نوع مقاله : علمی-پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق بین‌الملل عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 دانشیار دانشکدة حقوق و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
چکیده
استفاده از تحریم‌ها به‌عنوان واژه‌ای آشنا در ادبیات حقوق و روابط بین‌الملل در سیاست خارجی کشورها بحث جدیدی نیست و حداقل از پس از جنگ جهانی اول به این سوء، به‌صورت ابزاری قوی در سیاست خارجی کشورها مطرح شده است. ایالات متحدة آمریکا، به‌خصوص از سدة بیست‌ویکم به‌صورت نظام‌مند از این نوع راهبرد در راهبرد خارجی خود علیه کشورهای مورد هدف استفاده می‌کند. در این زمینه سؤال این است که آیا تحریم‌های یکجانبة آمریکا می‌تواند مصداق تروریسم اقتصادی باشد یا خیر؟ به‌نظر می‌رسد اعمال تحریم‌های نامشروع یکجانبه‌ای چون تحریم‌های بانکی و دارویی به‌عنوان بخشی از راهبرد بزرگ علیه جمهوری اسلامی ایران، مخالف با مقررات و موازین حقوق بشری و حقوق بین‌الملل است و می‌تواند مصداق بارز تروریسم اقتصادی قلمداد شود. ضروری است در راستای توسعة حقوق بین‌الملل مقابله با تروریسم اقتصادی، اقدامات حقوقی بین‌المللی از سوی اعضای جامعة بین‌المللی در قالب تصویب کنوانسیونی بین‌المللی تدوین و تصویب شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Unilateral Sanctions as an Example of Economic Terrorism in International Law
نویسندگان [English]
- Jafar hiydargolizadeh 1
- Mahmoud Jalali 2
- Leila Raisi 3
1 PhD Candidate, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan) , Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Law Department, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Law and Humanities, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.
چکیده [English]
In the literature of law and international relations resort to sanctions is not a new phenomenon. It has been a powerful tool in foreign policy of certain countries since First World War. The US has been employing this strategy systematically in its foreign policy against targeted countries especially since the beginning of the 21st century. The question dealt with here is whether the US unilateral sanctions is considered to be a kind of economic terrorism. This paper’s answer to the question is in affirmative because the enforcing of unilateral illegal sanctions including banking and medical sanctions against Iran is in contrary to the fundamental human rights and international law thus can be considered as a clear evidence of economic terrorism. So, legal efforts by the members of international community must be directed towards codification and ratification of an international convention on prohibition of economic terrorism.
کلیدواژه‌ها [English]
- Illegal Sanctions
- Unilateral Sanctions
- Economic Terrorism
- International Law.
- فارسی
الف) کتاب‌ها
- اردلان، اسعد (1392). ابعاد اخلاقی و حقوقی تحریم‌های بین‌المللی. مجموعه مقالات همایش ابعاد حقوقی تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت، به اهتمام مهدی مؤمنی، چ اول، تهران: مجد.
- بیگ‌زاده، ابراهیم (1395). حقوق سازمان‌های بین‌المللی. چ چهارم، تهران: مجد.
- پوربافرانی، حسن (1385). حقوق جزای بین‌الملل. چ اول، تهران: جنگل.
- حلمی، نصرت‌الله (1395). مسئولیت بین‌المللی دولت و حمایت سیاسی. چ سوم، تهران: میزان.
- دولت‌شاه، حجت (1387). منشور سازمان ملل متحد. چ چهارم، تهران: مجد.
- زهرانی، مصطفی (1376). نظریه‌های تحریم اقتصادی. چ اول، تهران: مؤسسه و انتشارات وزارت امور خارجه.
- لاپزو، جورج؛ کارت رایت، دیوید (1376). عصر تحریم: جایگزینی برای مداخلۀ نظامی. ترجمۀ علی‌اکبر رضایی، چ اول، تهران: مؤسسه و انتشارات وزارت امور خارجه.
- ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1389). اسلام و حقوق بین‌الملل. چ نهم، تهران: گنج دانش.
9.کوشلر، هانس (1376). جنبه‌های اخلاقی تحریم در حقوق بین‌الملل. ترجمۀ علی اکبررضایی، چ اول، تهران: مؤسسه و انتشارات وزارت امور خارجه.
- عرفانی، محمود (1389). حقوق تجارت بین‌الملل. چ اول، تهران: جنگل.
