نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه حقوق عمومی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری حقوق نفت و گاز، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
یکی از آخرین تحولات رشتة حقوق در عرصة بین‌المللی، پیش‌بینی نظام ویژة حمایتی از جوامع بومی در خلال اجرای طرح‌های توسعه‌ای است. این تحول مبتنی بر جدید‌ترین تفسیرها از مفهوم توسعة پایدار بوده است که پایداری توسعه را علاوه بر توجه به ابعاد زیست‌محیطی و اقتصادی، در گرو جلوگیری از بروز آثار سوءِ اجتماعی نیز می‌داند. همچنین حق توسعه، به‌عنوان نسل سوم از حقوق بشر پرداختن به تمامی جنبه‌های انسانی، اجتماعی و فرهنگی حقوق بشر را به‌عنوان صفات اصلی توسعة مطلوب، معین کرده است. در همین زمینه مؤسسة مالی بین‌المللی حقوق ویژه‌ای مانند طرف مشورت و مشارکت قرار گرفتن، دارا بودن حق اعلام رضایت آگاهانه، پیشینی و آزاد و بهره‌مندی از سازوکار اختصاصی رسیدگی به دعاوی برای اقشار بومی پیش‌بینی کرده است. در نوشتار حاضر، پس از توصیف و تفسیر ضوابط اجرایی مؤسسة مالی بین‌المللی در حمایت از حقوق بومیان، جایگاه جوامع بومی در منظومه حقوقی کشورمان بررسی می‌شود. متأسفانه با وجود ظرفیت قانون اساسی در شناسایی سازوکار اختصاصی برای تضمین حقوق اقشار بومی، قوانین عادی در این زمینه دچار خلأ و عدم روزآمدی هستند. ازاین‌رو امروزه ضرورت تدوین و تصویب قانونی خاص با محوریت حقوق جوامع محلی و بومی در روند اجرای طرح‌های توسعه‌ای به‌شدت احساس می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- اعلام رضایت آگاهانة پیشینی و آزاد
- بازرس ناظر/ مشاور
- بومیان
- مشورت و مشارکت آگاهانه
- مؤسسة مالی بین‌المللی.
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Protecting the Rights of Indigenous People in Development Projects of International Finance Corporation with an Indication to Legal System of Iran
نویسندگان [English]
- Seyed Fazlullah Mousavi 1
- Mohammadreza Salari 2
1 Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student in Oil and Gas Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Having to establish a special protective system for indigenous people in the process of development projects, is one of the latest evolutions of legal studies in international context. It is based on a new interpretation of sustainable development in which the sustainability is not only related to environmental and economic factors, but also to the abatement of social negative effects. Moreover, the right to development, as the third generation of human rights stipulates that having to address all aspects of social, cultural and human considerations in order to achieve an optimal development are mandatory. In this regard, International Finance Corporation has provided the indigenous people with some specific rights such as consultation and participation, free, prior, informed consent and exclusive dispute resolution mechanism. At first, this article describes the protective measures of IFC performance standards, then it analyzes the situation of indigenous people in legal system of Iran. Although the Constitution of the Islamic Republic of Iran has potentials to provide the indigenous with exclusive legal scheme, other codes, rules and regulations do not establish any protective measures. Therefore, enactment of a specific code aiming to protect the indigenous people in development projects is highly recommended.
کلیدواژه‌ها [English]
- Compliance/Advisor Ombudsman (CAO)
- Free
- Prior
- Informed Consent (FPIC)
- Indigenous People
- Informed Consultation and Participation (ICP)
- International Finance Corporation (IFC).
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- موسوی، سید فضل‌الله (1391). سیر تحولات منابع حقوق بین‌الملل محیط زیست. چ دوم، تهران: میزان.
- وکیل، امیرساعد؛ عسکری، پوریا (1394). قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی. چ هفتم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
ب) مقالات
- آجلی لاهیجی، مهشید؛ عسکری، پوریا (1400). تکامل جایگاه هنجاری توسعة پایدار در نظام حقوق بین‌الملل. مجلة حقوقی بین‌المللی، 38(65)، 57-78. https://doi.org/10.22066/cilamag.2021.245925
- الهیاری، صادق؛ مولائی هشجین، نصراله؛ آمار، تیمور؛ رضائی، پرویز (1399). تبیین اثرات و پیامدهای جابه‌جایی سکونتگاه‌های روستایی در محدودة سدهای استان خوزستان. فصلنامة علمی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(3)، 709-724. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25385968.1399.15.3.3.3
- حبیب‌زاده، توکل؛ سیفی، حافظه (1392). تأثیر حکمرانی مطلوب بر اجرایی شدن حق بر توسعه با تأکید بر بعد ملی. فصلنامة دیدگاه‌های حقوق قضایی، 18(62)، 11-38.
- رضایی، رضا؛ عزمی، آئیژ (1400). اثرات اقتصادی-اجتماعی احداث سد از دیدگاه ساکنان روستای بالادست- مطالعة موردی سد معشورة استان لرستان. نشریة ترویج و توسعة آبخیزداری، 9(34)، 9-19. 20.1001.1.26454777.1400.9.34.2.7
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1392). حفاظت از محیط زیست در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامة دیدگاه‌های حقوق قضایی، 18(63)، 93-140.
