نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
2 دانشجوی دکترا حقوق بین‌الملل، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران
4 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
چکیده
در عرصه جهانی، آب به عنوان یک ماده حیاتی نقش مؤثری در حیات بشری دارد. باتوجه به بحران آب و نبود آب سالم به مقدار کافی برای مصرف همگان در کشورهای مختلف از جمله ایران، لازم است تا به بررسی تعهدات دولت‌ها در رابطه با تأمین حق بر آب به عنوان یکی از مصادیق حقوق بشری به‌طور ویژه پرداخته شود. محقق در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه دست یافته است که مطابق با اسناد بین‌المللی، دولت‌ها متعهد هستند باتوجه به منابع موجود خود خدمات آب را برای همۀ اقشار جامعه افزایش دهند؛ در ارتباط با نحوۀ استفاده صحیح از آب و تأسیسات بهداشتی و روش‌های صرفه‌جویی و مراقبت از منابع آبی آموزش‌های لازم را ارائه کنند و قوانین لازم را برای تضمین آب کافی و سالم برای نسل‌های حاضر و آتی تصویب نمایند. بر این اساس تأکید شده است دولت‌ها اقدامات لازم را در راستای تحقق کامل حق بر آب اتخاذ نمایند. در این راستا، کشور ایران با چالش‌هایی مانند تعارض و پراکندگی قوانین مربوط به حق بر آب مواجه بوده که برای رفع این چالش‌ها نیاز است قانون جامع و کاملی در این زمینه وضع شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Obligations of States on the Right to Water from the Perspective of International Law with a View to the Water Crisis in Iran
نویسندگان [English]
- Alireza Ansari mahyari 1
- Zahra sadat Hosseini 2
- Alireza Ketabi 3
- Tara Naseri 4
1 Assistant Professor, Department of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Ph.D student in International Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University , Najafabad , Iran
3 Master of International Law, Faculty of Law, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
4 Master of International Law Najafabad Branch, Islamic Azad University , Najafabad, Iran
چکیده [English]
In the global arena, water as a vital substance plays an effective role in human life and for this reason. Due to the water crisis and the lack of safe enough water for consumption of everyone in various countries, including Iranis necessary to examine the obligations of governments in relation to the provision of the right to water as one of the examples of human rights in particular. In this research, the researcher by using descriptive-analytical method reached the conclusion that in accordance with international instruments, governments are undertaken to increasing water services for all segments of society, by their available resources; providing necessary training on how to properly use of water and sanitary facilities and methods of saving and caring for water resources; adopting laws to ensure adequate and safe water for present and future generations. Accordingly, it is emphasized that governments should take necessary measures in order to fully realize the right to water. In this regard, Iran has faced challenges such as conflict and dispersion of laws on right to water that comprehensive and complete law needs to be enacted in order to eliminations of the challenges.
کلیدواژه‌ها [English]
- human rights
- right to water
- water crisis in Iran
- international law
- فارسی
الف)کتاب‌ها
- رشیدی، مهناز (1399). امنیت آب در حقوق بین‌الملل. تهران: مجد.
- رشیدی، مهناز (1400). گزارش پژوهشی: حق بر آب و نقش قوۀ قضائیه در تضمین آن. تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
- سیدناصری، محمدمهدی (1400). حق بر آب در اسناد سازمان ملل متحد. تهران: ذکر.
- صفاری‌نیا، مهزاد (1394). حق بر آب آشامیدنی سالم در حقوق بین‌الملل بشر. تهران: مجد.
ب)مقالات
- اقبالی، جمشید؛ کلانتری، خلیل؛ اسدی، علی و جاوید، محمدجواد (1399). تحلیل ذینفعان و نهاد آب در راستای منابع آب (مورد مطالعه حوضۀ آبریز زاینده‌رود). تحقیقات آب و خاک ایران، (9)، 2365-2378.
