نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم انسانی واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، شیراز، ایران.
2 دانشیار حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
3 استادیار حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم انسانی واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، شیراز، ایران.
چکیده
فلسفة حاکمیت قانون تحدید و تعیین میزان صلاحیت دولت به‌منظور حفظ حقوق و آزادی‌های شهروندان است. این در حالی است که تجارب و اتفاقات تاریخی موجد نظریات موجه‌ساز مداخلة دولت، به‌ویژه در اقتصاد شدند؛ تا جایی که عملاً در بسیاری از موارد حاکمیت قانون به حاکمیت به‌وسیلة قانون مبدل شد. حال آنکه با توجه به پیچیدگی، تکثر روابط و پدیده‌ها و پویایی بازار، پیش‌بینی، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آن میسر نیست. افزون بر این برنامه‌ریزی مستلزم جمع‌آوری اطلاعات شخصی و تعرض به حریم خصوصی افراد است. مهم‌تر آنکه اجرای آن نیازمند تحمیل از سوی دولت و در تعارض با حق آزادی اقتصادی شهروندان است. حق آزادی اقتصادی به‌عنوان زمینه‌ساز بهره‌مندی از سایر آزادی‌ها در نظم خودجوش و روابط برساختة بازار تأمین می‌شود و قانون با ویژگی‌ها و خصیصه‌های مورد بحث از منظر فلسفة قانون و قانونگذاری در این زمینه کارا و مؤثر نیست. اساساً حاکمیت قانون به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم حق آزادی اقتصادی، تنها در مفهوم اصیل خود و در حمایت از حق مالکیت خصوصی، توافق اراده‌ها و ایجاد نهاد قضایی مستقل و بی‌طرف می‌تواند حافظ آزادی شهروندان باشد و قانونگذاری در سایر موضوعات و مصادیق اقتصادی به تضییع حق آزادی اقتصادی منجر می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Position of Law in Limiting Citizens’ Right to Economic Liberty
نویسندگان [English]
- Atena Markazi 1
- Seyed mojtaba Vaezi 2
- Kourosh Ostovar Sangari 3
1 PhD student in Public Law, Faculty of Law and Humanities, Shiraz Branch, Islamic Azad University of Shiraz, Shiraz, Iran
2 Associate Prof, Department of Public and International Law, Faculty of Law and Political Science, University of Shiraz, Shiraz, Iran
3 Assistant Prof. of Public Law, Faculty of Law and Humanities, Shiraz Branch, Islamic Azad University of Shiraz, Shiraz, Iran
چکیده [English]
The definition and limitation of state authority are foundational to proposing and promoting the rule of law, which aims to protect the liberties and rights of citizens. However, historical events and experiences have given rise to theories that justify state intervention, particularly in the economic sphere, to the extent that the rule of law has practically transformed into rule by law. Due to the complex and dynamic nature of market relations and subjects, it is impossible to predict, regulate, and set goals for the market effectively. Furthermore, the collection of personal information and violations of privacy are often necessary for regulation. The enforcement of these rules typically involves state imposition, which conflicts with the right to economic liberty. All forms of liberty are embedded in economic liberty, a concept that pragmatically exists in sensory order. The law, as defined within the philosophy of law and legislation, is often inefficient in addressing these matters. In fact, the rule of law is one of the most important indicators for measuring economic liberty, which encompasses private property, agreements, contracts, and the establishment of an impartial and independent judicial institution. However, legislation on various economic subjects can lead to limitations on economic liberty.
کلیدواژه‌ها [English]
- freedom of choice
- rule of law
- efficiency
- state intervention
- regulation.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- استوارسنگری، کوروش (1398). دولت حقوقی. چ اول، تهران: میزان.
- ایران‌پور، فرهاد (1398). تحلیل اقتصادی در حقوق خصوصی. تهران: دنیای اقتصاد.
- راسخ، محمد (1393). حق و مصلحت. 2 جلد، تهران: نی.
