نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ علوم انسانی و حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان، اصفهان، ایران
2 دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
برخی اعمال و اقدامات از جمله تحریم‌های یکجانبة مغایر با مقررات حقوق بین‌الملل و دامپینگ با انگیزة سیاسی و به قصد آسیب زدن به نظام اقتصادی یک کشور و اخلال در آن، می‌تواند عواقب انسانی و آثار زیانبار گسترده‌ای در جامعه داشته باشد و موجب ایجاد رعب و وحشت و از جمله تروریسم اقتصادی شود. با وجود این در وضعیت موجود حقوق بین‌الملل، اسنادی که تروریسم اقتصادی را تعریف و مصادیق آن را معلوم و سازوکارهای حقوقی و عملی مؤثر جهت مقابله با آن را بیان و مشخص کند، وجود ندارد. هدف از این پژوهش بررسی تروریسم اقتصادی، مصادیق آن و ایجاد سازوکارها و نظام حقوقی مدون به‌منظور مقابله با آن است. تروریسم اقتصادی در قالب اعمال تحریم‌های اقتصادی یکجانبة مغایر با حقوق بین‌الملل و دامپینگ صحیح و مشروع نبوده و مغایر با اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد، عرف تجارت بین‌الملل و فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت است. لازم است برای مقابله با آن، اسناد حقوقی بین‌المللی تدوین و تعریفی حقوقی، جامع و مورد قبول جامعة بین‌المللی ارائه شود. در این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی استفاده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Progressive Development of International Law on Combatting Economic Sanctions
نویسندگان [English]
- Jafar Heidargholizadeh 1
- Mahmoud Jalali 2
1 PhD Student, Department of International Law, Islamic Azad University, Isfahan Branch, Isfahan, Iran
2 Associate Prof., Department of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]
Actions such as illegal unilateral sanctions and politically motivated dumping may cause instability in the politico-economic system of the targeted country which can lead to human consequences, fear, and terror including economic terrorism. However, as international law stands now, there is no instrument defining economic terrorism, determining its instances and specifying legal and practical mechanisms to confront it. This paper aims to examine economic terrorism and its instances and create mechanisms as well as a codified legal system to deal with this issue. Economic terrorism in the form of imposing unilateral economic sanctions contrary to international law and dumping is illegal and inconsistent with the purposes and principles of the United Nations Charter, international customary trade law and UN Security Council resolutions. Therefore, to counter economic terrorism, it is necessary to give a precise and legally comprehensive definition of this kind of terrorism in international instruments acceptable to the international community. The present study is based on a descriptive-analytical method.
کلیدواژه‌ها [English]
- Economic terrorism
- sanction
- illegal sanctions
- international law
- dumping
منابع
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- ابراهیم گل، علیرضا (1389). مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها. چ دوم، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
- اردلان، اسعد (1392). ابعاد اخلاقی و حقوقی تحریم‌های بین‌المللی. مجموعه مقالات همایش ابعاد حقوقی تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت. به اهتمام مهدی مؤمنی، چ اول، تهران: مجد.
- بیگ‌زاده، ابراهیم (1395). حقوق سازمان‌های بین‌المللی. چ چهارم، تهران: مجد.
- بیگ‌زاده، ابراهیم (1385). تقریرات درس حقوق بین‌الملل عمومی. دورۀ کارشناسی حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- دولت‌شاه، حجت (1387). منشور سازمان ملل متحد. چ چهارم، تهران: مجد.
- سلامتی، یعقوب (1387). تروریسم و حقوق بین‌الملل. چ اول، هشترود: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشترود.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1389). اسلام و حقوق بین‌الملل. چ نهم، تهران: گنج دانش.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1387). حقوق بین‌الملل عمومی. چ سی‌ویکم، تهران: گنج دانش.
- عرفانی، محمود (1389). حقوق تجارت بین‌الملل. چ اول، تهران: جنگل.
