نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسنده
استادیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق وعلوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران
چکیده
در نظام‌های حقوقی مختلف برای حل‌وفصل اختلافات اداری، روش‌های متنوعی به‌کار می‌رود و هر نظام بسته به عوامل مختلف از الگوی خاصی برای دادرسی اداری تبعیت می‌کند. شرایط خاص کشور و زمینه‌های تاریخی، سیاسی و اجتماعی آن تعیین‌کنندة ویژگی‌های خاص نظام دادرسی آن است. روش بیان مطالب در این مقاله تطبیقی بوده و هدف از آن توصیف و معرفی مدل‌های مختلف دادرسی بدون اولویت دادن به یک نظام خاص است. در این مقاله با توجه به معیارهای ساختار دادرسی، روش انجام دادرسی به‌صورت تفتیشی یا جدلی و باز یا محدود بودن نظارت قضایی، الگوهای چهارگانة دادرسی اداری شناسایی شده است. در مدل اول، دادرسی به روش جدلی انجام می‌گیرد، دستگاه‌های اداری کارکرد ترکیبی (اداری –دادرسی) ایفا می‌کنند و در دادگاه‌های عمومی نظارت قضایی بسته‌ای اعمال می‌شود. در مدل دوم دادرسی، دیوان‌هایی مستقل از دستگاه‌های اداری با روش جدلی به حل اختلاف‌های اداری می‌پردازند و در مرحلة نهایی دادگاه‌های عمومی نظارت قضایی بسته را اعمال می‌کنند. در مدل سوم، دادرسی بر عهدة دادگاه‌های اختصاصی است که به شیوة تفتیشی و به‌صورت باز به دعاوی اداری رسیدگی می‌کنند. در نهایت وجه مشخصة مدل چهارم، نظارت قضایی باز در دادگاه‌های عمومی است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Models of Administrative Adjudication
نویسنده [English]
- Khadijeh Shojaeian
Assistant Prof. Department of Public Law, Faculty of Law and Humanities, Islamic Azad University Shiraz Branch, Shiraz, Iran
چکیده [English]
Legal systems use various methods to resolve their administrative disputes, and each of them follows a specific model for administrative adjudication depending on various factors. The special conditions of the country and its historical, political and social contexts determine the special features of its judicial system. The method of expressing the content in this article is descriptive and the purpose of the article is to introduce different models of adjudications without prioritizing a particular system. In this article, according to the criteria of the structure of the adjudication, the method of conducting the adjudication in the form of inquisitorial or adversarial, and open or closed judicial supervision, the four types of administrative adjudication have been identified. In the first model, the procedure is adversarial. Administrative agencies perform a combined function (administrative-judicial) and limited judicial review is applied in general courts. In the second model, adjudication is carried out by courts independent of administrative bodies and by adversarial method. Finally, closed judicial review is applied in general courts. In the third model, adjudication is conducted by special courts in a inquisitorial and open manner. And finally, the characteristic of the fourth model is open judicial review in general courts.
کلیدواژه‌ها [English]
- administrative Adjudication
- administrative tribunals
- inquisitorial adjudication
- adversarial adjudication
- judicial review.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- آئینه نگینی، حسین؛ ابریشمی راد، محمدامین (1400). آیین دادرسی اداری (دورة قضایی). ج1، تهران: مجد.
- استوار سنگری، کورش (1402). حقوق دادرس اداری. تهران: داتیک.
- امامی، محمد؛ استوارسنگری، کورش (1391). حقوق اداری. ج2، تهران: میزان.
- رضایی‌زاده، محمدجواد (1400). اعمال اداری. تهران: مجد.
- شمعی، محمد (1393). حقوق قراردادهای اداری. تهران: جنگل.
- طباطبایی موتمنی، منوچهر (1384). حقوق اداری. تهران: سمت.
- فتحی، یونس (1399). نظام مطلوب دادرسی در مراجع اختصاصی اداری مطالعة تطبیقی با تأکید بر مراجع ایران. تهران: خرسندی.
- کونکه مارتینا (1396). حقوق اداری تطبیقی: سنت و تغییر در حقوق اداری انگلستان و آلمان. ترجمة خدیجه شجاعیان، نگین شفیعی بافتی. تهران: مجد.
- عباسی، بیژن (1395). حقوق اداری تطبیقی. تهران: دادگستر.
- هداوند مهدی؛ آقایی طوق، مسلم (1389). دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آیین‌های دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعة تطبیقی)، تهران: خرسندی.
ب) مقالات
- استوار سنگری، کورش (1399). چیستی دادرسی اداری در ایران، دادرسی در اداره یا دادرسی بر اداره. پژوهش‌های نوین حقوق اداری، 2(4)، 135-159.
- زارعی، محمدحسین؛ محسن‌زاده، آزیتا (1394). نظام اثبات دعوا در دادرسی اداری. دیدگاه‌های حقوق قضایی، 20(72)، 65-92.
- شجاعیان، خدیجه (1397). تحولات معیار عقلایی بودن در ایالات متحدة آمریکا. فصلنامة حقوق عمومی، 20(61)، 235-259.
- بارکر، مایکل؛ نیگل، آلیس (1394). اصل غیرعقلایی بودن: از جهات نظارت قضایی در نظام حقوقی استرالیا. ترجمة خدیجه شجاعیان. فصلنامة رای، 4(10)، 117-132.