- هومن فلارن، آیگناتش زایدل (1385). حقوق بین‌الملل اقتصادی. ترجمۀ سید قاسم زمانی، چ چهارم، تهران: شهر دانش.
- ممتاز، جمشید (1376). ایران و حقوق بین‌الملل. چ اول، تهران: دادگستر.
- ممتاز، جمشید؛ رنجبریان، امیرحسین (1386). حقوق بین‌الملل بشردوستانۀ مخاصمات مسلحانۀ داخلی. چ دوم، تهران: میزان.
- ویو کاناندا، فرانکلین (1376). تحریم‌های اقتصادی و روابط بین‌الملل. ترجمۀ سید محسن علی سبحانی، چ اول، تهران: مؤسسه و انتشارات وزارت امور خارجه.
ب) مقالات
- الماسی، کبری؛ جمالی مهموئی، حمیدرضا؛ یوسفی، احمد (1395). تحلیل دیدگاه‌های پژوهشگران مۀسسۀ تحقیقات واکس و سرم‌سازی رازی در خصوص اثر تحریم‌های خارجی بر ارتباطات علمی و فعالیت‌های پژوهشی. پژوهشنامۀ علم‌سنجی دانشگاه شاهد، 2 (1).
- اسلامی تبار، شهریار؛ لامع، احسان (1398). آثار تحریم‌ها بر صنعت دارو براساس اسناد و موازین بین‌المللی. کنفرانس بین‌المللی اقتصاد جهانی و تحریم‌ها، مرکز مطالعات و همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
- آرایی، وحید؛ میرزاامرجی، مهرنوش (1396). تحریم اقتصادی از منظر حقوق بین‌الملل با تأکید بر تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته‌ای. فصلنامۀ راهبرد سیاسی، 1(2).
- آل کجباف، حسین؛ انصاریان، مجتبی (1393). تأثیر تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه بر ایران از منظر حق بر سلامت شهروندان ایرانی. فصلنامۀ حقوق پزشکی، 8(29)، 5-11.
- بیات، محسن (1391). تاریخ تحریم ایران؛ تحول در آسیب‌پذیری‌ها و ماهیت تحریم‌ها. فصلنامۀ سیاست خارجی، 26(4)، 935-960.
- بیگ‌زاده، ابراهیم؛ قاری سیدفاطمی، سیدمحمد؛ محمودی، سیدهادی؛ لطیفیان، محمدحسن (1399). معضل کرونا در آیینۀ حقوق بین‌الملل معاصر. فصلنامۀ تحقیقات حقوقی- ویژه‌نامۀ حقوق و کرونا، (23)، 11-57.
- بی‌نا (1361). تروریسم اقتصادی. نشریۀ جهاد سازندگی، 3(48)، 1-3.
- باقری حامد، یوسف؛ ذاکریان امیری، مهدی؛ بلوری، پیمان؛ هرمیداس باوند، داود (1397). حق بر سلامت و بهداشت عمومی از منظر حقوق بنیادین بشر با تأکید بر سند 2030 یونسکو. فصلنامۀ حقوق پزشکی، 12(46).
- جلالی، محمود؛ صادقی محمدی، ستاره؛ بابایی، مجتبی (1393). ارزیابی تحریم‌های آمریکا علیه ایران در قالب گفتمان حمایت از حقوق بشر. فصلنامۀ تحقیقات سیاسی بین‌المللی، (18).
- جمشیدی، محمدحسین، قربی، سید محمدجواد (1396). جهانی شدن و تحول تروریسم، فصلنامه چالش‌های جهان، سال اول(پیایی 9)، 26-5.
- حبیبی مجنده، محمد؛ عبدالمالکی، مهدی؛ موسوی انزهایی، سیده زهرا (1391). تحریم‌های اقتصادی و نقض حق بر آموزش. دوفصلنامۀ حقوق بشر، جلد هفتم، 7 (1)، 4-24.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر؛ قائم‌پناه، صمد (1397). مسئولیت بین‌المللی دولت ایالات متحدۀ آمریکا از اعمال تحریم‌های یکجانبه بر علیه جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 14(43)، 219-246.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر؛ بیگی، جمال؛ مطلبی، مسعود (1396). دگردیسی مفهومی تروریسم از منظر حقوق بین‌الملل. دوفصلنامۀ مطالعات حقوق بشر اسلامی، 6(12)، 101- 158.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر (1392). تروریسم هسته‌ای و اقدامات جهانی جهت مقابله حقوقی با آن، مجموعه مقالات پنجمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، 45-71.