- گاریو، فردریک اچ (1387). تروریسم دولتی و ایالات متحدۀ آمریکا از عملیات ضد شورش تا جنگ علیه تروریسم. ترجمۀ رضا محمودی فقیهی، چ اول، تهران: مطالعات بین‌المللی مبارزه با تروریسم دانشگاه آزاد اسلامی.
- هومن فلارن، آیگناتش زایدل (1385). حقوق بین‌الملل اقتصادی. ترجمۀ سید قاسم زمانی، چ چهارم، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
- محمودیان، مهدی (1388). آموزش ترجمه و مفاهیم قرآن. قم: اسوه.
- مبلغی، عبدالمجید (1389). درآمدی بر تروریسم‌پژوهی (رویکردها، تعاریف، موضوع‌شناسی فقهی). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
- ممتاز، جمشید (1376). ایران و حقوق بین‌الملل. چ اول، تهران: دادگستر.
- ممتاز، جمشید و رنجبریان، امیرحسین (1386). حقوق بین‌الملل بشردوستانه مخاصمات مسلحانۀ داخلی. چ دوم، تهران: میزان.
ب) مقالات
- آل‌کجباف، حسین و انصاریان، مجتبی (1393). تأثیر تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه بر ایران از منظر حق بر سلامت شهروندان ایرانی. فصلنامۀ حقوق پزشکی، 8(29)، 5-11.
- ادیبی، اکبر (1398). چالش استقلال اقتصادی و حاکمیت دولت‌ها: نگاهی دوباره به مسئلۀ مشروعیت تحریم‌های اقتصادی در واقعیت نظم حقوقی بین‌المللی. فصلنامۀ مطالعات حقوقی، 11(2)، 23-63.
- بهاری، بهنام و بخشی شیخ احمد، مهدی (1388). چیستی تروریسم جدید و ویژگی‌های آن. دوفصلنامۀ پژوهش سیاست، 11(27)، 1-20.
- بردبار، حسین (1387). اقدام جدید دولت علیه دامپینگ، لازم اما ناکافی. مجلۀ نامۀ اتاق بازرگانی، (20)، 11-12.
- بی‌نا (1360). تروریسم اقتصادی. نشریۀ جهاد سازندگی، 1(22)، 1-11.
- بی‌نا (1361). تروریسم اقتصادی. نشریۀ جهاد سازندگی، 3(48)، 1-3.
- جمشیدی، محمدحسین و قربی، سیدمحمدجواد (1396). جهانی شدن و تحول تروریسم. فصلنامۀ چالش‌های جهان، سال اول (پیاپی 9)، 5-26.
- حبیبی مجنده، محمد و همکاران (1391). تحریم‌های اقتصادی و نقض حق بر آموزش. دوفصلنامۀ حقوق بشر، جلد هفتم، (1)، 3-24.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر و قائم‌پناه، صمد (1397). مسئولیت بین‌المللی دولت ایالات متحدۀ آمریکا از اعمال تحریم‌های یکجانبه بر علیه جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 14(43)، 219-246.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر و همکاران (1396). دگردیسی مفهومی تروریسم از منظر حقوق بین‌الملل. دوفصلنامۀ مطالعات حقوق بشر اسلامی، 6(12)، 101- 158.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر (1392). تروریسم هسته‌ای و اقدامات جهانی جهت مقابله حقوقی با آن. مجموعه مقالات پنجمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، 45-71.
- حیدر قلی‌زاده، جعفر (1391). استراتژی ایالات متحدۀ آمریکا از اعمال تحریم‌های همه‌جانبه بر علیه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه از دیدگاه حقوق بین‌الملل. مجموعه مقالات چهارمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، 1-9، (الف).
- خان احمدی، فریبا (1398). تحریم آوا را پرپر می‌کند. روزنامۀ ایران، (7234)، 1-16.
- دلخوش، علیرضا (1396). برجام و پسابرجام از دیدگاه حقوق بین‌الملل. فصلنامه سیاست خارجی، 31(1)، 51- 73.
- روحانی، سیدعلی و نمازی، احسان (1396). تحریم‌های غرب علیه روسیه. فصلنامۀ روابط خارجی، 9(1)، 69-107.