- روتبارد، مورای (1392). قدرت و بازار. ترجمة متین پدرام و وحیده رحمانی، تهران: دنیای اقتصاد.
- زولر، الیزابت (1396). درآمدی بر حقوق عمومی. ترجمة سید مجتبی واعظی، تهران: جاودانه جنگل.
- قاری سید فاطمی، محمد (1393). حقوق بشر در جهان معاصر. 2 جلد، تهران: شهر دانش.
- غنی‌نژاد، موسی (1391). آزادسازی و عملکرد اقتصادی. تهران: دنیای اقتصاد.
- غنی‌نژاد، موسی؛ طبیبیان، محمد؛ عباسی علی‌کمر، حسین (1391). اندیشة آزادی. تهران: دنیای اقتصاد.
- غنی‌نژاد، موسی (1378). جامعه مدنی،آزادی، اقتصاد و سیاست. چ دوم، تهران: طرح نو.
- فریدمن، میلتون؛ فریدمن، رز (1400). آزادی انتخاب. چ اول، ترجمة حسین حکیم‌زاده جهرمی. تهران: فروزان.
- فریدمن، میلتون (1380). سرمایه‌داری و آزادی. ترجمة غلامرضا رشیدی، چ اول، تهران: نی.
- فون هایک، فردریش (1380). قواعد و نظم. ترجمة مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، چ اول. تهران: طرح نو.
- فون هایک، فردریش (1382). در سنگر آزادی. ترجمة عزت‌الله فولادوند، تهران: لوح فکر.
- فون هایک، فردریش (1390). راه بردگی. ترجمة فریدون تفضلی و حمید پاداش، چ اول، تهران: نگاه معاصر.
- فون هایک، فردریش (1392). سراب عدالت اجتماعی. ترجمة مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد. چ اول، تهران: دنیای اقتصاد.
- فون هایک، فردریش (1392). نظم سیاسی مردمان آزاد. ترجمة مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، چ اول،تهران: دنیای اقتصاد.
- فون هایک، فردریش (1394). فردگرایی و نظم اقتصادی. ترجمة محسن رنجبر، تهران: نشر مرکز.
- فون میزس، لودویک (1397). سیاست اقتصادی. ترجمة محمود صدری، تهران: دنیای اقتصاد.
- فون میزس، لودویک (1400). لیبرالیسم. ترجمة مهدی تدینی، تهران: ثالث.
- مک گرو، آنتونی (1388). دولت در جوامع سرمایه‌داری پیشرفته. ترجمة عباس مخبر، تهران: آگاه.
- نوری، محمدعلی (1392). حقوق و سیاست. تهران: گنج دانش.
- واعظی، مجتبی (1400 ). حقوق اداری 1. تهران: میزان.
- ویژه، محمدرضا (1390). مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی. تهران: جنگل.
- یادی‌پور، مهدی (1389). حقوق و اقتصاد. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
- یوسفی، محمدقلی (1392). بنیان‌های نهادی اقتصاد آزاد. تهران: نهادگرا.
ب) مقالات
- پروین، خیرالله؛ صانعی، مهدیه (1399). تحلیل مداخله یا عدم مداخلة دولت‌ها در نظام توسعه در حقوق اقتصادی عمومی. مطالعات حقوق عمومی، (1)، 239-254.
- توحیدفام، محمد (1391). تلازم آزادی و حکومت قانون در اندیشة هایک. فصلنامة روابط بین‌الملل، 18 (5)، 47-73.
- ثاقب، حسن؛ نادری، اصغر (1386). تجزیه‌وتحلیلشاخص آزادی اقتصادی ایران از دیدگاه بنیاد هریتیج. بررسی‌های بازرگانی، (25)، 18-29.
- خداپرست، مهدی (1380). حقوقاقتصادی در قانون اساسی (رویکرد سیستمی). دانش و توسعه، (13)، 61-86.
