نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار، گروه معارف اسلامی و حقوق، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، کرمان، ایران
چکیده
در هفتم آذرماه 1399 (27 نوامبر 2020)، دکتر محسن فخری‌زاده، از برجسته‌ترین دانشمندان هسته‌ای ایران و رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع، در حوالی تهران منطقة آبسرد دماوند، ترور شد و به فیض شهادت نائل آمد. با توجه به اینکه ترور شهید فخری‌زاده، در خارج از چارچوب یک مخاصمة مسلحانه و در زمان صلح وقوع یافته است، نمونة بارز توسل به زور کشنده در زمان صلح است و سلب خودسرانة حق حیات قلمداد می‌شود. بر این اساس، سؤال این است که ترور این دانشمند هسته‌ای از منظر قواعد حقوق بین‌الملل بشر و بشردوستانه چه ماهیتی دارد؟ برای رسیدن به پاسخ، این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب رژیم حقوق بین‌الملل بشر و بشردوستانه به گردآوری مدارک معتبر و موثق به طریق اسنادی و کتابخانه‌ای و مراجعه به مطالب منتشرشده در اندیشکده‌های معتبر بین‌المللی، به بررسی حقوقی مسئله پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد این ترور، در تضاد عینی با قواعد حقوق بین‌الملل به‌طور کلی و حقوق بین‌الملل بشر و بشردوستانه در معنی اخص است، ازاین‌رو ناقض بدیهی‌ترین اصول و قواعد این رژیم‌های حقوقی از جمله سلب خودسرانة حق حیات قلمداد می‌شود که به کشتن فراقضایی منجر شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Assassination of Martyr Fakhrizadeh from the Perspective of International Law
نویسنده [English]
- Mahvash Monfared
Assistant Professor, Department of Islamic Study and Law, Faculty of Literature and Humanities, Vali-e-Asr University, Rafsanjan, Kerman, Iran
چکیده [English]
On November 27, 2020, Dr. Mohsen Fakhrizadeh, one of Iran's most prominent nuclear scientists and head of the ministry of defense's research and innovation organization, was assassinated near Tehran and achieved the grace of martyrdom. Given that the assassination of Martyr Fakhrizadeh took place outside the framework of an armed conflict during peacetime, it is a clear example of the use of lethal force in peacetime and the arbitrary deprivation of the right to life. Accordingly, the question of the paper is what is the nature of the targeted assassination of this nuclear scientist from the perspective of the rules of IHRL and IHL? In order to reach the answer, the research studied the issue by a descriptive-analytical method and in the framework of the international IHRL and IHL regimes, collecting valid and credible documents through documents and libraries and referring to the materials published in reputable international think tanks. The findings show that this assassination is in objective contradiction with the rules of IHRL and IHL regimes, therefore violates the most obvious principles and rules of this legal regime, including the arbitrary deprivation of the right to life, which has led to extrajudicial killings.
کلیدواژه‌ها [English]
- assassination
- right to life
- international human right law
- international humanitarian law
- arbitrary deprivation
- extrajudicial killing
- Mohsen Fakhrizadeh
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- دردریان، جیمز (1384). گفتمان تروریستی: نشانه‌ها، دولت‌ها و نظام‌های خشونت سیاسی جهانی. ترجمة وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: نی.
ب) مقالات
- سمیعی اصفهانی، علیرضا و سالکی، عبدالکریم (1394). رور، تروریسم و تروریسم دولتی. مجلة سیاسی- اقتصادی، (299)، 72- 89.
- عبدالهی، محسن (1389). حمایت از حق حیات در عملیات انتظامی. فصلنامة تحقیقات حقوقی، (52)، 335- 379.
- عزیزی، ستار (1399). قتل هدفمند از نگاه حقوق بین‌الملل و حقوق داخلی ایالات متحدة آمریکا: مطالعة موردی ترور سردار سلیمانی، فصلنامة پژوهش حقوق تطبیقی اسلام و غرب، 137- 142.
- لسانی، حسام‌الدین و منفرد، مهوش (1396). تأملی بر مشروعیت سیاست کشتار هدفمند از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه. مجلة مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، (2)، 246- 276.
- محسنی، متین (1392). تروریسم دولتی آمریکا پس از 11 سپتامبر و نقض فاحش حقوق بشر. پژوهشنامة فقه اسلامی و مبانی حقوق، (1)، 97- 177.