- زمانی، سیدقاسم و غریب‌آبادی، کاظم (1396). تحریم‌ها به‌مثابۀ نقض تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در زمینۀ حمایت از حقوق بشر. فصلنامۀ حقوق پزشکی، 11(40)، 113-135.
- زهرانی، مصطفی (1387). مبانی نظری تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی: موانع و چالش‌های نفت ایران. مجلۀ بررسی مسائل اقتصادی انرژی، 1(2)، 4- 23.
- زین‌العابدین، یوسف (1386). تروریسم: چالش ژئوپلیتیکی در جهان. فصلنامه سیاست خارجی، 21(2)، 711-726.
- شایگان، فریده (1387). تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت و حقوق بشر. روزنامۀ ایران، 5(1244)، 179-198.
- شیروی، عبدالحسین و جعفری هرندی، مهین (1389). تجارت غیرمنصفانه از طریق دامپینگ و شیوۀ مقابله با آن در سازمان تجارت جهانی. فصلنامۀ حقوق خصوصی، 7(17)، 29-58.
- صادقی زیاری، حاتم و بقائی برزآبادی، افسانه (1394). آثار تحریم‌های بین‌المللی هوشمند در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت با تأکید بر تدارکات در صنعت نفت ایران. دوفصلنامه- مجلۀ حقوقی بین‌المللی، نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، (53)، 161-210.
- طغیانی، مهدی و درخشان، مرتضی (1393). تحلیل عوامل تأثیرگذاری تحریم‌های اقتصادی بر ایران و راهکارهای مقابله با آن. فصلنامۀ راهبرد، 23(73)، 115-146.
- طباطبائی، سیداحمد (1379). تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه عراق و حقوق بشردوستانه. مجلۀ مجتمع آموزش عالی قم، 2(6)، 71-95.
- عاقلی کهنه شهر لطفعلی و همکاران (1386). بررسی وجود قیمت‌شکنی (دامپینگ) در کالاهای عمدۀ وارداتی ایران از مبدأ چین. فصلنامۀ پژوهشنامۀ بازرگانی، (44)، 1-22.
- فرخ سیری، منصور (1387). محدودیت‌های حقوقی شورای امنیت در اعمال تحریم‌های اقتصادی. مجلۀ حقوقی بین‌المللی، نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی معاونت حقوقی امور مجلس و ریاست جمهوری، سال 25(39)، 29- 58.
- فرخی، منصور (1394). تحدید زمان و قلمرو شمول: گامی به‌سوی انسانی کردن تحریم‌ها. دوفصلنامه- مجلۀ حقوقی بین‌المللی، نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، (53)، 233-254.
- قنواتی، جلیل و جعفری هرندی، مهشید (1394). بررسی دامپینگ و مقابله با آن در نظام حقوق اسلام و ایران. فصلنامۀ پژوهش‌های فقهی، 11(3)، 443-488.
- مافی، همایون (1385). تأملی بر تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران از منظر حقوق بین‌الملل. پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی، 1(1)، 59-84.
- محرابیان، کتایون (1382). آیا دامپینگ یک رقابت غیرمنصفانه است؟. مجلۀ نامۀ اتاق بازرگانی، (422)، 18- 19.
- ممتاز، جمشید (1387). انطباق تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت با حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه. فصلنامۀ حقوق، 38(4)، 407-411.
- ممتاز، جمشید (1360). تحریم‌های اقتصادی و حقوق بین‌الملل عمومی. فصلنامۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، (22)، 215- 226.
- منظور، داوود و مصطفی‌پور، منوچهر (1392). بازخوانی تحریم‌های ناعادلانه: ویژگی‌ها، اهداف و اقدامات. فصلنامۀ سیاست‌های مالی و اقتصادی ویژه‌نامه کارنامه اقتصادی دولت، 1(2)، 21-42.
