نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدة حقوق، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
چکیده
برابر اصل 15 قانون اساسی، اسناد و مکاتبات و متون رسمی – مانند نوشته مصوبه‌ها و قوانین - باید به زبان و خط فارسی باشد. شورای نگهبان حسب وظیفه باید مصوبه‌های ناسازگار (مغایر) با اصل پیش‌گفته را برای بازسازی (اصلاح) به مجلس شورای اسلامی برگرداند. پندارة (مفهوم) «زبان و خط فارسی» در این اصل، تنها ناظر به واژگان فارسی نبوده و شورا در بررسی خود باید افزون بر ایرادهای واژگانی (رویکرد حداقلی)، ایرادهای دستوری، املایی، ویرایشی و مفهومی مصوب یا مورد پذیرش فرهنگستان زبان و ادب فارسی و همچنین رسم‌الخط یا آیین نگارش را که جزء ابزارهای عرفی زبان فارسی است، در نظر گیرد (رویکرد حداکثری)؛ بنابراین بایسته است که دادرسی شورا بر پایة اصل یادشده دربردارنده رعایت اصل‌ها و هنجارهای «زبان فارسی همگانی» و «زبان فارسی حقوقی» در مصوبه‌ها باشد. این رویه مایه پرمایگی (اتقان)، روشنی (شفافیت) و استواری (استحکام) ادبیات حقوقی مصوبه‌ها می‌شود که رعایت نکردن آن افزون بر ایراد بر پایة اصل 15، می‌تواند ناسازگار (مغایر) با بند 9 سیاست‌های کلی نظام قانونگذاری و در نتیجه مغایر با بند 1 اصل 110 قانون اساسی نیز باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و به تبیین شناسه‌ها و سنجه‌های زبان فارسی حقوقی در مصوبه‌ها نیز پرداخته می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Protection of the Persian Language and Letters in Constitutional Proceedings Under Article 15 of the Constitution and General Policies on Legislation with Emphasis on the Texts of Criminal Laws
نویسنده [English]
- Amin Allah Zamani
Assistant Prof, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, University of Judicial Science and Administrative Services, Tehran, Iran
چکیده [English]
According to Article 15 of the Iranian constitution, documents, correspondences and official texts like legislative acts, should be in the Persian language and script. The Guardian Council is obliged to return enactments contrary to the said principle to parliament of for correction. The concept of »Persian language and script« is not limited to Persian words (minimal approach) and the Guardian Council should also consider grammatical, dictational, editorial conceptual errors as prescribed by the Persian Language and Literature Academy as well as common calligraphy and the writing rules (maximum approach). So it is necessary that the Guardian Council's proceedings based on the mentioned principle include observing the principles and norms of “communal Persian language “ and "legal Persian language" in the enactments. This procedure causes accuracy, clarification, and sustainability of legal literature in parliamentary acts. Ignoring these rules may also be contrary to nineteen clause of General Policies on Legislation and the first clause of Article 110 of the Constitution. The research method is descriptive-analytical and explains the identifiers and metrics of the legal Persian language in the legislation.
کلیدواژه‌ها [English]
- fifteenth principle
- Persian legal language
- General Policies on Legislation
- the Guardian Council
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- آصفی، آصفه (بی‌تا). نگاهی به ادب پارسی. تهران: چاپخانة مروی.
- براون، ادوارد (1367). تاریخ ادبیات ایران (از فردوسی تا سعدی). ترجمة فتح‌الله مجتبایی، چ چهارم، تهران: مروارید.
- بکاریا، سزار (1389). رسالة جرائم و مجازات‌ها. ترجمة محمدعلی اردبیلی، چ ششم، تهران: میزان.
- جمعی از پژوهشگران (1393). مبانی نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوبات و استفساریه‌های سال 1390. چ اول، تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
- جمعی از پژوهشگران (1395). مبانی نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوبات و استفساریه‌های سال 1393. چ اول، تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
- جمعی از پژوهشگران (1398). مبانی نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوبات و استفساریه‌های سال 1394. چ اول، تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
- جمعی از پژوهشگران (1394). مبانی نظرات شورای نگهبان در خصوص مصوبات و استفساریه‌های سال 1391. چ اول، تهران: انتشارات پژوهشکدة شورای نگهبان.
