نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
چکیده
موضوع حقوق شهروندی یکی از مهمترین موضوعات حقوق معاصر و مفهومی نوظهور است که بهویژه اولویت عدالت را مورد توجه قرار داده و جایگاه ویژهای در نظریههای اجتماعی و سیاسی پیدا کرده است. حقوق شهروندی شامل وظایف و مسئولیتهای افراد در قبال یکدیگر و دولت و دربرگیرندۀ حقوق سیاسی، مدنی، اجتماعی و فرهنگی میشود. شهروند به کسی گفته میشود که جزء شهر یا ناحیه و یا کشور باشد. شهروند شخصی حقیقی است که میتواند طبق قانون عمل کند و حق مطالبۀ حمایت قانون را دارد. حقوق شهروندی در سایۀ حکمرانی خوب تحقق پیدا میکند و حکمرانی خوب در واقع یک ایدۀ نو در اعمال حکمرانی بهحساب میآید. در این پژوهش، با روشی توصیفی- تحلیلی، چالشهای حقوق شهروندی در نظام اداری ایران، احصا و راهکارهایی برای رفع موانع تحقق آنها پیشنهاد شده است. در این زمینه، چالشهای مختلفی در زمینۀ حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیتپذیری و پاسخگویی، دسترسی به اطلاعات و نیز مشارکت شهروندان در تصمیمات اداری- که مؤلفههای حکمرانی خوب هستند- بررسی و تحلیل شدهاند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Study of the Challenges Facing Citizen’s Rights in the Iranian Administrative System Based on Good Governance Indicators
نویسندگان [English]
- Zabihollah Salmani 1
- Arkan Sharifi 2
- Haneh Farkish 2
1 Ph.D Student, Department of Public Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
2 Asistant Prof. Department of Public Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
چکیده [English]
The topic of citizen’s rights is one of the most pressing issues of contemporary law and is an emerging concept that focuses mainly on prioritizing justice. It, therefore, has a distinct place in social and political theories. Citizen’s rights consist of the duties and responsibilities of individuals towards each other and the government. It also covers political, civil, social and cultural rights. An individual who is part of a city, district, or state is considered a citizen. Citizens can act legally and according to the law and have the right to demand the protection of the law. Citizen rights are realized against the backdrop of good governance. Good governance is a new concept in today's governance practices. In this research, using a descriptive-analytical method, the challenges faced by citizen’s rights in Iran's administrative system are studied and solutions to remove them are recommended. Moreover, challenges related to the rule of law, transparency, responsibility, accountability, access to information, and citizen participation (all good-governance factors) in administrative decisions have been examined and analyzed.
کلیدواژهها [English]
- citizen rights
- Iranian administrative system
- administrative system reform
- فارسی
الف) کتابها
- ادارۀ کل حقوقی و دعاوی معاونت حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین اجتماعی (1396). آشنایی با مسئولیتهای قانونی مدیران و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی: مسئولیت مدنی، کیفری و اداری. مؤسسۀ فرهنگی هنری آهنگ آتیه.
- الوانی، مهدی (1379). مدیریت عمومی. تهران: نی.
- پای دبلیو، لوسین؛ بایندر، لئونارد؛ کُلمن اس، جیمز؛ لَپلمبارا، جوزف؛ وربا، سیدنی و وینر، میرون (1380). توالیها و بحرانها در توسعۀ سیاسی. ترجمۀ غلامرضا خواجه سروی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
- خلفخانی، مهدی (۱۳۹۱). بررسی الگوهای موفق و ناموفق حکمرانی. مجموعه مقالات همایش علمی حکمروایی خوب شهری. ج3، تهران: تیسا.
- دنهارت، رابرت بی (1388). تئوریهای سازمان دولتی. ترجمۀ مهدی الوانی و حسن دانایی فرد. تهران: صفار.
- دوورژه، موریس (1358). جامعهشناسی سیاسی. ترجمۀ ابوالفضل قاضی شریعتپناهی، تهران: سازمان کتابهای جیبی.