- گرجی ازندریانی علی‌اکبر؛ اسکندری، مرجان (1399). معیارهای تعیین صلاحیت دادرس اداری در نظام حقوقی آلمان. حقوق اداری، 7(22)، 221-244.
- محسنی، حسن (1386). نظام‌های دادرسی مدنی. فصلنامة مطالعات حقوق خصوصی، 37(1)، 81-115.
- یاوری، اسدالله (1388). نظارت قضایی بر تصمیم‌های اداری در آلمان. حقوق و مصلحت، 2(5)، 129-150.
- انگلیسی
- A) Books
- Asimow, M. (2019). Federal Administrative Adjudication Outside the Administrative Procedure Act. Washington, D.C.: Administrative Conference of the United States.
- Asimow, M.R. (2014). Inquisitorial Adjudication and Mass Justice in American Administrative Law. In Laverne Jacobs and Sasha Baglay, The Nature of Inquisitorial Processes in Administrative Regimes: Global Perspectives. Edited by Laverne Jacobs and Sasha Baglay. London: Routledge. 93-112. https://ssrn.com/abstract=2503177
- Asimow, M. & Lubbers, J. S. (2010). The Merits of ‘Merits’ Review: A Comparative Look at the Australian Administrative Appeals Tribunal. Windsor Yearbook of Access to Justice. 28(2). https://ssrn.com/abstract=1904392
- Cane, P. (2016). Controlling Administrative Power: A Historical Comparison. Cambridge: Cambridge University Press.
- Cane, P. (2009). Administrative Tribunals and Adjudication. Portland: Hart Publishing.
- Cane, P. (2008). Understanding Administrative Adjudication. In Administrative Law in a Changing State: Essays in Honour of Mark Aronson Hardcover. Edited by Linda P., Carol, H.& Michael, T. Portland: Hart Publishing, 273-299.
- Cane, P. (2010). Judicial Review and Merits Review: Comparing Administrative Adjudication by Courts and Tribunals. In Comparative Administrative Law. edited by Susan, R.A & Peter, L.L. Cheltenham: Edward Elgar Publishing, 426-448. https://doi.org/10.4337/9781849808101.00036
- Ford, C. (2013). Dogs and Tails: Remedies in Administrative Law. In Administrative Law in Context .edited by Lorne, S. & Colleen, F. . Toronto: Emond Montgomery, https://commons.allard.ubc.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=1129&context=fac_pubs
- Stebbings, C. (2009). Legal Foundations Of Tribunals In Nineteenth-Century England. Cambridge: Cambridge University Press.
- Ushijma, H. (2009). Administrative Law and Judicialized Governance in Japan. In , Administraive Law and Governance in Asia. edited by Tom, G.& Albert H. Y. C., Oxfordshire: Rutledge, 81-100.
- B) Articles
- Antony, G. (2015). Administrative Justice in The United Kingdom. Italian Journal of Public Law, (7(1).
- Asimow, M. (2015). Five Models of Administrative Adjudication. American Journal of Comparative Law, (63), https://ssrn.com/abstract=2502210 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2502210
- Asimow, M., & Yoav, D. (2016). Open and Closed Judicial Review of Agency Action, The American Journal of Comparative Law, 64(3).
- Cui, W., Cheng, J. & Wiesner, D. (2018). Judicial Review of Government Actions in China. Journal of Comparative Law, 17(2). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3228175
- Elliott, M. (2012). Ombudsman, Tribunals, Inquiries: Re-Fashioning Accountability beyond the courts. University of Cambridge Faculty of Law Research Paper, (21). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2133879.
- Huang, C. Y. & Law, D.S. (2014) . Proportionality Review of Administrative Action in Japan, Korea, Taiwan, & China. Legal Studies Research Paper Series, 14-08-07.https://ssrn.com/abstract=2496220
- Perlingeiro, R. (2016). Contemporary Challenges In Latin American Administrative Justice .BRICS Law Journal, 3(2), 21-56.
- Verbic, F. (2016). An Overview Of Administrative Justice In Argentina. BRICS law Journal, 3(2), 57-66.
- Xiao, S. & Lin, Y. (2022). Judicial Review of Administrative Rules in China: Incremental Expansion of Judicial Power. Journal of Comparative Law, 17(2), Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4296692
Electronic Sources
- Administrative Justice in Europe-Report For France-. https://www.aca-europe.eu/en/eurtour/i/countries/france/france_en.pdf
- Administrative Justice in Europe ,Report for the United Kingdom. https://www.acaeurope.eu/en/eurtour/i/countries/unitedkingdom/unitedkingdom_en.pdf
- Gunther, C. (2016). Administrative Justice In Europe, Report For Germany. https://www.aca-europe.eu/en/eurtour/i/countries/germany/germany_en.pdf
- Thomas, R. (2012). Adversarial v Inquisitorial to Active, Enabling, and Investigative: Developments in UK Administrative Tribunals. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2144457
- Usui, M. (2013). Administrative Justice In Japan. presented at a CIPL and AIAL Seminar, ANU College of Law. https://www6.austlii.edu.au/au/journals/AIAdminLawF/2014/9.pdf
)