- رنجبریان، امیرحسین؛ سعیدی، محمد (1395). صیانت از میراث فرهنگی غیرمادی مردمان بومی: در جست‌وجوی مناسب‌ترین راهکار حقوقی. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 46(4)، 907-928. https://doi.org/10.22059/jplsq.2016.60523
- زمانی، سیدقاسم؛ بلوری، پیمان (1394). مسئولیت‌پذیری بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در حقوق بشر. مجلة حقوقی بین‌المللی، 32(52)، 91-120. https://doi.org/10.22066/cilamag.2015.15749
- ملک‌محمدی، حمیدرضا؛ کمالی، یحیی (1392). تحلیل نهادینه‌سازی سیاستگذاری توسعة پایدار در ایران: بررسی موانع و ارائة مدلی برای آن. فرآیند مدیریت و توسعه، 26(2)، 161-186. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17350719.1392.26.2.7.5
- نوری، جعفر؛ تیموری، زهره (1397). نقش صنعت نفت و گاز در تحدید حقوق مردم بومی نسبت به زمین‌ها و دارایی‌های فرهنگی. فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، 48(2)، 301-317.
https://doi.org/10.22059/jplsq.2018.233055.1515
- هریس، جاناتان ام (2000). اصول اساسی توسعة پایدار. ترجمة رستم صابری‌فر (1383). اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 13(52)، 41-46. https://dorl.net/dor/20.1001.1.25883860.1383.13.52.8.6
ج) منابع الکترونیک
- اهوازنوین (1398). پروژة ناتمام جابه‌جایی ساکنان «مناطق آلوده به نفت» مسجد سلیمان. مشاهده در تاریخ 20/10/1402 از https://ahvaznovin.ir/s/98042387577
- تسنیم (1401). معارضان محلی سد راه پروژه‌های عمرانی/ تقاطع غیرهمسطح دهدشت تعیین تکلیف شود. مشاهده در تاریخ 20/10/1402 از https://tn.ai/2766793
- انگلیسی
- A) Articles
- Adeyemi, A. (2014). Changing the Face of Sustainable Development in Developing Countries: The Role of the International Finance Corporation. Environmental Law Review. 16, 91-106. https://doi.org/10.1350/enlr.2014.16.2.208
- Altholz, R. & Sullivan, C. (2017). Accountability & International Financial Institutions: Community Perspectives on the World Bank's Office of the Compliance Advisor Ombudsman. Accountability & International Financial Institutions. https://ssrn.com/abstract=2950974.
- Arp, B. (2018). Integrating Human Rights into the Work of the World Bank Group: The International Finance Corporation's Compliance Advisor/Ombudsman. New Trends in International Economic Law. 175-202. https://ssrn.com/abstract=3428129.
- Balaton-Chrimes, S. & Haines, F. (2015). The Depoliticisation of Accountability Processes for Land-Based Grievances, and the IFC CAO. Global Policy. 6,446-454. https://doi.org/10.1111/1758-5899.12275.
- Cernea, M. (1997). The Risks and Reconstruction Model for Resettling Displaced Populations. World Development. 25, 1569-1587. https://doi.org/10.1016/S0305-750X(97)00054-5.
- Drouin, R. C. (2016). Compliance within the International Finance Corporation (IFC): Look at the IFC's Environmental and Social Performance Standards and Its Obligation of Due Diligence. Revue Juridique Themis. 50,863-902. https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/revjurns50&i=899.
- Morgera, E. (2007). Significant Trends in Corporate Environmental Accountability: The New Performance Standards of the International Finance Corporation. Colorado Journal of International Environmental Law and Policy. 18(1),151-188. https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/colenvlp18&i=1
- Saper, B. M. (2012). The International Finance Corporation's Compliance Advisor/Ombudsman (CAO): An Examination of Accountability and Effectiveness from A Global Administrative Law Perspective. New York University Journal of International Law and Politics.44,1279-1330. https://heinonline.org/HOL/P?h=hein.journals/nyuilp44&i=1291.
- Salcito, K. (2020). FPIC at the IFC. How Performance Standard 7 Could Better Protect Indigenous Peoples and Uphold Human Rights. Nomogaia Guiding Business in Human Rights.1-17.https://nomogaia.org/wp-content/uploads/2020/11/PS7-at-the-IFC-Part-1-FPIC.pdf
- B) Documents
- Center for International Environmental Law (2008). The International Finance Corporation Performance Standards and The Equator Principles: Respecting Human Rights and Remedying Violations?
- Compliance/ Advisor Ombudsman (2008). A Guide to Designing and Implementing Grievance Mechanisms for Development Projects.
- Compliance/ Advisor Ombudsman (2013). CAO Operational Guidelines.
13.Compliance/ Advisor Ombudsman (2021). IFC/MIGA Independent Accountability Mechanism (CAO) Policy.
- International Finance Corporation (2009). Addressing Grievances from Project-Affected Communities.
- International Finance Corporation (2002). Handbook for Preparing a Resettlement Action Plan.
- International Finance Corporation (2012). IFC Performance Standards on Environmental and Social Sustainability.
- International Finance Corporation (2012). International Finance Corporation’s Guidance Notes: Performance Standards on Environmental and Social Sustainability.
- International Finance Corporation (2007). Stakeholder Engagement: A Good Practice Handbook for Companies Doing Business in Emerging Markets.
- International Labor Organization (1989). Indigenous and Tribal Peoples Convention (No. 169).
- International Petroleum Industry Environmental Conservation Association (IPIECA) (2012). Indigenous Peoples and The Oil and Gas Industry: Context, Issues and Emerging Good Practice.
- United Nations General Assembly (1948). Universal Declaration of Human Rights.
- United Nations General Assembly (1986). Declaration on the Right to Development.
- United Nations General Assembly (2007). Declaration on the Rights of Indigenous People.
- United Nations General Assembly (2015). Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development.
)