- الموتی، محسن؛ جلالی، محمود و شوشتری، مهدی (1396). حق حیات و سلب آن از منظر اسلام و حقوق بین الملل بشر با تاکید بر عملیات انتحاری. انسان‌پژوهی دینی، (37)، 143-165. قابل دسترس در http://ensani.ir/file /download /article/ 20180 123153929-9944-149.pdf
- احمدی، سیدمحمدصادق و بدیسار، سیدناصرالدین (۱۳۹۵). حق بر آب در نظام بین‌المللی حقوق بشر. حقوق محیط زیست، (2)، ۳۸-۵۰. قابل دسترس در http://journal .pnu.ac.ir/article_4222.html
- ببران، صدیقه و هنربخش، نازلی (1387). بحران وضعیت آب در جهان و ایران. راهبرد، (48)، 193-212.
- بقایی، مسیب؛ چیذری، محمد و افعلی، سعید (1387). جایگاه مشارکت‌های مردمی در طرح‌های آبخیزداری. همایش منطقه‌ای کشاورزی، محور رشد و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، 12-16.
- پارسا، پویا؛ علیزاده، امین و فروزش، مجید (1394). بررسی حقوقی قوانین آب، چالش‌ها و پیشنهادات موجود در این عرصه. کنگرۀ ملی آبیاری و زهکشی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، 25-32.
- پیرمحمدی، مهدی (1400). حق بر آب در اسناد بین‌المللی و الزام دولت به تأمین آب خوزستان. بازیابی شده در 10 آبان 1400 از پایگاه خبری اطلاع رسانی و تخصصی حقوق، 10-14.
- پرویزی‌فر، مهتاب و بدیسار، سیدناصرالدین (1399). مسئولیت مدنی دولت در تهیۀ آب آشامیدنی سالم از منظر حقوق ایران و اسناد بین‌المللی. دومین کنگرۀ بین‌المللی تحقیقات بین‌رشته‌ایی در علوم انسانی اسلامی، فقه، روانشناسی، تهران،36-43.
- پیرسلامی، فریبرز و اتابکی، سارا (1396). بحران آب و امنیت منطقه‌ای خلیج فارس واکاوی بسترها و راهکارها، سیاست و روابط بین‌الملل، (2)، 9-34. قابل دسترس در: http://ensani.ir/file/download/article/ 159 211 4759-10276-2-1.pdf
- جاوید، احسان و نیاورانی، صابر(1392). قلمرو حق سلامتی در نظام بین‌المللی حقوق بشر. پژوهش حقوق عمومی، (41)، 47-70. قابل دسترس در: https://www.sid .ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=241856
- جعفرزاده، مهدی؛ قندی، امیر و اسماعیلی، یاسر (1395). چالش‌های حقوقی آب. اولین همایش ملی عرضه و تقاضای آب شرب و بهداشت؛ چالش‌ها و راهکارها، دانشگاه صنعتی اصفهان، 39-51.
- دالوند، نعمت‌الله؛ علیمرادی، امان‌الله و حیدری، محمدعلی (1396). مسئولیت مدنی دولت در منابع آب بر مبنای قاعدۀ اتلاف، لاضرر و احترام. آموزه‌های فقه مدنی، (16)، 77-202. قابل دسترس در: http://ensani.ir/fa/ article/399002
- رجبی، مهدی؛ سرامانی، سروش و نوربخش، آرمین (1394). نگاهی بر وضعیت منابع آب در جهان و ایران. کمیتۀ اجتماعی فرهنگی ستاد احیای دریاچه ارومیه، دانشگاه صنعتی شریف، 33-45.
- رشیدی، مهناز (1400). جایگاه حق بر آب در نظام حقوق داخلی جمهوری اسلامی ایران. بازیابی شده در 3 مرداد 1400 در پایگاه خبری تابناک.
- رشیدی، مهناز (1401). نقش قوۀ قضائیۀ جمهوری اسلامی ایران در تضمین حق بر آب. حقوقی، (117)، 107-83.
