نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق نفت و گاز، دانشکدة حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 استاد، گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
تنظیم‌گری در حکمرانی مدرن، ذیل پدیده‌های نوظهور چالش‌برانگیز قرار دارد و خلأهای شایان توجهی بر اصول آن جاری است. با گذار از تفکر دولت بزرگ و دولت کوچک، شیوة حکمرانی جدیدی تحت عنوان دولت تنظیم‌گر مطرح شد. در این پارادایم، نهادهای تنظیم‌گر با آماج نیل به منفعت عمومی برپا شده و با ابزارهای مستدرک در قانون، آغاز به مقررات‌گذاری، نظارت و تنظیم امور کرده‌اند. بدین‌سبب تنظیم‌شوندگان «اشخاص موضوع تنظیم‌گری» بلاواسطه و دولت و مردم به‌صورت غیرمستقیم تحت تأثیر تصمیمات نهادهای تنظیم‌گر قرار می‌گیرند. حال، پرسش پژوهش آن است که چنانچه نهادهای تنظیم‌گر، به‌سبب رعایت نکردن وظایف قانونی خود، مسبب ضرر به اشخاص مرتبط و متأثر خود شوند، آیا می‌توان مسئولیت حقوقی برایشان قائل شد یا آنکه به‌دلیل ماهیت اعمال حاکمیتشان در امور از مسئولیت مبرا هستند؟ دلایل، یافته‌ها و مستندات مطروحه در پژوهش حاضر حاکی از آن است که باید چنین مسئولیتی برای نهادهای تنظیم‌گر وجود داشته باشد و آنها را ملزم به جبران خسارت کند. راهکارهای جبران خسارت ناشی از اقدامات این‌گونه نهادهای تنظیم‌گر را نیز می‌توان در این مقاله شاهد بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Legal Liability of Economic Regulatory Authorities
نویسندگان [English]
- Milad Haji Esmaeili 1
- Mehrab Darabpour 2
1 PhD Student in Oil and Gas Law, Faculty of Law, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
2 Prof, Department of Law, Faculty of Law, university of Shahid Beheshti, Tehran, Iran
چکیده [English]
In modern governance regulation falls under the category of emerging and challenging phenomena, and there are significant gaps in its principles. Moving away from the notion of large government versus small government, a new governance approach known as the “regulatory state” has emerged. In this paradigm, regulatory institutions are established with the aim of achieving public good and have begun to regulate, supervise, and manage affairs using tools provided by law. As a result, the regulated entities—referred to as "subjects of regulation"—are directly affected, while the government and the public are indirectly influenced by the decisions of regulatory institutions. The research question is whether regulatory institutions can be held legally responsible if they cause harm to related and affected individuals due to their failure to fulfill their legal duties, or whether they are exempt from responsibility due to the nature of their sovereign actions? The reasons, findings, and evidence presented in this research indicate that such liability should exist for regulatory institutions, compelling them to compensate for damages. The paper also discusses potential remedies for damages resulting from the actions of these regulatory institutions.
کلیدواژه‌ها [English]
- accountability
- compensation
- liability of regulatory authorities
- responsibility
- regulation.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- شیروی، عبدالحسین (1399). حقوق اقتصادی. چ دوم، تهران: میزان.
- هادی‌فر، داوود (1389). نهادهای حقوقی تنظیم مقررات. تهران: عترت چاپ.
ب) مقالات
- پتفت، آرین؛ مومنی راد، احمد (1394). سیر تحول نحوة مداخلة دولت در اقتصاد از منظر حقوق عمومی، از دولت رفاه تا دولت فراتنظیمی. پژوهش حقوق عمومی، 17(19)، 185-204.
- خاندوزی، سید احسان (1390). الزامات دولت تنظیم‌گر در اقتصاد ایران. مجلس و پژوهش، 17(64)،41-80.
- خشنودی، رضا؛ حسینی، مینا (1395). ماهیت حقوقی شورای رقابت و تجدیدنظر از آرای آن. تحقیقات حقوقی، (17).
- رستمی، ولی؛ اصغرنیا، مرتضی (1392). اختلاف صلاحیت شورای رقابت و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات. نقد رأی، 84.
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین؛ فرخی، رحمت‌اله؛ جوادی شریف، خدیجه (1392). مصونیت قضایی دولت خارجی در دادگاه‌های ملی با عنایت به رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیة مصونیت صلاحیت دولتی. مجلة حقوقی بین‌المللی، 30(48)، 65-100.
