نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران، پردیس بین‌المللی کیش، کیش، ایران
چکیده
متاسفانه مفهوم قوۀ مؤسس در میان مباحث حقوق اساسی ایران نه‌تنها مهجور مانده، بلکه در بسیاری از موارد به اشتباه دریافت شده است. بیشتر این نظر غالب گشته که پس از تعیین نوع و شکل حکومت و شکل‌گیری و تصویب قانون اساسی این نیرو و قدرت سازنده به پایان رسیده و منحل می‌شود تا بتوان استحکام حکومت تأسیس شده را تضمین کرد. این نظر از این رو خطرناک است که امکان دارد به نادیده گرفتن و فراموش کردن نقش حیاتی مردم، که سازندگان و صاحبان واقعی یک نظام سیاسی هستند، منجر شود؛ اما باید در نظر داشت که خالق نمی‌تواند در مخلوق خود حل و ناپدید شود. چنین دیدگاهی به دیکتاتوری و از بین رفتن حق حاکمیت مردم می‌انجامد. بنابراین در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری کتابخانه‌ای انجام گرفته است، ابتدا مفاهیم مهمی که معمولاً با هم خلط می‌گردند روشن خواهد شد و سپس با توجه به فصل هشتم کتاب نظریۀ اساس کارل اشمیت، وضعیت قوۀ مؤسس و نقش آن در انقلاب اسلامی سال 1357 مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Founding Power in the 1979 Islamic Revolution of Iran in Light of Carl Schmitt's Theory
نویسندگان [English]
- Hossein Rahmatollahi 1
- Farima Jamali 2
1 Associate Prof., Department of Public Law, Faculty of Law, University of Tehran, Farabi Campus, Qom, Iran
2 Ph.D. Student, Public Law, University of Tehran, Kish International Campus, Kish, Iran
چکیده [English]
Unfortunately, the concept of the founding power remains neglected in discussions on the constitutional law of Iran. It has become a prevailing view that after determining the type and form of the regime and the formation and ratification of the constitution, this creative power comes to an end and dissolves in order to ensure the stability of the established system. This is dangerous because it may lead to the overlooking of the vital role of the people, who are the true creators of a political system. However, it must be noted that the creator cannot dissolve and disappear within its creation. Such a viewpoint leads to dictatorship and the erosion of the people's sovereignty. Therefore in this research, which is conducted using a descriptive-analytical method and library sources, important concepts that are often conflated will first be clarified. Then, the status of the founding power and its role in the 1979 Islamic Revolution will be examined based on Chapter VIII of Carl Schmitt's book, Theory of the Foundation.
کلیدواژه‌ها [English]
- constitution making power
- Carl Schmitt
- constitutional theory
- constituent assembly
- constitutional law
- constituted powers
- Islamic Revolution of Iran.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- خمینی، روح‌الله (1389). صحیفۀ امام؛ مجموعه آثار امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، جلد های 4، 6، 11.
- سلطانی، ناصر (1399). حقوق اساسی نانوشته، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- قاضی، ابوالفضل (1381). بایسته های حقوق اساسی، تهران: میزان.
- ---------- (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان.
- کدی، نیکی آر (1369). ریشه های انقلاب اسلامی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: قلم.
- ویژه، محمدرضا (1398). کلیات حقوق اساسی، تهران: سمت.
- هاشمی، محمد (1385). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: میزان، ج 1.
ب) مقالات
- اشمیت، کارل (1397). فصل سوم از کتاب نظریه اساس؛ مفهوم وضعی اساس. ترجمۀ ناصر سلطانی، سیاست‌نامه، (10)، 198-212.
- بومر، رنو (1398). قوۀ مؤسس، جستار دوم: نظریۀ قوۀ مؤسس کارل اشمیت. ترجمۀ ناصر سلطانی، سیاست‌نامه، (12)، 212-216.
- بومر، رنو (1398). مشروطه‌خواهی ثانوی، جستار سوم؛ دو نظریۀ مشروطه‌خواهی ثانوی که از سوی کارل اشمیت مطرح شدند. ترجمۀ ناصر سلطانی، سیاست‌نامه، (12)، 217-221.
- پریوس، اولریش کی (1398). پایستگی قوۀ مؤسس و ضرورت دیکتاتوری. ترجمۀ ابراهیم دهنوی، همایش نظریۀ قانون اساسی کارل اشمیت پردیس فارابی.
- دبیرنیا، علیرضا و دست‌پیمان، صائب (1400). شناسایی حق تعیین سرنوشت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتوی نظریه قوه مؤسس. پژوهش حقوق عمومی، (70)، 96-127.
- دبیرنیا، علیرضا و زارعی، محمدحسین (1392). قدرت مؤسس و پویایی قانون اساسی. تحقیقات حقوقی، (14)، 215-242.
- دفتر بررسی‌های حقوقی (1382). مروری بر شیوه‌های بازنگری قانون اساسی در حقوق تطبیقی. معاونت پژوهشی، شهریورماه، مسلسل 6748.
- عباسی، بیژن (1383). تمایز میان قوۀ مؤسس و قوای تأسیسی. حقوق اساسی، (3)، 91-104.
- -------- (1386). شیوه‌های بازنگری در قوانین اساسی. مطالعات حقوق خصوصی، (4)، صص 107-124.
- کندی، الن (1397). اندیشۀ سیاسی اشمیت. ترجمۀ محسن قائم‌مقامی، سیاست‌نامه، 3 (11)، 145-172.
- مدنی، جلال‌الدین (1382). مروری بر شکل‌گیری قانون اساسی در جمهوری اسلامی. زمانه، (16)، 38-42.
- واعظی، مجتبی (1383). ارزش حقوقی مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی. حقوق اساسی، 2 (3)، 179-189.
- ویژه، محمدرضا و پتفت، آرین (1395). واکاوی مفهوم پسامدرن حاکمیت از دیدگاه حقوق عمومی با تأکید بر اندیشه‌های فوکو. پژوهش حقوق عمومی، 18 (52)، 9ـ 33.
ج) رساله
- رحمانیان، عبدالمجید (1396). بررسی تطبیقی مبانی اصول تغییرناپذیر قانون اساسی و حق حاکمیت ملی. رسالۀ دکتری حقوق عمومی، دانشگاه تهران.
- انگلیسی
- A) Books
- Hart, V. (2010). Constitution making and the right to take part in a public affair. Framing the state in times of transition: Case studies in constitution making. US Institute of Peace Press.
- Loughlin, M. (2017). On constituent power. Cambridge University Press.
- Rubinelli, L. (2020). Constituent power: A history. Cambridge University Press, Vol. 128.
- Schmitt, C. (2008). Constitutional theory. Jeffrey Seitzer, trans. Duke University Press, Original publication: 1928.
- _______. (2022). Switzerland's Constitution of 1999 with Amendments through 2014.
- B) Article
- Loughlin, M. (2014). The concept of constituent power. European Journal of Political Theory, 13(2), 218-237.
- Partlett, W. (2017). The American tradition of constituent power. International Journal of Constitutional Law, 15(4), 955-987.
)