دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

چکیده

موضوع حقوق شهروندی یکی از مهم‏ترین موضوعات حقوق معاصر و مفهومی نوظهور است که به‏ویژه اولویت عدالت را مورد توجه قرار داده و جایگاه ویژه‏ای در نظریه‏های اجتماعی و سیاسی پیدا کرده است. حقوق شهروندی شامل وظایف و مسئولیت‏های افراد در قبال یکدیگر و دولت و دربرگیرندۀ حقوق سیاسی، مدنی، اجتماعی و فرهنگی می‏شود. شهروند به کسی گفته می‏شود که جزء شهر یا ناحیه و یا کشور باشد. شهروند شخصی حقیقی است که می‏تواند طبق قانون عمل کند و حق مطالبۀ حمایت قانون را دارد. حقوق شهروندی در سایۀ حکمرانی خوب تحقق پیدا می‏کند و حکمرانی خوب در واقع یک ایدۀ نو در اعمال حکمرانی به‏حساب می‏آید. در این پژوهش، با روشی توصیفی- تحلیلی، چالش‏های حقوق شهروندی در نظام اداری ایران، احصا و راهکارهایی برای رفع موانع تحقق آنها پیشنهاد شده است. در این زمینه، چالش‏های مختلفی در زمینۀ حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت‏پذیری و پاسخگویی، دسترسی به اطلاعات و نیز مشارکت شهروندان در تصمیمات اداری- که مؤلفه‏های حکمرانی خوب هستند- بررسی و تحلیل شده‏اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of the Challenges Facing Citizen’s Rights in the Iranian Administrative System Based on Good Governance Indicators

نویسندگان [English]

  • Zabihollah Salmani 1
  • Arkan Sharifi 2
  • Haneh Farkish 2

1 Ph.D Student, Department of Public Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

2 Asistant Prof. Department of Public Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

The topic of citizen’s rights is one of the most pressing issues of contemporary law and is an emerging concept that focuses mainly on prioritizing justice. It, therefore, has a distinct  place in social and political theories. Citizen’s rights consist of the duties and responsibilities of individuals towards each other and the government. It also covers political, civil, social and cultural rights. An individual who is part of a city, district, or state is considered a citizen. Citizens can act legally and according to the law and have the right to demand the protection of the law. Citizen rights are realized against the backdrop of good governance. Good governance is a new concept in today's governance practices. In this research, using a descriptive-analytical method, the challenges faced by citizen’s rights in Iran's administrative system are studied and solutions to remove them are recommended. Moreover, challenges related to the rule of law, transparency, responsibility, accountability, access to information, and citizen participation (all good-governance factors) in administrative decisions have been examined and analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • citizen rights
  • Iranian administrative system
  • administrative system reform
  1. فارسی

الف) کتاب‏ها

  1. ادارۀ کل حقوقی و دعاوی معاونت حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین اجتماعی (1396). آشنایی با مسئولیت‏های قانونی مدیران و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی: مسئولیت مدنی، کیفری و اداری. مؤسسۀ فرهنگی هنری آهنگ آتیه.
  2. الوانی، مهدی (1379). مدیریت عمومی. تهران: نی.
  3. پای دبلیو، لوسین؛ بایندر، لئونارد؛ کُلمن اس، جیمز؛ لَپلمبارا، جوزف؛ وربا، سیدنی و وینر، میرون (1380). توالیها و بحرانها در توسعۀ سیاسی. ترجمۀ غلامرضا خواجه سروی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
  4. خلفخانی، مهدی (۱۳۹۱). بررسی الگوهای موفق و ناموفق حکمرانی. مجموعه مقالات همایش علمی حکمروایی خوب شهری. ج3، تهران: تیسا.
  5. دنهارت، رابرت بی (1388). تئوری‏های سازمان دولتی. ترجمۀ مهدی الوانی و حسن دانایی فرد. تهران: صفار.
  6. دوورژه، موریس (1358). جامعهشناسی سیاسی. ترجمۀ ابوالفضل قاضی شریعت‏پناهی، تهران: سازمان کتاب‏های جیبی.
  7. راسخ، محمد (1388). بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری. دفتر بررسی‏های حقوقی مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.
  8. لوفان بومر، فرانکلین (1385). جریانهای بزرگ در تاریخ اندیشۀ غرب. ترجمۀ حسن بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی ایران و اسلام.

