالت‌های بشردوستانه و حقوق بشر. معرفت، (۶۹)، ۵۹-۶۸.
  4. زراعت، عباس (۱۳۸۱). «جرم آدم‌ربایی و مخفی‌ کردن دیگری. نامه مفید، (33)، ۴۱-۷۰.
  5. شاکری، ابوالحسن؛ فتحی، مرتضی (۱۳۹۲). از اصل قانون‌مندی کیفری تا آیین‌نامه‌ای شدن آن، بررسی آیین‌نامة اجرایی قانون مبارزه با پولشویی ۱۳۸۸. مطالعات حقوق خصوصی، ۴۳(۴)، ۱۴۷-۱۶۴.
  6. صفایی، سیدحسین (۱۳۶۷). مداخله در امور کشورهای دیگر از دیدگاه حقوق بین‌الملل. مجلة حقوقی بین‌المللی، (9)، ۵-۳۹.
  7. عارفی، مرتضی (۱۴۰۰).درآمدی بر جرم‌انگاری تأمین مالی تروریسم: ماهیت و شیوه‌های ارتکاب. آموزه‌های حقوق کیفری، (۲۱)، ۲۴۷-۲۷۴.
  8. عالی پور، حسن (۱۳۸۵). تروریسم هسته‌ای. مطالعات راهبردی، (33)، ۵۷۹-۶۰۶.
  9. قادری کنگاوری، روح‌الله؛ آقایی خواجه پاشا، داود (۱۳۹۱).تحلیل تطبیقی مبانی نظری و عملی مقاومت و تروریسم حقوق و تکالیف نهضت‌های آزادی‌بخش. آفاق امنیت، (۱۷)، ۹۵-۱۳۴.

 

  1. انگلیسی
  2. Bruno Simma (Editor) The Charter of the United Nations: A Commentary.Oxford University Press, 1995.
  3. Crownlie Ian: Principles of International Law, Fifth Edition, 1998, Clearendon Press Oxford.
  4. Encyclopedia of public international law,max planck institute for comparetive public law and international law, 1991 Vol.3.
  5. Momir Milojevic: The Principle of Non-Interference in the Internal Affairs of States, Law and Politics, Vol. 1, No 4, 2000.