- راسخ، محمد (1388). بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری. دفتر بررسیهای حقوقی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- لوفان بومر، فرانکلین (1385). جریانهای بزرگ در تاریخ اندیشۀ غرب. ترجمۀ حسن بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی ایران و اسلام.
ب) مقالات
- ابوتراب، فرزانه؛ رحیمی، مصطفی (1396). اصل شفافیت در قوانین و مقررات ایران. اولین کنفرانس ملی کاربرد پژوهشهای نوین در علوم انسانی.
- اصغرزاده، سمیه؛ شایگان، فریبا (1394). رویکردی چند عاملی به قانونگریزی. فصلنامۀ پژوهشهای دانش انتظامی. 17(69)، 1-16.
- امامی، محمد؛ زرگوش، مشتاق. (۱۳۸۷). جنبههای درونی نظریه حاکمیت قانون در پرتو دکترین حکمرانی خوب. پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی. 3(۹)،53-72.
- احقر، سیده مهسا، و محمدی، محمدعلی (1394). شهروندان، حقوق شهروندی و مشارکت. کنفرانس سالانۀ پژوهشهای معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. SID https://sid.ir/paper/826526/fa.
- جهانبین، عبدالله؛ گرجی ازندریانی، علیاکبر (1398). چیستی هنجار در ساحت نظم اجتماعی و نظم حقوقی. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 49(3)، 777-800.
- دیلم صالحی، بهروز (1393). تحول مفهوم شهروندی در فرایند جهانی شدن. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 10(29)، 91-114.
- رضاپور، داریوش؛ گلستانی، علیرضا؛ غلامی، محمد؛ سعادتپور، حسن (1398). عوامل مؤثر بر آگاهی شهروندان از مفهوم حقوق شهروندی. فصلنامۀ تخصصی پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی، 1(2)، 47-67.
- رفیعی، مهسا؛ برزگر، عبدالرضا؛ حسینی صدرآبادی، ایرج (1401). اولویتهای ساختاری و هنجارهای فرایندی قانونگذاری در ایران. فصلنامۀ رهیافت انقلاب اسلامی، 16(58)، 87-110.
- ضیائی، رضوان؛ نوروزی، قدرتالله؛ جهانبین، عبادالله (1394). تأملی بر حق مکتسب در پرتو آرای دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ حقوق اداری، 2(2)، 143-162.
- طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1352). مسئلۀ کنترل و نظارت در دستگاه اداری. مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
- مولائی، آیت؛ لطفی، حسن (1397). تحلیل انتقادی نحوۀ اثبات ارکان مسئولیت مدنی اداره در چارچوب مادۀ 10 قانون دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ مطالعات حقوقی، 10، (4)، 189-218.
- میدری، احمد (1383). تغییر در سیاستهای بانک جهانی و پیدایش نظریۀ حکمرانی خوب. مجلۀ نامۀ مفید، (42)، 93-118.
- ویژه، محمدرضا (1388). تأملی بر سلسلهمراتب هنجارها در نظام حقوقی. فصلنامۀ راهبرد، 18(50)، 101-130.
- ویژه، محمدرضا؛ منصوریان، ناصر علی؛ مهدوی میمند، فهیمه (1392). امنیت حقوقی شهروندان در رویۀ قضایی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با تأکید بر حقهای مکتسبه. پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
- ویژه، محمدرضا؛ حجتی، محمدشریف (1400). تضمین و حمایت از حقهای مکتسب در حقوق اداری ایران و رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ حقوق اداری، 8(26)، 263-289.
- هاشمی، محمد؛ غفاری، هدی (1390). نگاهی دوباره به برداشتهای شکلی و ماهوی از حاکمیت قانون. نشریۀ تحقیقات حقوقی، 14(107)، 335-366.
- هوشیدری فراهانی، فاطمه؛ حسنزاده، محمد؛ زندیان، فاطمه (1397). تبیین بسترهای پیادهسازی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران. فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7(26)، 39-66.
- انگلیسی
- GBP. (1992). Political Participation. The Blackwell encyclopedia of political science, edited by Vernon bogdanov, Blackwell.
- Kooiman, J. (2003). Governing as Governance. SAGE Publication. London. Thousand Oaks California and New Delhi.