- حیدرقلی‌زاده، جعفر (1391). استراتژی ایالات متحدۀ آمریکا از اعمال تحریم‌های همه‌جانبه بر علیه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه از دیدگاه حقوق بین‌الملل، مجموعه مقالات چهارمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، 1-9، (الف).
- خواجی، غلامرضا (1391). تحریم‌های اقتصادی از منظر حقوق بین‌الملل با تأکید بر حقوق بین‌الملل اقتصادی و حق توسعه. دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی، دورۀ جدید، 19(2)، 1-20.
- ذاکر حسین، محمدهادی (1399). جنایت علیه بشریت در لباس تحریم‌های عصر کرونا. مجموعه مقالات سمپوزیوم کرونا، حقوق و روابط بین‌الملل، تالار گفت‌وگوی تخصصی حقوقی و سیاسی بین‌المللی انجمن ایرانی سازمان ملل متحد، 35- 41.
- زمانی، سیدقاسم؛ غریب‌آبادی، کاظم (1396). تحریم‌ها به‌مثابه نقض تعهدات بین‌المللی دولت‌ها در زمینۀ حمایت از حقوق بشر، فصلنامۀ حقوق پزشکی، 11(40)، 113-135.
- زهرانی، مصطفی (1387). مبانی نظری تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی: موانع و چالش‌های نفت ایران. مجلۀ بررسی مسائل اقتصادی انرژی، 1(2)، 4- 23.
- زراءنژاد، منصور؛ عبداللهیان، حمیدرضا (1398). نقدی بر کتاب مقدمه‌ای بر اقتصاد تحریم مبانی نظری و تاریخچۀ تحریم در جهان و ایران، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 12(9)، 61-75.
- رضوی، سیدحسن؛ زین‌الدینی، فاطمه (1398). بررسی حقوقی تطابق اقدامات متقابل اقتصادی با موازین حقوق بشر: دسترسی به غذا و دارو. دوفصلنامۀ حقوق بشر، 14(1).
- صادقی زیازی، حاتم؛ بقائی برزآبادی، افسانه (1394). آثار تحریم‌های بین‌المللی هوشمند در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت با تأکید بر تدارکات در صنعت نفت ایران، دوفصلنامۀ- مجلۀ حقوقی بین‌المللی، نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، (53)، 2161-210.
- علوی، سیدیحیی (1393). واکاوی ساختار تحریم‌های بانکی آمریکا و الزامات رفع آن در مذاکرات جامع هسته‌ای، فصلنامۀ آفاق امنیت، 7(25).
- علیزاده، حمید (1396). تحریم‌های اقتصادی از دیدگاه حقوق بین‌الملل. مجلۀ بین‌المللی پژوهش ملل، 3(26)، 1-23.
- فرخ سیری، منصور (1387). محدودیت‌های حقوقی شورای امنیت در اعمال تحریم‌های اقتصادی، مجلۀ حقوقی بین‌المللی. نشریۀ مرکز امور حقوقی بین‌المللی معاونت حقوقی امور مجلس و ریاست جمهوری، 25(39)، 29- 58.
- فرخی، منصور (1394). تحدید زمان و قلمرو شمول: گامی به‌سوی انسانی کردن تحریم‌ها. دوفصلامۀ- مجلۀ حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری. (53)، 233-254.
- مافی، همایون (1385). تأملی بر تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران از منظر حقوق بین‌الملل. پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی، 1(1)، 59-84.
- ممتاز، جمشید (1387) .انطباق تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت با حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه. فصلنامۀ حقوق، 38(4)، 407-411.
- موهبتی، یاسر (1397). بررسی تحریم‌های اقتصادی و تأثیر آن بر اقتصاد ایران. فصلنامۀ مطالعات مدیریت و حسابداری، شمارۀ ویژۀ کنفرانس بین‌المللی مدیریت کارآفرینی و توسعۀ اقتصادی، 46-63.
- محبی، محسن؛ بذار، وحید (1399) .ارزیابی ایرادهای آمریکا در مورد دستور موقت در قضیۀ نقض‌های ادعایی عهدنامۀ مودت. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 50(1).