- رضائی اسکندری، داوود (1389). چشم‌انداز جهانی بران آب، مطالعه موردی: بحران آب در آسیای مرکزی؛ دلایل و راهکارها. آسیای مرکزی و قفقاز، (78)، 69-80.
- سید مرتضی حسینی، راحله (1397). بهینه‌سازی مدیریت آب بر مبنای رهیافت‌های حقوق بشر، تحقیقات منابع آب ایران، (1)، 25-31. قابل دسترس در: https://www .sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=333666
- سفاهن، پریسا؛ نادری مهدیی، کریم و سفاهن، افشین (1395). تحلیلی بر بحران آب در ایران و جهان، ششمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب، دانشگاه کردستان، 12-20.
- سلامی، حبیب‌اله و طاهری ریکنده، عمران (1398). سنجش وضعیت امنیت آبی در استان‌های ایران. اقتصاد و توسعۀ کشاورزی، (1)، 75-94.
- فضائلی، مصطفی و رشیدی، مهناز (1398). بررسی تعهد دولت‌ها نسبت به امنیت آب در حقوق بین‌الملل، مطالعات حقوقی، (2)، 194-224. قابل دسترس در: https://www .sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=508583
- فریادی، مسعود (1397). نقش حقوق عمومی در کنترل مصرف آب. مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، (1)، 162-192. قابل دسترس در: http://ensani.ir /fa/ar ti cle /3 9 1563
- فریادی، مسعود (1396). انتقال میان حوضه‌ای آب، مبانی چالش‌های حقوقی. پژوهش حقوق عمومی، (61)، 121-136.
- کماسی، مهدی و گودرزی، حسام (1394). مدیریت منایع آب و ارزیابی شاخص‌های بحران آب با رویکرد توسعۀ پایدار. اولین همایش ملی آب، انسان، زمین، دانشگاه آیت‌اله العظمی بروجردی، 1-12.
- کریمی، پیمان؛ جواهری، فرهاد و ظاهری، جمیل (1394). بحران آب در ایران و راهکارهایی برای مدیریت صحیح و عبور از آن، اولین همایش مدیریت، تقاضا و بهره‌وری مصرف آب، همدان.
- گراوند، فرشاد (۱۳۹۹). حق بر آب در پیکرۀ حقوق بین‌الملل و حمایت از آن در داوری سرمایه‌گذاری بین‌المللی، مطالعات حقوق عمومی، (4)، ۱۶۸۳-۱۷۰۵. قابل دسترس در: https://jplsq.ut.ac.ir/article_77598_6ab77 pdf
- مرتضوی‌زاده، فاطمه سادات و میان‌آبادی، حجت (۱۳۹۷). بررسی جایگاه آب در اسناد بین‌المللی حقوق بشر. هفتمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران، یزد.
- محمدی، محمدجواد؛ امین، محمدمهدی؛ معطریان، علی و حیدرماه، فلاح (1385).بررسی اهمیت آب از دیدگاه قران کریم. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، (2)،72-79 قابل دسترس در: http://ensani.ir/fa/article/ 192169
- محمدجانی، اسماعیل و یزدانیان، نازنین (1393). تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن، روند، (65-66)، 117-144. قابل دسترسی در: http://ensani .ir/fa/article/338484
- مدنیان، غلامرضا؛ مدنیان، محمدامین؛ مدنیان، محمدایمان و نیکونسب، مریم (1394). بحران آب و الزامات رفع چالش‌های حقوقی در حقوق آب ایران. همایش ملی بحران کم‌آبی و راه‌های برون‌رفت.
- مظاهری، مهدی و طالبی، تکتم (1394). هم‌اندیشی بحران آب با محوریت آب‌های زیرزمینی، مطالعات زیربنایی، 15-25.
- موسوی، سیدنعمت‌الله (1388). راهکارهای نوین در جهت مقابله با بحران آب. همایش ملی بحران آب، مرودشت.