 

ب) مقالات

  1. ابوتراب، فرزانه؛ رحیمی، مصطفی (1396). اصل شفافیت در قوانین و مقررات ایران. اولین کنفرانس ملی کاربرد پژوهشهای نوین در علوم انسانی.
  2. اصغرزاده، سمیه؛ شایگان، فریبا (1394). رویکردی چند عاملی به قانون‏گریزی. فصلنامۀ پژوهش‏های دانش انتظامی. 17(69)، 1-16.
  3. امامی، محمد؛ زرگوش، مشتاق. (۱۳۸۷). جنبه‏های درونی نظریه حاکمیت قانون در پرتو دکترین حکمرانی خوب. پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی. 3(۹)،53-72.
  4. احقر، سیده مهسا، و محمدی، محمدعلی (1394). شهروندان، حقوق شهروندی و مشارکت. کنفرانس سالانۀ پژوهش‏های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. SID https://sid.ir/paper/826526/fa.
  5. جهان‏بین، عبدالله؛ گرجی ازندریانی، علی‏اکبر (1398). چیستی هنجار در ساحت نظم اجتماعی و نظم حقوقی. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، 49(3)، 777-800.
  6. دیلم صالحی، بهروز (1393). تحول مفهوم شهروندی در فرایند جهانی شدن. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 10(29)، 91-114.
  7. رضاپور، داریوش؛ گلستانی، علیرضا؛ غلامی، محمد؛ سعادت‏پور، حسن (1398). عوامل مؤثر بر آگاهی شهروندان از مفهوم حقوق شهروندی. فصلنامۀ تخصصی پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی، 1(2)، 47-67.
  8. رفیعی، مهسا؛ برزگر، عبدالرضا؛ حسینی صدرآبادی، ایرج (1401). اولویت‏های ساختاری و هنجارهای فرایندی قانونگذاری در ایران. فصلنامۀ رهیافت انقلاب اسلامی، 16(58)، 87-110.
  9. ضیائی، رضوان؛ نوروزی، قدرت‏الله؛ جهان‏بین، عبادالله (1394). تأملی بر حق مکتسب در پرتو آرای دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ حقوق اداری، 2(2)، 143-162.
  10. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1352). مسئلۀ کنترل و نظارت در دستگاه اداری. مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
  11. مولائی، آیت؛ لطفی، حسن (1397). تحلیل انتقادی نحوۀ اثبات ارکان مسئولیت مدنی اداره در چارچوب مادۀ 10 قانون دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ مطالعات حقوقی، 10، (4)، 189-218.
  12. میدری، احمد (1383). تغییر در سیاست‏های بانک جهانی و پیدایش نظریۀ حکمرانی خوب. مجلۀ نامۀ مفید، (42)، 93-118.
  13. ویژه، محمدرضا (1388). تأملی بر سلسله‏مراتب هنجارها در نظام حقوقی. فصلنامۀ راهبرد، 18(50)، 101-130.
  14. ویژه، محمدرضا؛ منصوریان، ناصر علی؛ مهدوی میمند، فهیمه (1392). امنیت حقوقی شهروندان در رویۀ قضایی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با تأکید بر حق‏های مکتسبه. پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
  15. ویژه، محمدرضا؛ حجتی، محمدشریف (1400). تضمین و حمایت از حق‏های مکتسب در حقوق اداری ایران و رویۀ قضایی دیوان عدالت اداری. فصلنامۀ حقوق اداری، 8(26)، 263-289.
  16. هاشمی، محمد؛ غفاری، هدی (1390). نگاهی دوباره به برداشت‏های شکلی و ماهوی از حاکمیت قانون. نشریۀ تحقیقات حقوقی، 14(107)، 335-366.
  17. هوشیدری فراهانی، فاطمه؛ حسن‏زاده، محمد؛ زندیان، فاطمه (1397). تبیین بسترهای پیاده‏سازی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران. فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7(26)، 39-66.

 

  1. انگلیسی
  2. GBP. (1992). Political Participation. The Blackwell encyclopedia of political science, edited by Vernon bogdanov, Blackwell.
  3. Kooiman, J. (2003). Governing as Governance. SAGE Publication. London. Thousand Oaks California and New Delhi.