- رهبری، ابراهیم (1396). نقدی بر نحوة مداخلة دیوان عدالت اداری در تصمیمات قطعی شورای رقابت. نشریة علمی آموزه‌های رویة قضایی، (19).
- شیخ‌الاسلامی، سیدمحسن (1385). مطالعة تطبیقی مصونیت پارلمانی در حقوق اساسی ایران و برخی از کشورهای جهان. حقوق اساسی، 6(7)، 133-160.
- شیروی، عبدالحسین؛ فرحناکیان، فرشید (1398). ابعاد حقوقی تنظیم گری مناسب در حکمرانی خوب صنعت نفت ایران. مطالعات حقوق انرژی، 6(2)، 357- 382.
- مقیمی، لیلی؛ فرهادخانی، مهدی (1395). ارزیابی قابلیت‌های ساختاری هیأت تنظیم بازار برق ایران. کنفرانس بین‌المللی برق، (31)، 1-7.
- نوری، روح‌الله؛ عابدی جعفری، حسن؛ فیرحی، داود؛ فقیهی، ابوالحسن؛ طالقانی، غلامرضا (1391). ارتباط دولت و مدیریت عمومی در ایران؛ نگاهی تاریخی ـ تطبیقی.مدیریت دولتی،4(9)، 117-140.
- یاوری، اسداله (1393). درآمدی بر مفهوم تنظیم‌گری حقوقی. مطالعات حقوق تطبیقی، 5(2)، 629-647.
ج) قوانین
- اصلاح قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم (۴۴) قانون اساسی (1397).
- قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم (44) قانون اساسی (1386).
- قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی (1398).
- عربی
- کتاب‌ها
- ابن‌اخوه، محمد بن محمد (1353). معالم القربة فی احکام الحسبة. ج۱، مصر: محمد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی مطیعی.
- سبحانی تبریزی، جعفر (1372). المحصول فی علم الاُصول. قم: مؤسسة امام صادق (ع).
- سیستانی، علی (1372). قاعدة لا ضرر و لا ضرار. قم: مکتب آیة‌الله العظمی السید السیستانی.
- شیزری، عبدالرحمان‌بن نصر (1359). کتاب نهایةالرتبة فی طلب الحسبة. ج۱، بیروت: چاپ سید باز عرینی.
- طاش‌کبری‌زاده، احمدبن مصطفی (1363). مفتاح السعادة و مصباح السیادة. ج۱، بیروت: دارالکتاب‌العلمیه.
- عراقی، ضیاءالدین نجفی (1388). الاجتهاد و التقلید. قم: نوید اسلام.
- نائینی، محمدحسین (1344). تنبیه الامه و تنزیه المله. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انگلیسی
- A) Books
- Malanczuk, P. (2002). Akehurst’s Modern Introduction to International Law. 7th edition, London: Taylor & Francis.
- OECD (2017). The Role of Economic Regulators in the Governance of Infrastructure. The Governance of Regulators. Paris: OECD Publishing.
- B) Articles
- Ago, R. (1973). Yearbook of the International Law Commission. United Nations International Law Commission, 1(1) 1-338.
- Helm, D. (2006). Regulatory reform, capture, and the regulatory burden. Oxford review of economic policy,22(1), 169-185.
- Feinman, Jay. M (2003). Liability of accountants for negligent auditing: Doctrine, policy, and ideology. St. UL Rev, 31(1), 1-17.
- Ferrari, M., et al (2009). The paradox of risk allocation: a review and prospectus.Animal Behaviour, 78(1), 579-585.
- Giesen, I. (2006). Regulating regulators through liability, Utrecht law review, 2(1), pp. 1-35.
- Scott, C. (2018). Accountability in the Regulatory State, Administrative Law, 397-419.
- Majone, G., et al (1996). Regulating Europe, Routledge London, 84 (1), 1-30.
- McLean, H. (1988). Negligent regulatory authorities and the duty of care, Oxford J, Legal Stud,8(1), 425-442.
- C) Cases
- Canton v. Harris (1989). 489 U.S. 378, 109 S. Ct. 1197, 103 L. Ed. 2d 412.
- Davis v. Radcliffe (1990). W.L.R. 821, All E.R.2 536.
- United States v. Gaubert (1991). 499 U.S. 315, 111 S. Ct. 1267, 113 L. Ed. 2d 335.
- Verizon Communications Inc. v. Law Offices of Curtis V. Trinko (2004). LLP, 540U.S. 398, 124 S. Ct. 872, 157 L. Ed. 2d 823.
)