- نمازی شیشوان، آرش؛ ساعی، احمد؛ ملک‌محمدی، حمیدرضا و زیباکلام مفرد، صادق (1397). آب، امنیت؛ مورد مطالع دریاچه ارومیه. مطالعات سیاسی، (2)، 69-98.
- نوربخش، امیرحسین (1396). حق بر آب به مثابه حق‌های بشری. مطالعات حقوق شهروندی، (5)، 29-34
- نصرالهی شهری، نیما و زمانی، سید قاسم (1399). بررسی حق بشری دسترسی به آب در پرتو رویه دیوان داوری ایکسید، مطالعات حقوق عمومی، (2)، 423- قابل دسترسی در: https://jplsq.ut.ac.ir/article_7348 9_e7b8807a89794f6 pdf
- نوروزی، قدرت‌الله (1397).تاملی بر چالش‌های حقوقی مالکیت آب در حوضۀ زاینده‌رود از منظر حقوق عمومی، مطالعات حقوقی، (4)، 867-886. قابل دسترسی در:
https:/ /jplsq.ut.ac.ir/article_68251_d937d004b68f2da2dc45fc82cc9ba37f .pdf
ج) پایاننامه
- رهنما، راضیه (1399). حق بر آب از منظر حقوق بشر. پایاننامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی راحله سید مرتضی حسینی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تاریخ دفاع مهر ماه 1399.
- انگلیسی
- A) Books
- Singh, N. (2016). The Human Right to Water: From Concept to Reality. Springer.
- Viljoen, F. (2012) International Human Rights Law in Africa. Oxford Scholarship Online.
- B) Articles
- Arden, J. (2016). Water for All ? Developing A Human Right To Water In National and International Law. Published online by Cambridge University Press. Available at https://www.cambridge.org/core /services /aop-cambridge- core/content/view/844B8CD9B62CD035416D73196 6BB71C1/S0020589316000 35Xa.pdf/water-for-all-developing-a-human-right-to-water-in-national-and-international-law.pdf
- Ahmad, (2021) Right to Water as a Human Right :A Critical Overview of International Instruments. Environmental Policy and Law, 50.
- Lee, J. (2019). Researching the Human Right to Water with an Annotated Bibliography.
- Kriebaum, U. (2018). The Right to Water before Investment Tribunals. Brill Open Law an international journal,
- Neto, , & Camkin, J. (2020). What rights and whose responsibilities in water? Revisiting the purpose and reassessing the value of water services tariffs.
- Ndjodi, N. (2020). Unmuddying the Waters : Evaluating the Legal Basis of the Human Right to Water Under Treaty Law, Customary International Law , and the General Principles of Law. University of Oxford. Available at: https://repositorya.law. umich.edu/mjil/vol41/iss3/2
- WaterLex & Wash United (2014). The Human Rights To Water And Sanitation In Courts World WIDE. A Selection of National, Regional and International Case Law. Available at https://www.susana.org/_resources /docum ents /default/3-2159-7-1423501950.pdf
- United Nations Publication (2019). The Human Rights to Water and Sanitation in Practice. Sales No. E.20.II.E. Avaliable at https://unece.org/sites/default/files/2021-04/ECE_MP.WH_17_ENG.pdf
- UN Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR), Fact Shee "The Right to Water”, August 2010, No.35. Avaliable at https://www.ohchr .org/Docum ents/ Publications/FactSheet35en.pdf
- C) Documents
- Constitution of the Plurinational State of Bolivia (2009)
- Covenant on the Rights of the Child (1989)
- Covenant on the Elimination of all forms of Discrimination Against Woman (1979)
- Constitution of the Democratic Republic of the Congo (2005)
- California Assembly Bill No.685 (2019)
- Committee on Economic, Social and Cultural Rights, General Comment No.15, (2002)
- General Assembly Resolution,64/292, The Human Right to Water and Sanitation, (2010)
- Law on Water Resources Management of the Kingdom of Cambodia (2007)
- Millennium Declaration (2000)
)