- نژندی‌منش، هیبت‌اله (1398). تحریم‌های اقتصادی نامشروع به‌مثابه تروریسم اقتصادی، کنفرانس بین‌المللی اقتصاد جهانی و تحریم‌ها. مرکز مطالعات و همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
ج) رساله‌ها
- حیدرقلی‌زاده، جعفر (1391). بررسی تحول مفهوم تروریسم در حقوق بین‌الملل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق بین‌الملل. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مراغه، مراغه،(ب).
- خواجوی، سعید (1397). جبران خسارت ناشی از وضع و اجرای غیرقانونی تحریم‌های بین‌المللی با تأکید بر رویۀ قضایی اتحادیۀ اروپا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ دیپلماسی و حقوق سازمان‌های بین‌المللی. دانشکدۀ روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، تهران.
- چلبی، محمد (1398). تحریم سوئیفت و امکان‌سنجی ایجاد شبکۀ نوین مبادلۀ داده‌ها در حقوق بانکی بین‌المللی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق تجارت بین‌الملل. دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- رجبی، اعظم (1392). تأثیر تحریم اقتصادی بر رفاه اجتماعی مردم (مطالعۀ شهر تهران). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه‌ریزی اجتماعی. دانشکدۀ علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران.
- نجومی، صابر (1387). مطالعۀ تطبیقی مفهوم تروریسم از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق بین‌الملل. دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
- ملکی عزین‌آبادی، روح‌اله (1393). محدودیت‌های دارویی ناشی از تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی ایران و حقوق بشر. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ حقوق بین‌الملل. دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تهران: دانشگاه تهران.
- مجاهد، مهدی (1395). سیاست جنایی ایران در قبال جرائم ارزی ناشی از تحریم‌های بانکی. رسالۀ دکتری رشتۀ حقوق جزا و جرم‌شناسی. دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.
د) جزوات
- بیگ‌زاده، ابراهیم (1385). تقریرات درس حقوق بین‌الملل عمومی، دورۀ کارشناسی حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- انگلیسی
- A) Books
- Oxford Advanced Learners Dictionary (1998). Fourth Edition, Oxford University Press.
- B) Articles
- Ataev, N. (2013). Economic Sanctions and Nuclear Proliferation: The Case of Iran. CEU Library. Accessed June 2014. http://www.etd.ceu.hu/2013/Ataev_Nodir.Pdf.
- Cortright, D. Lopez, G A. (1995). The Sanction Era: an Alternative To Military Intervention. The Fletcher Forum, Summer/Fall, pp. 65-85.
- FAQs-Treasury Department (2018). .Frequently Asked Questions Regarding The Re-Imposition of Sanctions Pursuant .To The May 8, 2018 National Security Presidential Memorandum Relating To The Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA). Available at: http://www.Treasury.gov/Resource-Center/ Sanctions/…/Jcpoa_ Winddown_ Faqs. Pdf.
- Geiss, R. (2005). Humanitarian, Safeguards in Economic Sanctions Regimes: A Call For Automatic Suspension Clauses, Periodic Monitoring and Follow-Up Assessment of Long Term Effects. Harvard Human Rights Journal. Vol.18. Spring, at Law.Harvard.pp,167-199.
- Katzman, K.(2012). Iran Sanctions, Congressional Research Service (USA). 7-5700. RS20871. January.16 July. www. Crs.Gov.
- llieva,j , et al. (2018). Economic Sanctions in International Law. UTSM Journal of Economic , 9(2):201-211.
- ''Roundtable on Economic Terrorism Geneva Centre For Security Policy .(2007). July -11-12, 2005. Archived From The Original on September 27.
- Silakova, A. (2017). Western Sanctions Against Russia and Russian Countermeasures: Implications and Perspectives, Master Thesis. Lund University.
- Marcus, D. (2003). Famine Crimes in International Law. The American Journal of International Law. 97(2) April, pp. 245-281.
- Mafi, H. (2007) . The Dilemma of U.S Economic Sanctions on Iran: An Iranian Perspective. The Iranian Journal Of International Affairs. 19(4), 101-120.
- Bill T, (2007-2008). 115th Congress S.J. RES.23,1 November. http://Thomas. Loc.gov/Cgibin/Query/z?C110:S.J.Res.23.
- C) Cases
- Gabcikovo- Nagyamaros Project (Hungary v. Slovakia) Judgment ICJ, 25 September 1997,17-18.
- D) Websites
- un.org/Depts/dhl/resgui.
- mihanews.com.
)