ج) پایان‌نامه‌ها
- منفرد، مهوش (1397). قابلیت اعمال حقوق بین‌الملل بشردوستانه و حقوق بین‌الملل بشر بر سیاست کشتار هدفمند. رسالة دکتری، به راهنمایی سید احمد طباطبایی و علیرضا ابراهیم گل، تهران: دانشگاه تهران (پردیس فارابی). تاریخ دفاع 07/07/ 1397.
- انگلیسی
- A) Books
- Melzer, N. (2009). Targeted Killing in International Law. Oxford University Press.
- Otto, R. (2012). Targeted Killings and International Law; With Special Regard to Human Rights and International Humanitarian Law. Max-Planck-Institut für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht.
- B) Articels
- David S. R. (2002). Fatal Choice: Israel’s Policy of Targeted Killing. Mideast Security and Policy Studies, (51).
- Greenwald, D. S. (2020). is killing Iranian nuclear scientist’s terrorism. opinion juris.
- Kretzmer, D. (2005). Targeted Killing of Suspected Terrorists: Extra-Judicial Executions or Legitimate Means of Defense. The European Journal of International Law, 16 (2).
- O'Connell, M. E. (2010). The Choice of Law against Terrorism. Journal of National Security Law & Policy.
- Schmitt, M. N. (1992). State-Sponsored Assassination in International and Domestic Law. Yale Journal of International Law, (1).
- C) International Treaties and Conventions
- Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials, Adopted by the Eighth United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders, Havana, Cuba, 27 August To 7 September 1990, Principle 5 (b), Available at: https://www.un.org/ruleoflaw/files/basicp~3.pdf.
- Code of Conduct for Law Enforcement Officials, Adopted by General Assembly Resolution 34/169 of 17 December 1979, Art. 3 (A), Available at: https://www.un.org/ruleoflaw/files/codeof~1.pdf.
- International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism (United Nation 1999).
- The UK’s Terrorism Act 2000, available at: https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2000/11/contents.
- United nation, International Convention for the Suppression of Terrorist Bombings (New York, 15 December 1997).
- UNCHR, Report of the Special Rapporteur on Extrajudicial, Summary or Arbitrary Executions Study on Targeted Killings, Philip Alston, UN Doc 28 May 2010, and A/HRC/14/24/Add.6.
- D) Cases
- Inter-American Court of Human Rights, Case of Neira-Alegría et al. v. Peru, Judgment of January 19, 1995, para. 75, Available at: http://www.corteidh.or.cr/docs/casos/articulos/seriec_20_ing.pdf.
- Inter-American Court of Human Rights, Case of Neira-Alegría et al. v. Peru, Judgment of January 19, 1995, para. 75, Available at: http://www.corteidh.or.cr/docs/casos/articulos/seriec_20_ing.pdf.
- United Nations, Human Rights Committee, Suárez De Guerrero v. Colombia, (Communication No. R. 11/45), Para. 13 (2), Available at: http://ebooks.cambridge.org/clr/case.jsf?bid=cbo9781316151983&id=cbo9781316151983a042United States District Court, State of Idaho et al v. Horiuchi , Case No.CR97-097-NEJL, p. 18. Available at: https://cryptome.org/jya/id-lth.htm.
- E) International Bodies Resolution
- DOC.A2229.Ch.VL 1995.
- Asembly. Res. 45/164, 25 Feb 2000.
- Asembly. Res. 56/160 13 Feb. 2002.
- Asembly. Res 59/195, 22 Mar. 2005.
- F) Reports
- Amnesty International, Israel and the Occupied Territories – State Assassinations and other Unlawful Killings, 2001.
- Compilation of General Comments and General Recommendations Adopted by Human Rights Treaty Bodies, Hri/Gen/1/Rev.1, 29 July 1994, para. 1.
- Mossad Behind Tehran Assassinations, Says Source, Ulrike Putz, available at: spiegel.de/consent-a-? targetUrl=https%3A%2F%2Fwww.spiegel.
- Report on Terrorism and Human Rights, OEA/Ser.L/V/II.116, Doc. 5 Rev. 1 Corr., 22 October 2002, para (6) (4).Available at: https://www.cidh.oas.org/terrorism/eng/exe.htm.
- UN Human Rights Council, Report of the Special Rapporteur on Extrajudicial, Summary or Arbitrary Executions, Philip Alston; Study on Targeted Killings, (A/HRC/14/24/Add.6, 28 May
)