- معبودی نیشابوری، رضا و همکاران (1396). تأملی بر کاستی‌های مقررات ایران در خصوص احراز قیمت‌شکنی (دامپینگ) در مقایسه با موافقت‌نامۀ ضددامپینگ سازمان جهانی تجارت. فصلنامۀ پژوهشنامه بازرگانی، (85)، 195-223.
- مشهدی، علی و رشیدی، مهناز (1394). تأثیر تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران بر محیط زیست انرژی و انتقال تکنولوژی از منظر حقوق بین‌الملل. فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، 16(46)، 103-123.
- نژندی‌منش، هیبت‌اله و همکاران (1396). تروریسم جهانی و تأثیر آن بر روند امنیت در خاورمیانه. فصلنامۀ مطالعات بین‌المللی پلیس، 7(29)، 144-172.
- نیکنامی، رکسانا (1394). سنجش تأثیر و کارایی تحریم‌ها: تحریم‌های اتحادیۀ اروپایی علیه روسیه. فصلنامۀ روابط خارجی، 7(1)، 7-37.
ج) رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها
- حیدر قلی‌زاده، جعفر (1391). بررسی تحول مفهوم تروریسم در حقوق بین‌الملل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مراغه، مراغه،(ب).
- غفاری، علی‌پاشا (1395). الحاق شبه‌جزیرۀ کریمه به فدراسیون روسیه از دیدگاه حقوق بین‌الملل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ روابط بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشگاه تهران.
- کاظمی، فاطمه (1393). بررسی ابعاد حقوق رقابت نامشروع از طریق دامپینگ. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق خصوصی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز.
- نجومی، صابر (1387). مطالعۀ تطبیقی مفهوم تروریسم از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
د) اسناد
- قطعنامۀ 4مارس (1994). کمسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد.
- انگلیسی
- A) Books
- Ferrier, R.W. (1982). The History of The British Petroleum Company. Cambridge University Press.
- Oxford Advanced Learners Dictionary (1998). Fourth Edition, Oxford University Press.
- B) Articles
- Ataev, N. (2013). Economic Sanctions and Nuclear Proliferation: The Case of Iran. CEU Library. Accessed June 2014. http://www.etd.ceu.hu/2013/Ataev_Nodir.Pdf.
- Bill Text, 115th Congress (2007-2008). S.J. RES.23,1 November, http://Thomas. Loc.gov/Cgibin/Query/z?C110:S.J.Res.23.
- Cortright, D., & Lopez, G. A. (1995). The Sanction Era: an Alternative To Military Intervention. The Fletcher Forum, Summer/Fall, 65-85.
- FAQs-Treasury Department (2018). Frequently Asked Questions Regarding The Re-Imposition of Sanctions Pursuant To The May 8, 2018 National Security Presidential Memorandum Relating To The Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). Available at: http://www. Treasury.gov/Resource-Center/ Sanctions/…/Jcpoa_ Winddown_ Faqs. Pdf.
- Geiss, R. (2005). Humanitarian, Safeguards in Economic Sanctions Regimes: A Call For Automatic Suspension Clauses, Periodic Monitoring, and Follow-Up Assessment of Long Term Effects. Harvard Human Rights Journal,Vol.18, Spring, at Law.Harvard,pp.167-199.
- Roundtable on Economic Terrorism Geneva Centre For Security Policy (2007). July -11-12, 2005, Archived From The Original on September 27.
- Katzman, K. (2012). Iran Sanctions, Congressional Research Service (USA), 7-5700, RS20871, January,16 July, www. Crs.Gov.
- Marcus, D. (2003). Famine Crimes in International Law. The American Journal of International Law, 97(2) April, 245-281.
- Mafi, H. (2007) . The Dilemma of U.S Economic Sanctions on Iran: An Iranian Perspective. The Iranian Journal Of International Affairs, 19(4), 101-120.
- C) Cases
- Gabcikovo- Nagyamaros Project (Hungary v. Slovakia) Judgment ICJ, 25 September 1997,17-18.
- D) Websites
- un.org/Depts/dhl/resgui.
- mihanews.com
)