- راسخ، محمد (1385). ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون. مجلس و پژوهش، 51، 13-40.
- راسخ، محمد؛ مرکز مالمیری، احمد (1391). تبیین اصول تشریفاتی قانونگذاری. تحقیقات حقوقی، 9، 53-99.
- طجرلو، رضا و کرباسیون، محمدعلی (1396). حاکمیت قانون و کارایی در نظام حقوق رقابت ایران. مطالعات حقوق عمومی، 4، 979-994.
- غنی‌نژاد، موسی (1383). پیش‌زمینه‌هایاقتصادی برای دموکراسی. آیین، (1)، 29-30.
- قاسمی حامد، عباس (1394). حقوقاقتصادی. تحقیقات حقوقی، (70)، 31-56.
- لطفی، حسن (1397). دخالت دولت در قراردادها، عدالت تصحیحی یا توزیعی. مطالعات حقوق عمومی، 3، 547-567.
- محمدپور، سیاوش (1392). چراباید به‌سوی آزادی اقتصادی حرکت کنیم؟. تازه‌‌های اقتصاد، (141) ، 126-129.
- مرکز مالمیری، احمد؛ بهارستان‌فر، محمدرضا (1390). ارزیابی قوانین برنامة توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در پرتو شاخصه‌های قانون خوب. تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، (12)، 9-52.
- موذن‌زادگان حسنعلی؛ زاهدپور، حامد (1397). اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویة قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران. فصلنامة دیدگاه‌های حقوق قضایی، 81، 193-220.
- مؤسسة فریزر(1384). شاخص آزادی اقتصادی. ترجمة حسین شیخیانی. بررسی‌های بازرگانی، (11) ، 48-70.
- نعیمی، سیدمرتضی؛ راسخ، محمد (1391). تبیین و نقد مفهوم انسان اقتصادی در رویکرد اقتصادی به حقوق. دانشنامة حقوق اقتصادی،(2)، 134-168.
- وکیلیان، حسن؛ مرکز مالمیری، احمد (1395). مقدمه‌ای بر فلسفة قانونگذار: در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون. فصلنامة پژوهش حقوق عمومی. 51 (18)، 29-54.
- یوسفی، محمدقلی (1389). حکومتقانون و آزادی اقتصادی. اطلاعات سیاسی - اقتصادی، 279 و 280 ، 83-62.
- انگلیسی
- A) Books
- Bavetta, S., & Navarra, P. (2012). The Economics of Freedom, Theory, Measurement, and Policy Implications. New York: Cambridge University Press.
- Daintith, T. (2017). The Constitutional Protection of Economic Rights. New York: Bejing Roundtable.
- Grubel, H. (2015). Determinants of Economic Freedom, Theory and Empirical Evidence. Vancouver: Fraser Institute
- L, J. (2013). Private Property and Constitution. New York: Palgrave Macmillan.
- Sandefur, Timothy. (2016). The right to earn a living. Washington, D.C: Cato Institute.
- Siegan, H. B. (2012). Economic liberties and Constitution. New Brunswick: Transaction Publishers.
- Stankov, P. (2017). Economic Freedom and Welfare Before and After Crisis. New York: Palgrave Macmillan.
- Miller, T., & Kim, A. B. )2016). the Index of Economic Freedom. Washington, D.C: Heritage Foundation.
- Vegner, G. (2018). The Impact of Economic Freedom on State Legitimacy. Erfurt: Springer Gabler.
- Von Mises, L. (1998). Human Action. Alabama: Ludwig von Mises Institute.
- B) Articles
- Dreher, A., & Gassebner, M., & Siemers , Lars-H. R. (2012). Globalization, Economic Freedom and Human Rights. The Journal of Conflict Resolution. 56, 516-546. https://cooperative-individualism.org/dreher-axel_globalization-economic-freedom-and-human-rights-2012-jun.pdf.
)