- حاجی ده‌آبادی، احمد (1385). بایسته‌های تقنین (با نگاهی به قانون مجازات اسلامی). چ دوم، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، جلد مقدمه، به قلم گروهی از نویسندگان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، مؤسسة لغت‌نامه دهخدا، چاپ دوم
- ساکت، محمدحسین (1385). دادکاوی (روزنه‌ای به اندیشه‌نگاری حقوقی). چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- سمیعی (گیلانی)، احمد (1389). نگارش و ویرایش. چ یازدهم، تهران: سمت.
- الشریف، محمدمهدی (1391). منطق حقوق. چ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- فتحی، محمد و کوهی اصفهانی، کاظم (1394). اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان (1394-1359) اصول 1 تا 55 قانون اساسی، ج 1، چ اول، تهران: پژوهشکدة شورای نگهبان.
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1394). دستور خط فارسی. چ سیزدهم، تهران: نشر آثار.
- گیدنز، آنتونی (1391). جامعه‌شناسی. ترجمة منوچهر صبوری، چ بیست وهفتم، تهران: نی.
- معین، محمد (1377). «لغت‌نامه»، لغت‌نامة دهخدا. ج مقدمه، به قلم گروهی از نویسندگان، تهران: مؤسسة لغت‌نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران.
- ناتل خانلری، پرویز (1369). تاریخ زبان فارسی. ج 1، چ چهارم، تهران: نشر نو.
- همایی، جلال‌الدین (بی‌تا). تاریخ ادبیات ایران. ج 1 و 2، تهران: فروغی.
ب) مقالات
- اماموردی، محمدحسن (1390). جایگاه تشبیه در تدوین قوانین. مجلة پژوهش‌های حقوقی، 19، 243 - 263
- بهمنیار، احمد (1322). املای فارسی. نامة فرهنگستان (قدیم)، خطابة ورودی آقای احمد بهمنیار، استاد دانشگاه در فرهنگستان،1 (4)، ۴۲ – ۶۶.
- بهمنیار، احمد (1323). املای فارسی. نامه فرهنگستان (قدیم)، سال دوم، خطابة ورودی آقای احمد بهمنیار، استاد دانشگاه در فرهنگستان، 1، ۵ -۳۶
- پوربافرانی، حسن (1392). بایدها و نبایدهای جرم‌انگاری در حقوق کیفری ایران. مجلس و راهبرد، (75)، 25 –
- حداد عادل، غلامعلی (1395). چرا واژه‌گزینی ضرورت دارد؟. ویژه‌نامة فرهنگستان، (1)، 17 –
- حسینی، محمدرضا (1395). سیر تطور واژه‌گزینی اصطلاحات حقوقی در زبان فارسی نو. ویژه‌نامة فرهنگستان، (1)، ۱۶۱- ۱۷۸.
- رحیم‌پور، احدالله و نوروزی، ثوراله (1396). زبان فارسی در آیین کلام مقام معظم رهبری، حضرت امام خامنه‌ای. فصلنامة بهارستان سخن، 14 (۳۸)، 193-210.
- شایگان، داریوش، سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب. سعدی‌شناسی، 19، 220-203
- فروغی، محمدعلی، گزیدة گلستان سعدی، ص 68 به نقل از: شایگان، داریوش (1395). سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب، سعدی‌شناسی، (19)، 203-220.
- مرتضویان، علی (1374). بحران هویت ملی: نقش زبان و خط مشترک در بازسازی هویت ملی. فصلنامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 4 (2) (9)، 35-46.
- موذن‌زادگان، حسنعلی و رهدارپور، حامد (1397). اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویة قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران. فصلنامة دیدگاه‌های حقوق قضایی، 81، 193 –
- میرزایی حصاریان، محمدباقر (1399). جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری. مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، (۱۶)، 48-75.
- نیکلا راست (بی‌تا). زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی. فرهنگ ایران‌زمین، (۱)، ۱ -۴۰.
- همایی، جلال‌الدین (1322). گفتار در صرف و نحو فارسی. نامة فرهنگستان، 1 (2)، ۲۶ – ۶۸.
- یارشاطر، احسان (1377). زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی. لغت‌نامة دهخدا، ج مقدمه، به قلم گروهی از نویسندگان، تهران: مؤسسة لغت‌نامة دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران.
)